Shopee Cỏ Dại
Lazada Cỏ Dại
Tiki Cỏ DạiHành trình - Khám phá
Bảo tồn loài hoa Đỗ Quyên trong Vườn quốc gia Hoàng Liên
Th9
Hoa Đỗ Quyên là một loài hoa đẹp, được ưa chuộng ở nhiều quốc gia trên thế giới. Cây có nguồn gốc ôn đới, sinh trưởng tốt tại các khu vực khí hậu bán nhiệt đới, núi cao. Đỗ quyên phân bố khá rộng, xuất hiện từ bắc bán cầu và trải dài xuống tận Nam bán cầu thuộc vùng Đông Nam Á và vùng Bắc Australia. Minh chứng sự đa dạng của loài thực vật này được ghi nhận tại vùng núi Himalaya ở Nepal, vùng Vân Nam, tỉnh Tứ Xuyên, khu vực Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan. Trong nước, Đỗ Quyên mọc nhiều ở khu vực Sa Pa (Lào Cai), khu vực Tam Đảo (Vĩnh Phúc), khu vực Đà Lạt (Lâm Đồng), trong số đó chỉ trong Vườn quốc gia Hoàng Liên, các nhà thực vật học đã phát hiện hơn 30 loài Đỗ Quyên, vì vậy vườn quốc gia Hoàng Liên còn được gọi là “Vương quốc hoa Đỗ Quyên”. Vào ngày 5/11/2014, quần thể 7 cây Đỗ Quyên cành thô trong khu bảo tồn Hoàng Liên đã chính thức được công nhận là “Cây di sản Việt Nam”.
Đặc điểm sinh trưởng của Đỗ Quyên
Đỗ quyên là loài thực vật có hoa thuộc họ thạch nam (Ericaceae), là chi lớn, với gần 1.000 loài, có hoa đẹp, với đủ màu sắc. Trong số các loài Đỗ Quyên, 28 loài có hoa và dáng đẹp, có thể trồng làm cảnh, tạo dáng bonsai như Đỗ Quyên mộc, Đỗ Quyên lá sóng, Đỗ Quyên cành thô, Đỗ Quyên quang trụ, Đỗ Quyên nhọn, …; 5 loài Đỗ Quyên có thể làm dược phẩm gồm: Đỗ Quyên hoa đỏ, Đỗ quyên hoa cánh trắng lớn, Đỗ Quyên nhỏ hoa trắng, Đỗ Quyên hoa nhỏ trên đá Đỗ Quyên sim. Đỗ quyên có xu hướng mọc thành bụi và tập trung, loại nhỏ cao từ 10 đến 100 cm. Cây lớn nhất được ghi nhận đến thời điểm hiện tại cao tới 30 m. Lá cây xếp theo hình xoắn ốc, với kích thước 1 – 2 cm, rụng theo mùa. Ở một số loài Đỗ Quyên, mặt dưới lá có phủ lớp vảy và lông tơ, có loài thân cây leo, sống bám vào vách đá.
Qua kết quả khảo sát của các nhà khoa học Việt Nam, xung quanh khu vực đỉnh Fansipan thuộc Vườn di sản Asean Hoàng Liên hiện có khoảng 60 cá thể cây Đỗ Quyên cành thô, cao từ 11 đến 15 m, có độ tuổi khoảng 250 – 300 tuổi. Hầu hết, các cây này đều bám vào vách đá cheo leo, ra hoa quanh năm, nhưng hoa nở nhiều nhất vào dịp giữa mùa xuân đến đầu mùa hè. Cây Đỗ Quyên là loài ưa sáng, càng lên cao, hoa mọc dày tạo những tán rộng lớn.
Một số loài đã bị suy giảm trầm trọng do vấn đề khai thác tận diệt cây trong tự nhiên để làm cảnh và thương mại hóa.
Bảo tồn và nhân giống loài Đỗ Quyên
Để bảo tồn loài hoa đang có nguy cơ tuyệt chủng, nhiều công trình nghiên cứu đã được triển khai, thu thập các mẫu tiêu bản gốc về loài, cây và lá, hoa Đỗ Quyên đã được lưu trữ tại Bảo tàng thực vật học trong nước và ngoài nước. Vào năm 2015, Ban quản lý Vườn di sản ASEAN Hoàng Liên dã được giao trọng trách thực hiện đề tài: “Nghiên cứu các phương pháp nhân giống một số loài Đỗ Quyên (bằng hạt và giâm cành) tại núi Hoàng Liên – Lào Cai”. Đề tài đặt ra mục tiêu là điều tra, đánh giá, khảo sát các loài Đỗ Quyên, từ đó lập ra loài cần nhân giống, loài cần bảo tồn, đồng thời tiến hành lấy giống một số loài Đỗ Quyên quý hiếm, đang có nguy cơ tuyệt chủng, giá trị cao. Đồng thời, đề xuất biện pháp bảo tồn và khai thác giá trị, tiềm năng của hoa Đỗ Quyên nơi đây.
Cụ thể như tập huấn kỹ thuật về nhân giống, xây dựng vườn cây giống bảo tồn, tiến hành nhân giống bằng hạt, nhân giống bằng phương pháp giâm hoặc chiết cành, trồng khảo nghiệm một số loài đã được nhân giống,…
Những thành tựu đạt được sau 1 năm thực hiện đề tài:
- Thu thập, xử lý, bảo quản 500 mẫu tiêu bản.
- Xây dựng tài liệu: “Đa dạng hoa Đỗ Quyên Vườn di sản ASEAN Hoàng Liên”
- Xây dựng vườn cây giống bảo tồn với 201 cây thuộc 19 loài Đỗ Quyên.
Dựa vào kết quả trên, phục vụ cho công tác giám định tên và kết hợp công tác tổng hợp thông tin, tài liệu các loài, lập ra danh sách hơn 30 loài Đỗ Quyên đang phân bố trong tự nhiên tại núi Hoàng Liên, miêu tả chi tiết về nhận dạng, phân bố, công dụng của các loài Đỗ Quyên được ghi nhận trong khu vực vườn quốc gia. Các loài Đỗ Quyên núi Hoàng Liên gồm 3 nhóm: Cây cảnh, cây công trình và cây dược liệu. Các cây trong vườn giống đạt tỷ lệ sống 73,4%. Như vậy, phần lớn các loài Đỗ Quyên ở vườn quốc gia Hoàng Liên có thể nhân giống và phát triển. Đối với phương pháp gieo hạt và giâm cành, thì phương pháp giâm cành được các nhà khoa học đánh giá là phương pháp phổ biến nhất. Phương pháp này có thể áp dụng đối với tất cả các loài Đỗ Quyên.
Khuyến cáo khi giâm cành: Cần chọn cành ổn định, nửa hóa gỗ, không bệnh tật để tiến hành giâm. Sau khi giâm cành cần tránh ánh sáng trực tiếp. Sau 4 đến 5 tuần thấy có chồi non thì chậu ra nơi sáng hơn. Tuy nhiên, đây mới trong giai đoạn thử nghiệm, cần có thêm thời gian để đánh giá chính xác hơn về môi trường tương thích nhất với loài cây này.
Trong tương lai, để bảo vệ loài Đỗ Quyên tự nhiên, Ban quản lý Vườn quốc gia sẽ tăng cường các công tác kiểm duyệt kết hợp tuyên truyền cho người dân, giảm việc đốt rừng làm nương rẫy, chặt hoặc đào Đỗ Quyên tự nhiên về làm cảnh. Ngoài ra, cần tiếp tục nhân giống Đỗ Quyên đại trà để đủ nguồn cung cho hộ dân quanh vùng trồng làm cảnh phục vụ kinh tế và phục vụ khách du lịch.
