Nguồn: Bonsai Focus English Edition – September October 2018 bản cứng

Biên tập & dịch: Admin codai.net NVDzung (25/09/2019)

English

• Text and photogrophy: Thor Hovila

In 2017 Thor Holvila was invited to work for a month with Hidemi ‘Shuho’ Kataoka in Tokoname, Japan, along with other great Japanese bonsai potters. In this final episode he talks about what, as a potter, he gained from working in the traditional way of Tokoname.

Arriving in Tokoname

Due to the time difference and 23-hour flight from Gothenburg – Heathrow – Hong Kong – Nagoya, I had hoped to have a rest before I met Hidemi Kataoka. But after just 2 hours a little Japanese van parked outside my room at Mikes airbnb with the motor running and Yukiko knocked on the đoor saying ‘Kataoka-San is here’!’ Yukiko Kasai runs Yukimono, a small webshop that sells Tokoname pots. As I
explained previously, I met her for the first time at the EBA convention in Poland and it was thanks to her that I was having this adventure. I couldn’t communicate, as my Japanese consisted only of the greeting ‘Hello, I am Thor’, which I now put to use when introduced to Hidemi Kataoka, a man in round glasses, a worn out sweatshirt and a big smile. ‘Hello Thor.’ It was quiet in the car as we drove by canals and through narrow streets. Yukiko talked and Hidemi answered. She is from Tokyo and there turned out to be a big difference between the city people and those living in rural Japan, especially in a small fishing and factory town like Tokoname. As you might expect they are extremely polite, silent and smiling. And besides that, there is no way of guessing what they are really thinking.

In the studio

We had a coffee, exchanged thoughts about the coming month and got to work. I just had to feel the clay. At first it seemed almost too sticky, but it dried fast and after just being pinched a few rounds it started to crack like a cookie. It’s a clay extremely suitable for the fast worker. This clay cuts down the drying process by two weeks, even ïn this rather damp, cold building with only boards for walls. Hidemi gave me the task of building a small oval and he sat down on a chair next to me, silently watching me work. Now and then he said, ‘Not like that’ and passed me a tool. Ơn that first evening i realized that what I do back home is pottery, this was bonsai pottery. These were techniques developed for hundreds of years to keep up production. Hidemi is working to provide the market with pots on a regular basis. The sizes and styles are defined, the templates and the shapes are sorted in hundreds of different compartments. Each pot can be combined with a certain alternative range of feet.

For two weeks, every moming we walk to the studio. At 12 noon we have our lunch. Then we work till evening. Hidemi helped me to make my own tools from bamboo and old saw blades and I continue to work on my own line of pots. Iam pushing my boundaries and try to stay innovative. Hidemi points out when I aim ‘too high’ with something. He doesn’t stop me, but raises his finger and says ‘Challenge’! I have seen and learned more about the history of bonsai pots and the context in which they have arisen. This taught me where I am in my art, my development and the order of things. Instead of sticking to the techniques I’m comfortable and skilled in, I’ve learned to choose a technique according to what I want to accomplish — wheel throwing, press moulding are best for repeating accuracy. Slab building, pinch potting and coil will give more character and are especially suitable for original pieces.

Fast drying

One crucial knowledge I have gained is a whole new process of drying the pots. Unlike the general view in the West to let clay dry slowly, I have learned that it can dry quickly. It requires, of course, a special technique with constant presence and supervision.

Much is in the finish and polishing of the pot during all drying stages. This has resulted in each pot now taking almost double the time to manufacture. The devil is in the detail. The importance of glazing technique is crucial. What I previously left to ‘the kiln gods‘, I now have greater control over. Depending on what I want to accomplish, I spray, dip, splash or brush on the glaze. Like Shuhou, I frequently use several techniques on the same pot. How to load the kiln could make a long chapter in itself, but here I have learned techniques that save many pots from bending, cracking or getting stuck on to the plates.

Hidemi patiently explains and shows me how he works. How he applies the glaze, but also what he adds to the glazes to prevent them from running. They are amazingly thick and creamy. He also masks very cleverly with tapes and glues. He explains how he places the pots in the kiln to avoid cracking — time consuming, but ingenious. When we finally close the heavy door we remain behind to light the
gas and watch over the kiln for the first critical eight hours.

Steady flow

Working beside a fifth-generation potter has given me the confidence, experience and insight; a steady flow in the making process. I still make my unique Thor pots, which I release monthly, but after time in Tokoname I have decided to have a fixed range, too; a line of classical styled pots with classic glazes to complement them and to honour the root of bonsai pots. I call this line of pots ‘Kumatani’, or Valley Bear, since it is also my second name as a potter. After a month it is with great sorrow in my heart I leave Tokoname and turn around for one last glance at the entrance to the Yoshimura kiln. This time Hidemi is not standing there with a shiny smile saying ‘See you tomorrow’! Now he just waves back and follows us with his eyes. I have received so much from him and Tokoname. How can I ever give back in return? How can I pay them back, and Japan, for this great adventure of a lifetime?

Into making pots yourself? Here are some words of wisdom

• Don’t try to make the perfect pot, try to be perfect in your execution.
• In other words, if you were an archer, you don’t aim to hit the target, but to make the perfect shot.
• Work slowly. A bonsai potter will never reach the goal, never be satisfied, will never rest. So work as if you were walking a path in the forest. Listen, learn, focus.
• Don’t clean up your mistakes. A bonsai potter who believes that he will always get a second chance wIll not try hard enough to be better.
• Never cheat. There are many tricks that will fool the eye, but you will always remember your bad  pots more than your best.
• Never focus on repeating, focus only on being better.
• Create your own tools and make them as an extension of your fingers.
• Accept your level of accomplishment. Skill comes with age.

Tiếng Việt

• Bài viết và hình ảnh: Thor Hovila

Năm 2017, Thor Holvila đã được mời đến làm việc một tháng tại Hidemo ‘Shuho’ Kataoka ở Tokoname, Nhật bản, với những thợ làm gốm người Nhật tuyệt vời. Trong phần cuối cùng này, anh ấy nói về những gì, với tư cách là một thợ gốm, anh ấy đạt được từ các làm việc theo truyền thống Tokoname.

Đặt chân đến Tokoname

Do chênh lệch múi giờ và chuyến bay 23 tiếng từ Gothenburg – Heathrow – Hong Kong – Nagoya, tôi đã hy vọng được nghỉ ngơi trước khi gặp Hidemi Kataoka. Nhưng chỉ sau 2 giờ, một chiếc xe tải nhỏ của Nhật Bản đậu bên ngoài phòng của tôi tại Mike’s airbnb với máy đang nổ và Yukiko gõ cửa phòng tôi nói rằng ‘Kataoka-san đang ở đây!’ Yukiko Kasai là chủ một cửa hàng Online nhỏ chuyên bán chậu Tokoname. Như tôi đã giải thích trước đây, tôi đã gặp cô ấy lần đầu tiên tại hội nghị EBA ở Ba Lan và nhờ cô ấy mà tôi có chuyến phiêu lưu này. Tôi không thể giao tiếp vì tiếng Nhật của tôi chỉ bao gồm lời chào “Xin chào, tôi là Thor”, mà bây giờ được dùng để chào Hidemi Kataoka, một người đàn ông đeo kính tròn, áo len sờn rách đang nở một nụ cười. “Xin chào, Thor” Nó khá yên tĩnh trên xe khi chúng tôi lái xe qua những con kênh và những con đường hẹp. Yukiko hỏi và Hidemi trả lời. Cô ấy đến từ Tokyo và hoá ra có một sự khác biệt lớn giữa người thành phố và những người sống ở nông thôn Nhật Bản, đặc biệt là ở một thị trấn nhỏ, làng chài Tokoname. Như bạn có thể mong đợi họ đặc biệt lịch sự, im lặng và luôn mỉm cười. Và bên cạnh đó, bạn không có cách nào đoán được họ đang thực sự nghĩ gì.

Trong xưởng

Chúng tôi đã uống cà phêm trao đổi suy nghĩ về tháng tới và việc đi làm. Tôi chỉ cần cảm nhận đất sét trước. Lúc đầu, nó có vẻ gần như quá dinh, nhưng nó khô rất nhanh và sau khi bị véo vài vòng nó bắt đầu nứt như bánh quy. Đó là một loại đất sét cực kỳ thích hợp cho những lao động có thao tác nhanh. Đất sét này cắt giảm quá trình sấy khô trong hai tuần, thậm chí trong các toà nhà lạnh lẽo, ẩm ướt chỉ có những tấm ván làm tường. Hidemi giao cho tôi nhiệm vụ xây dựng hình bầu dục nhỏ và anh ấy ngồi xuống một chiếc ghế bên cạnh tôi, im lặng nhìn tôi làm việc. Sau đó anh ấy nói, “Không phải như thế” và đưa cho tôi một dụng cụ. Buổi tối đầu tiên tôi nhận ra rằng những gì tôi làm ở nhà là đồ gốm, còn ở đây là đồ gốm cho Bonsai. Đó là những kỹ thuật được phát triển trog hàng trăm năm để theo kịp sản xuất. Hidemi đang làm việc để cung cấp thường xuyên cho thị trường các loại chậu cơ bản. Kích thước và kiểu dáng đã được xác định, các mẫu và hình dạng được sắp xếp trong hàng trăm ngăn khác nhau. Mỗi chậu có thể được kết hợp để chung trong các ngăn cách nhau cỡ 30cm.

Trong hai tuần, mỗi sáng chúng tôi đều đi bộ đến xưởng. Vào 12h chúng tôi ăn trưa. Sau đó chúng tôi làm việc đến tối. Hidemi giúp tôi làm ra dụng cụ của riêng mình từ tre và lưỡi cưa cũ và tôi tiếp tục làm việc trên dây chuyền chậu của riêng tôi. Tôi đang cố vượt qua giới hạn của mình và cố gắng cải tiến. Hidemi chỉ ra khi tôi đặt mục tiêu ‘quá cao’ với cái gì đó. Anh ấy không ngăn tôi, mà chỉ giơ ngón tay và nói ‘Cố lên’! Tôi đã thấy và tìm hiểu thêm về lịch sử của những chậu gốm Bonsai và bối cảnh chúng đã phát sinh. Điều này đã dạy nơi tôi đang ở trong nghệ thuật của mình, sự phát triển của tôi và trật tự của vạn vật. Thay vì tuân thủ các kỹ thuật tôi thấy thoải mái và có kỹ năng, tôi đã học cách chọn một kỹ thuật theo những gì tôi muốn thể hiện – ném bánh xe, ép khuôn là tốt nhất để lặp đi lặp lại độ chính xác. Xây dựng phiến, nhúm bầu và cuộn dây sẽ giúp có nhiều tính chất hơn và phù hợp đặc biệt với các mảnh ban đầu.

Khô nhanh

Một kiến thức quan trọng tôi có được là một quy trình hoàn toàn mới để làm khô chậu. Không giống như quan điểm chung của phương Tây là để đất sét khô chậm, tôi đã học được rằng nó có thể khô nhanh. Tất nhiên, nó đòi hỏi một kỹ thuật đặc biệt với sự hiện diện và giám sát liên tục.

Tốn công nhất là quá trình hoàn thiện và đánh bóng chậu trong tất cả các giai đoạn sất. Điều này đã dẫn đến mỗi chậu mất gần như gấp đôi thời gian để sản xuất. Hình ảnh ma quỷ trong các chi tiết. Tầm quan trọng của kỹ thuật tráng men là sống còn. Những gì trước đây tôi để lại cho ‘thần lò’, giờ đây tôi có quyền kiểm soát lớn hơn. Tuỳ thuộc vào những gì tôi muốn thực hiện, phun, nhúng, văng hoặc vẽ lên men. Giống như Shuhou, tôi thường xuyên sử dụng một số kỹ thuật trên cùng một chậu. Làm thế nào để tải lò có khi phải mất một chương dài để viết, nhưng ở đây tôi đã học được các kỹ thuật giúp tiết kiệm nhiều chậu khỏi bị cong, nứt hoặc kẹt vào các tấm.

Hidemi kiên nhẫn giải thích và chỉ cho tôi cách anh ấy làm việc. Làm thế nào anh ta áp dụng men, nhưng cũng là những gì anh ta thêm vào các men để ngăn chúng chạy. Chúng dày và đặc. Anh ấy cũng đeo mặt nạ rất khéo léo bằng keo và keo dán. Anh giải thích cách anh đặt các chậu trong lò để tránh nứut – khá tốn thời gian, nhưng sẽ tăng độ khéo léo. Cuối cùng khi chúng tôi đóng cảnh cửa nặng nề, chúng tôi vẫn ở phía sau để thắp sáng ga và theo dõi lò trong tám giờ quan trọng đầu tiên.

• Trước bước đánh bóng cuối cùng và lên men, các chậu cần được lật trong quá trình khô
• Nói chuyện về Bonsai: Cuộc sống xung quanh bàn ăn, bia và sake nóng. Từ trái sang phái: Emei, Carina, Thor, Yukino, Juko và Hidemi.

Dòng chảy ổn định

Làm việc bên cạnh một thợ gốm thế hệ thứ năm đã cho tôi sự tự tin, kinh nghiệm và sự sáng suốt, một dòng chảy ổn định trong quá trình làm. Tôi vẫn tạo ra những chiếc bình Thor độc nhất của mình, thứ mà tôi ra mắt hàng tháng, nhưng sau thời gian ở Tokoname tôi đã quyết định cố định phạm vi, một dòng chậu cổ điển được tạo dáng với những lớp men cổ để bổ sung và tôn vinh gốc rễ của chậu cây Bonsai. Tôi gọi dòng sản phảm này này ‘Kumatini’, hoặc Gấu Thung Lũng, vì đây là tên thứ hai của tôi với tư cách thợ gốm. Sau một tháng, với nỗi buồn lớn trong lòng, tôi rời Tokoname và quay lại lần cuối cùng thăm lò nung Yoshimura. Lần này Hidemi không đứng đó với một nụ cười rạng rỡ nói ‘Hẹn gặp lại ngày mai’ Anh chỉ vẫy tay và dõi theo chúng tôi. Tôi đã nhận được rất nhiều từ anh ấy và Tokoname. Làm sao tôi có thể trả ơn họ? Làm sao tôi có thể trả lại cho họ, và Nhật Bản, một chuyến phiêu lưu vĩ đại của cả cuộc đời này?

Tự làm chậu cảnh? Một vài lời khuyên

• Đừng cố gắng làm chậu hoàn hảo, cố gắng xử lý hoàn hảo là được.
• Nói cách khác, nếu bạn là một cung thủ, đừng cố gắng nhắm vào mục tiêu, mà hãy bắn một cú thật hoàn hảo.
• Làm việc chậm. Một thợ gốm Bonsai sẽ không bao giờ đạt được mục tiêu, không bao giờ hài lòng, sẽ không bao giờ nghỉ ngơi. Vì vậy, làm việc như thể bạn đang đi trên một con đường trong rừng. Lắng nghe, học hỏi, tập trung
• Đừng dọn dẹp sai lầm cảu bạn. Một thợ gốm Bonsai tin rằng anh ta luôn có cơ hội thứ hai, luôn thấy rằng nỗ lực tốt hơn không bao giờ là đủ.
• Không bao giờ ăn gian. Có rất nhiều mánh khoé để đánh lừa thị giác, nhưng bạn sẽ luôn nhớ những chậu xấu của mình nhiều hơn những gì tốt nhất.
• Tạo các công cụ của riêng bạn và làm cho chúng như một phần mở rộng của các ngón tay.
  Chấp nhận mức độ hoàn thành của bạn. Kỹ năng đi kèm với tuổi tác.

Dũng Cá Xinh

Có những ngày mưa gió, ngày nắng chói chang nhưng khi mở cửa ra hàng hoa dại vẫn nằm đó dưới bậc thềm. Không nhạt không úa mà vẫn còn vẻ tươi trong như ngày nào.

Xem các bài khác