Hướng dẫn thay chậu cho cây Bonsai – Chris Baker (giám tuyển Bonsai tại vườn thực vật Chicago – Chicago Botanic Garden)

Nguồn: Chris Baker (giám tuyển Bonsai tại vườn thực vật Chicago – Chicago Botanic Garden)

Dịch và biên tập: Dũng Cá Xinh (06/09/2021) 


  • Thực hiện bởi: Chris Barker
  • Giám tuyển Bonsai tại Chicago Botanic Garden
  • E-mail: chbaker@chicagobotanic.org
  • Điện thoại: (847) 835-6887

Đối với nhiều loài cây Bonsai, đầu mùa xuân là thời điểm tốt nhất để thay chậu (sang chậu)

Khi ngày dài và nhiệt độ tăng dần, rễ của cây Bonsai dần dần hoạt động. Trong thời gian này, năng lượng của cây được tích trữ trong rễ qua mùa đông bắt đầu chuyển ngược lên các cành cây. Khi điều này xảy ra, các chồi ngủ đông bắt đầu nhú lên. Sự nảy chồi này là dấu hiệu đầu tiên cho thấy cây đang bắt đầu phá vỡ trạng thái ngủ đông. Trong vài tuần tiếp theo, lượng năng lượng từ rễ cây đến cành tăng lên, và các chồi chuyển từ trạng thái không hoạt động đã bắt đầu chuyển thành lá. 

Đây là hình ảnh các chồi đang ngủ đông
Đây là hình ảnh các chồi đang ngủ đông
Chồi bắt đầu to lên (sưng lên)
Chồi bắt đầu to lên (sưng lên)
Đâm chồi nảy lộc
Đâm chồi nảy lộc
Chồi bung thành lá
Chồi bung thành lá

Thời điểm tốt nhất để thay chậu nói chung là vào giữa quá trình này, khi rễ đang hoạt động và chồi đang trong giai đoạn chuyển thành lá. Tất cả việc thay chậu nên được thực hiện vào thời điểm cây đang ở đoạn đầu của chu trình đâm chồi nảy lộc. 

Cây được thay chậu ngày hôm nay là loài Hoa Tử Vi (Crape Myrtle, Lagerstroemia indica).

Bước đầu tiên là bứng cây ra khỏi chậu. 

Hoa Tử Vi (Crape Myrtle, Lagerstroemia indica).
Hoa Tử Vi (Crape Myrtle, Lagerstroemia indica).

Dùng cưa và móc rễ, chúng tôi từ từ và cẩn thận tạo khoảng cách giữa bóng rễ và thành chậu. Việc tạo khoảng trống này sẽ cho phép chúng ta bứng cây ra khỏi chậu một cách an toàn mà không vỡ bầu rễ.

Dùng móc rễ cẩn thận nới cây ra khỏi chậu.
Dùng móc rễ cẩn thận nới cây ra khỏi chậu.
Khi đã tạo rãnh bằng móc rễ, hãy dùng cưa để giải phóng cây cảnh khỏi chậu.
Khi đã tạo rãnh bằng móc rễ, hãy dùng cưa để giải phóng cây cảnh khỏi chậu.

Cây này chắc chắn cần được thay chậu! Bạn có thể thấy rất nhiều rễ ở hai bên và dưới cùng của bóng rễ (bên dưới). Bạn thậm chí có thể nhìn thấy nơi rễ bắt đầu mọc xuống thông qua các lỗ thoát nước trong chậu. Những “phích cắm rễ” (root plugs) này ngăn cản sự thoát nước thích hợp, điều này rất nguy hiểm đối với sức khỏe của cây. 

Root plugs - Phích cắm rễ — nơi rễ bắt đầu mọc xuống qua các lỗ thoát nước trong chậu — ngăn cản sự thoát nước thích hợp.
Root plugs – Phích cắm rễ — nơi rễ bắt đầu mọc xuống qua các lỗ thoát nước trong chậu — ngăn cản sự thoát nước thích hợp.
Màn hình thoát nước được bao phủ bởi thảm rễ
Màn hình thoát nước được bao phủ bởi thảm rễ

Tần suất thay chậu được xác định bởi một số yếu tố, bao gồm loài thực vật, giai đoạn phát triển và kích thước chậu. Những cây có rễ khỏe mạnh như cây Phong cần được thay chậu và cắt tỉa rễ thường xuyên hơn những cây Thông cùng giai đoạn phát triển (do Thông mọc rễ chậm hơn). Mặc dù việc cắt tỉa rễ là quan trọng đối với sức khỏe cây Bonsai, nhưng nó có thể gây căng thẳng cho cây nếu rễ bị xáo trộn quá thường xuyên. Biết loài cây bạn có và cách chúng phát triển là điều quan trọng trong việc đưa ra quyết định khi nào nên thay chậu và cắt tỉa rễ.

Tình nguyện viên Ester Bannier hỗ trợ việc cắt tỉa rễ
Tình nguyện viên Ester Bannier hỗ trợ việc cắt tỉa rễ

Dùng móc, kéo và đũa ( root hooks, scissors, and chopsticks) để cắt tỉa khi cần thiết. Việc cắt bớt rễ cây sẽ loại bỏ các rễ cây thân gỗ lớn, tạo thêm không gian cho các rễ nhánh tốt phát triển. Rễ gỗ chỉ đóng vai trò vận chuyển năng lượng. Rễ gỗ không hấp thụ nước, thức ăn hoặc oxy; chỉ có rễ trung chuyển tốt mới làm được điều đó. Việc có rễ nhánh tốt trong chậu là điều cho phép chúng tôi giữ Bonsai sống được trong các chậu nông như vậy. Nếu rễ gỗ chiếm quá nhiều không gian, thì cây không thể hấp thụ đủ nước, thức ăn và oxy để hỗ trợ lượng lớn tán lá mà chúng có, dẫn đến sức khỏe của cây sẽ bị ảnh hưởng. 

Cây Bonsai trước khi được cắt tỉa rễ
Cây Bonsai trước khi được cắt tỉa rễ

Đất trồng Bonsai là một trong những phần quan trọng nhất của quá trình trồng Bonsai. Có nhiều hỗn hợp và cách mix đất khác nhau có thể được sử dụng dựa trên loài cây của bạn, khu vực bạn sống, lượng thời gian bạn phải tưới nước và nhiều yếu tố khác. Bất kể bạn chọn hỗn hợp nào, đất trồng Bonsai tốt phải hỗ trợ rễ cây phát triển mạnh mẽ, cân bằng vi sinh khỏe mạnh và thoát nước tốt. Ở đây tại Vườn bách thảo Chicago, chúng tôi sử dụng nhiều loại hỗn hợp dựa trên loài cây và giai đoạn phát triển. Đối với cây này, chúng tôi sẽ sử dụng hỗn hợp cơ bản của chúng tôi gồm akadama (một loại vật liệu làm từ đất sét được sản xuất tại Nhật Bản), đá bọt (pumice) và đá nham thạch (lava rock). Hỗn hợp đất của chúng tôi được sàng để loại bỏ bất kỳ hạt nhỏ và bụi nào có thể làm tắc nghẽn các lỗ thoát nước, làm giảm khả năng thoát nước.

Hỗn hợp được sử dụng bao gồm: Akadama (một loại vật liệu làm từ đất sét được sản xuất tại Nhật Bản), đá bọt (pumice) và đá nham thạch (lava rock)
Hỗn hợp được sử dụng bao gồm: Akadama (một loại vật liệu làm từ đất sét được sản xuất tại Nhật Bản), đá bọt (pumice) và đá nham thạch (lava rock)
Tình nguyện viên Dick Anderson sàng đất trước khi trồng cây
Tình nguyện viên Dick Anderson sàng đất trước khi trồng cây

Khi chậu đã được làm sạch, các tấm lưới đã được cố định trên các lỗ thoát nước, và các dây buộc đã được thêm vào, một lớp đá nham thạch được đặt để hỗ trợ thoát nước. Sau khi đặt lớp thoát nước, một lượng nhỏ đất được thêm vào để cố định và giúp định vị cây vào đúng vị trí.

Lưới và dây buộc được gắn vào chậu để sau này chống bị bít lỗ không thoát được nước và để buộc cố định cây
Lưới và dây buộc được gắn vào chậu để sau này chống bị bít lỗ không thoát được nước và để buộc cố định cây
Lớp dưới cùng gồm các vật liệu to để thoát nước tốt
Lớp dưới cùng gồm các vật liệu to để thoát nước tốt

Khi cây đã vào vị trí và chắc chắn, đất được bổ sung và dùng đũa để lấp đất vào tất cả các khoảng trống trong và xung quanh bộ rễ. Bất kỳ khoảng trống nào để lại trong chậu sẽ dẫn đến không gian chết và rễ sẽ không phát triển. Đất phải được đặt chắc chắn nhưng không được lèn quá chặt; nếu không, hệ thống thoát nước sẽ bị ảnh hưởng, rễ cây khó phát triển.

Thêm hỗn hợp giá thể vào cây đã được cố định
Thêm hỗn hợp giá thể vào cây đã được cố định
Đũa được sử dụng để đẩy hỗn hợp giá thể lấp đầy các khoảng trống
Đũa được sử dụng để đẩy hỗn hợp giá thể lấp đầy các khoảng trống

Khi đất đã được lấp đầy, cây sẽ được ngâm trong bồn nước và một sản phẩm lỏng gọi là K-L-N (một dạng hóc môn kích rễ và chống sốc), giúp thúc đẩy sự phát triển của rễ và giảm bớt căng thẳng do quá trình thay chậu.

Sau khi ngâm kỹ, cây được lấy ra và để cho ráo nước, sau đó được đưa trở lại nhà kính. Nó sẽ ở đó cho đến khi thời tiết đủ ấm để có thể được trưng bày ngoài trời. Không phải tất cả các cây đều được chuyển đến nhà kính sau khi thay chậu; hầu hết sẽ quay trở lại nhà an toàn (để giữ cây qua mùa đông). Tuy nhiên, cây này đã bị căng thẳng vào cuối mùa sinh trưởng, và tôi muốn nó khởi động lại chậm một chút trong năm nên cho nó thêm thời gian để phục hồi và lấy lại một phần sức sống.

Ngâm cây vào nước có pha dung dịch kích rễ Bonsai K-L-N
Ngâm cây vào nước có pha dung dịch kích rễ Bonsai K-L-N
Cây Bonsai được đặt trong nhà kính chờ mùa xuân tới
Cây Bonsai được đặt trong nhà kính chờ mùa xuân tới

Chỉ trong một vài tuần, cây đã hoàn toàn bung lá và đã được cắt tỉa nhẹ để giúp cân bằng sự phát triển mới trên tất cả các cành.

Cây này chỉ là sự khởi đầu của một mùa thay chậu bận rộn tại Bộ sưu tập Bonsai. Rất có thể chúng tôi sẽ thay chậu gần 100 cây trong năm nay — gần một nửa bộ sưu tập! Cảm ơn bạn đã đọc bài.

Cây đã bung chồi chuyển lá, sẵn sàng để được trưng bày trong mùa mới
Cây đã bung chồi chuyển lá, sẵn sàng để được trưng bày trong mùa mới

Trả lời

0988110300
chat-active-icon