- Biên tập: Dũng Cá Xinh
- Người dịch: Huyền Nguyễn
ENGLISH
Although this common name is applied to three different genera of orchids, the genus we’ll dis- cuss here is Paphiopedilum. Paphiopedilums are the best of all the lady’s slippers and the ones you’ll readily find in your local stores. They are among the easiest of all orchids to grow and to rebloom in your home. These tropical semi- terrestrial rhizomatous orchids are adapted to low light and warm temperatures, which makes them very good household companions.
When you see a lady’s slipper in flower, it’s impossible not to do a double take. You have to, to take in all the fascinating detail of the blos- soms. The often somber flower colors include mahogany, honey, yellow, white, pink, and green, usually with stripes, spots, and warts. The pet- als are smooth, stiff, waxy, and sometimes wavy-edged. The pouchy lip has a glossy lac- quered look and is surprisingly firm. But none of these words conveys the distinctive char- acter of these flowers. Almost as if they have individual personalities, the flowers are com- manding, charismatic presences that lure you in for a closer look. They are borne on tall stalks well above the leaves, each stalk usually carry- ing only one flower, although some hybrids have more than one flower per stalk. Each individ- ual flower can easily last in good condition for two months on the plant, which makes paphs among the longest-lived blooms of any house- plant. The leaves of all forms, whether species or hybrid, are rather soft for an orchid and are car- ried in a basal rosette near ground level. Some hybrids have narrow, long, strap-like leaves that arch gracefully, while others have shorter, wider leaves. Foliage is either solid green or mottled like a delicate checkerboard with pale greenish white patches.
OPTIMUM HOUSEHOLD ENVIRONMENT
Read the Introduction for the specifics of each recommendation.
LOW LIGHT.
Paphiopedilums do not like direct sun and do best in bright ambient light from a north window or medium filtered light from an east or west window. If you’re having trou- ble getting your paph to rebloom, give it a little more light and cooler temperatures for a couple of weeks.
MODERATE TEMPERATURE.
Daytime 70 to 80°F, nighttime 60 to 70°F.
AMPLE WATER.
Water whenever the top of the potting medium becomes dry to a depth of 0.5 inch. These orchids are among the few that do not have pseudobulbs as water storage struc- tures and need to be kept moist all the time. Orchids are sensitive to water quality and should be irrigated with filtered, rain-, or dis- tilled water, rather than tap water. Let tepid water flow through the entire root zone until all the potting medium is soaked. Tip the plant back and forth to drain all the water out of the crown of the plant. Let the pot drain and air out, then put it back in its place. Mark the pot so that your plant is returned to its original position every time. Turning your orchid causes the flowers to twist and bend to face the light, which destroys their elegant arrangement.
HUMIDITY.
Mist your plant several times a week with a spray bottle of water on a mist setting, or use a handheld mister. Put the pot in a saucer or tray of water, making sure the bottom of the pot never sits directly in the water by raising the pot up on pot feet or pebbles. Consider putting a humidifier in the room.
POTTING MEDIUM.
Use any good organic potting medium designed for semi-terrestrial orchids, one that incorporates organic fertilizer, mycor- rhizal fungi, and other beneficial microbes.
FERTILIZER.
Use any balanced organic fertilizer, in either a water soluble or liquid formulation, to promote good growth and flowering. Apply at one-quarter-strength at least once a week right after you water your orchid.
POTTING.
When your plant needs up-potting, shift it to a container with a diameter 2 inches larger than the current pot.
PROPAGATION.
Lady’s slippers are easy to propa- gate by division of the rhizome.
COMMON PROBLEMS
Watch for sunburn (page 256), mealybugs (page 262), and bacterial leaf spot (page 267).
Tiếng Việt
Mặc dù tên chung Lan Hài Tiên này được dùng để chỉ ba chi khác nhau của hoa Lan, nhưng chi mà chúng ta sẽ đề cập ở đây là Paphiopedilum. Paphiopedilums là loại Lan Hài Tiên tốt nhất trong số các loại Lan Hài Tiên và là loại mà bạn có thể dễ dàng tìm thấy trong các cửa hàng tại địa phương của mình. Chúng là một trong những loài Lan dễ trồng và dễ nở hoa nhất trong nhà. Những loài Lan thân rễ bán cạn nhiệt đới này thích nghi với ánh sáng thấp và nhiệt độ ấm áp, điều này khiến chúng trở thành những người bạn đồng hành thân thiết trong gia đình.
Khi bạn nhìn thấy một cây Lan Hài Tiên nở hoa, bạn không thể không ngắm nhìn tất cả các chi tiết hấp dẫn của loài hoa này. Màu sắc hoa thường u ám bao gồm màu gụ, mật ong, vàng, trắng, hồng và xanh lục, hoa thường có sọc, đốm và mụn cóc. Các cánh hoa mịn và cứng như sáp và đôi khi có viền gợn sóng. Môi hoa có lớp sơn bóng và chắc chắn một cách đáng ngạc nhiên. Nhưng không có từ nào có thể nói lên được đặc điểm nổi bật của những bông hoa này. Hầu như chúng có cá tính riêng, những bông hoa là sự hiện diện lôi cuốn, quyến rũ thu hút ánh nhìn của bạn. Chúng mọc ra trên những thân cây cao phía trên lá, mỗi cuống thường chỉ mang một bông hoa, mặc dù một số giống lai có nhiều hoa hơn trên mỗi cuống. Mỗi bông hoa riêng lẻ có thể nở đẹp trong hai tháng trên cây, điều này làm cho loài hoa này trở thành một trong những loài hoa có tuổi thọ cao nhất so với bất kỳ loài hoa nào. Các lá ở mọi dạng, dù là loài hay lai, lá cây Lan đều khá mềm và được xếp thành hình hoa thị gần mặt đất. Một số giống lai có lá hẹp, dài, giống dây đeo, uốn cong duyên dáng, trong khi những giống lai khác có lá ngắn và rộng hơn. Tán lá có màu xanh lục đặc hoặc lốm đốm như một bàn cờ với các mảng màu trắng lục nhạt.
MÔI TRƯỜNG TỐI ƯU HÓA
Đọc phần Giới thiệu để biết các chi tiết cụ thể của từng loại cây.
ÁNH SÁNG THẤP
Lan Hài Tiên không ưa ánh nắng trực tiếp, vì thế tốt nhất bạn nên trồng cây ở cửa sổ phía bắc hoặc ở nơi có ánh sáng lọc từ cửa sổ phía đông hoặc phía tây. Nếu bạn đang gặp khó khăn trong việc làm cho nở hoa trở lại, hãy cung cấp thêm ánh sáng cho cây và đặt cây ở nơi mát hơn một chút trong vài tuần.
NHIỆT ĐỘ VỪA PHẢI
Ban ngày 70 đến 80°F, ban đêm 60 đến 70°F.
NƯỚC
Tưới nước bất cứ khi nào mặt trên của bầu trở nên khô đến độ sâu 0,5 inch. Những loài Lan này là một trong số ít những loài không có giả hành vì cấu trúc lưu trữ nước và luôn cần được giữ ẩm. Hoa lan rất nhạy cảm với chất lượng nước và nên được tưới bằng nước lọc, nước mưa hoặc nước cất thay vì nước máy. Để nước ấm chảy qua toàn bộ vùng rễ cho đến khi ướt hết ruột bầu. Nhón cây qua lại để thoát hết nước ra khỏi bầu cây. Để bầu ráo nước và thoát khí, sau đó đặt nó trở lại vị trí cũ. Đánh dấu chậu để cây của bạn được đưa trở lại vị trí ban đầu sau mỗi lần tưới. Việc xoay cây Lan làm cho hoa xoắn và uốn cong so với hướng ánh sáng, điều này làm mất đi dáng cây trang nhã của chúng.
ĐỘ ẨM
Phun sương cho cây vài lần một tuần bằng bình nước phun sương hoặc sử dụng bình phun sương cầm tay. Đặt bầu đất vào đĩa hoặc khay nước, đảm bảo đáy bầu không nằm trực tiếp trong nước bằng cách nâng bầu lên trên lớp đá cuội. Cân nhắc đặt máy tạo độ ẩm trong phòng.
SANG BẦU
Sử dụng bất kỳ giá thể hữu cơ tốt nào dành cho Lan bán cạn, một loại giá thể kết hợp phân hữu cơ, nấm thân rễ và các vi sinh vật có lợi khác.
PHÂN BÓN
Sử dụng bất kỳ loại phân bón hữu cơ cân bằng nào ở dạng hòa tan trong nước hoặc dạng lỏng, để thúc đẩy cây phát triển tốt và ra hoa. Bón phân theo liều lượng 1/4 ít nhất một lần một tuần ngay sau khi bạn tưới nước cho cây Lan.
SANG CHẬU
Khi cây của bạn cần lên bầu, hãy chuyển nó sang một chậu mới có đường kính lớn hơn 2 inch so với chậu hiện tại.
NHÂN GIỐNG
Lan Hài Tiên dễ dàng nhân giống nhờ sự phân chia của thân rễ.
NHỮNG VẤN ĐỀ PHỔ BIẾN
Để ý cháy nắng (trang 256), rệp sáp (trang 262) và đốm lá do vi khuẩn (trang 267).