Hiện tượng: Những vệt, vòng tròn úa vàng, những đốm, sọc và hoại sinh trên lá. Có thể thấy những đốm và những vệt hoại sinh trên hoa, ở những chỗ đó màu ở những chỗ đó không bình thường. Toàn bộ cây Lan sẽ bị nhiễm bệnh nếu vi rut xâm nhập.
Cách xử lý: Một khi cây đã bị nhiễm thì không có cách gì để xử lý. Để khỏi lây lan sang các cây khác, cách tốt nhất là hủy bỏ chúng đi. Hãy cách ly nó khỏi những cây khác và theo dõi chặt chẽ để nó không lây sang các cây khác nếu đó là cây Lan quý của bạn.
Sử dụng các dụng cụ đã được sát trùng: Vi-rut lây lan qua các dụng cụ cơ khí thông qua nhựa cây của cây nhiễm bệnh. Nếu như chúng không được sát trùng kỹ thì chính những công cụ này mang vi-rut từ cây này sang cây khác. Cách thông thường là dùng lưỡi lam sát trùng một lần, hoặc hơ vào lửa rồi mới dùng tiếp nếu phải dùng lại nhiều lần, đó là 2 cách sát trùng dụng cụ cơ bản. Sát trùng từ 15 đến 20 giây cho mỗi mặt cho mỗi dụng cụ.
Kiểm soát trong quá trình thay chậu
Nếu như có một sự dịch chuyển cơ học nhựa của cây bị lây nhiễm sang cây khác vi-rut có thể truyền đi bất cứ đâu, thậm chí chỉ cần có sự cọ sát các của cây với nhau.
Cách kiểm soát bổ xung được thực hiện như sau:
- Găng tay cao su. Vứt bỏ ngay đôi găng cao su sau khi đã chuyển một cây Lan được. Mục đích là để tránh nhựa của cây Lan đã nhiễm vi-rút lây sang các cây khác qua tay của bạn.
- Dùng giấy báo phủ trên mặt chậu. Để cho mặt chậu lan được vô trùng. Khi thay chậu thì trải báo trên khu vực thay chậu do đó nên giữ lại một số giấy báo. Vứt bỏ cả găng tay cũng như những tờ báo đó sau khi thay chậu xong để tránh tiếp xúc với cây tiếp theo.
Trước khi bạn có ý định dùng chậu thì bạn hãy khử trùng chúng – Bảo đảm chắc chắn rằng các chậu của bạn đã được vô trùng.
- Khử trùng các loại chậu nhựa. Cách khử trùng chậu nhựa, để loại bỏ các chất hữu cơ còn bám trên đó, đầu tiên dùng nước xà-bông, sau đó ngâm chúng vào dung dịch thuốc tẩy trắng nồng độ 20% trong thời gian một giờ, theo hướng dẫn của nhà sản xuất thì ngâm chúng thêm một giờ nữa trong Physan theo.
- Khử trùng các loại chậu gốm. Không thể chỉ dùng xà-bông và Physan để khử trùng mà hết được do chậu gốm có nhiều lỗ. Cho vào lò hấp tới 350oF trong thời gian một giờ thì không còn bất cứ vi-rút nào sống được, cộng thêm các trình tự như đối với chậu nhựa ở trên.
Những hoạt động kiểm soát định kỳ
Bất cứ khi nào mà có sự dịch chuyển cơ học nhựa cây từ cây bị nhiễm sang cây khác vi-rut đều có thể lan truyền, lá của hai cây cọ xát vào nhau cũng có thể bị lây bệnh. Chúng ta hãy khảo sát thêm các cách kiểm soát bổ sung sau:
- Cắt bỏ các giả hành. Cắt mỗi giả hành ra khỏi cây bằng một dụng cụ đã được khử trùng. Dùng một nửa cái lưỡi lam cạo mặt là cách dễ làm nhất, chỉ cần khử trùng một lần, cắt bỏ giả hành rồi vứt bỏ cái lưỡi lam đó đi, (hoặc bỏ vào lò hấp để ở mức 350oF trong một giờ). Bạn phải hơ vào lửa mỗi lần bạn dùng nó cho một giả hành nếu bạn dùng kéo.
- Dùng tay để loại bỏ các giả hành. Cách này đừng làm theo! Chúng sẽ truyền qua tay của bạn mà bạn không biết nếu như có vi-rut hiện diện, khi bạn tiếp xúc với chúng hoặc bạn ngắt một bông hoa đã tàn bằng tay thì chúng sẽ lây lan sang các cây tiếp theo. Bạn hãy dùng lưỡi lam,thay vì làm thế, sau đó thì vứt bỏ, dùng cái mới cho lần sau.
Nhận diện các yếu tố khác làm hư hại cây Lan
- Trên lá bị phồng rộp
- Thời tiết quá lạnh
- Nắng quá làm cháy cây
- Phân bón quá liều lượng làm cháy cây
- Cây bị ngộ độc do muối
1. Tình trạng trên lá phồng rộp
Các mô của lá phồng lên, giống như một vết bỏng khi mà rễ cây Lan hút nhiều nước hơn tốc độ thoát hơi nước của lá.
Khi chúng ta tưới nước cho lan vào lúc nắng nóng và đêm thì trở lạnh hiện tượng này sẽ xảy ra, hoặc chúng ta không chú ý giảm lượng và chu kỳ tưới nước trong thời gian thời tiết đang lạnh.
Những vết bỏng có thể xuất hiện trên cả cuống hoa, lá đài và cánh hoa cả hai mặt của lá.
2. Thời tiết quá lạnh
Hiện tượng của việc nhiễm lạnh
- Một số vùng lá bị lõm xuống và mất màu, mặt lá bị tổn thương, tiếp theo là héo và chuyển sang màu nâu.
- Lá bị chuyển sang màu nâu do mất màu cục bộ
- Mức độ chết tự nhiên sẽ nhanh hơn
- Tạo nhiều cơ hội bệnh tật và nấm tấn công
- Vệc nảy chồi bị giới hạn và cây sẽ phát triển chậm
Khó phát hiện tình trạng này nếu không có các cây từng chịu lạnh để so sánh hoặc chúng ta đã từng có những vấn đề tương tự.
Hiện tượng của sự băng giá
- Các lá bị bị cháy hoặc khô héo
- Các đốm hoại tử trên lá và dẫn đến cái chết một phần hoặc toàn bộ cây Lan với những chỗ bị sốc nước.
- Những hiện tượng này xuất hiện sau khi nhiệt độ môi trường tăng lên và có thể không xuất hiện trước đó.
Hình trên: Cây lan bị nhiễm lạnh
3. Cháy nắng
Lá đã bị cháy nắng khi bất thình lình xuất hiện những đốm đen trên lá. Khi ta đem cây Lan ra ngoài vào mùa nắng làm cho cây Lan đột ngột chịu sức nóng của mặt trời hoặc khi thay đổi các mùa trong năm. Những chỗ bị cháy như miếng da thuộc mỏng tạo ra vết sẹo trên lá vĩnh viễn.
4. Cháy lá do bón phân.
Các cánh hoa thường bị phân làm cháy. Nguyên nhân làm cho cánh hoa bị cháy là bạn tưới phân lỏng lên hoa. Thay vì bạn phải giảm tỷ lệ loảng mà bạn lại dùng phân pha tỷ lệ đậm đặc thì phân sẽ còn đọng lại trên hoa sau khi nước đã bốc hơi, sẽ có những đốm ở những chỗ phân còn lưu lại đó. Hoa sẽ chóng tàn hơn nếu khi bạn bón phân cho cây Lan trong lúc đang ra hoa.
Phòng ngừa. Bạn hãy lấy nước sạch phun lên hoa sau khi bón phân để rửa sạch phân còn lưu lại đề phòng hoa bị hư. Để bảo đảm an toàn cho hoa, bạn chỉ nên dùng theo tỷ lệ ¼ đến 1/8 so với nồng độ do nhà sản xuất hướng dẫn khi bón phân, trừ phi bạn muốn cây Lan của bạn được bón phân với nồng độ cao hơn.
5. Ngộ độc muối
Việc hình thành muối. Khi bạn lấy nước hòa với phân bón các dạng muối hiện diện trong nguồn nước tưới của bạn trải qua thời gian chúng sẽ tích tụ lại. Ta nhìn thấy như một lớp vẩy có màu trắng hoặc màu nâu trên chất trồng hoặc quanh chậu khi muối hình thành, hoặc trên bề mặt của giá thể mà bạn ghép những cây Lan trên đó, và đó cũng còn là biểu hiện việc bón quá nhiều phân. Nó sẽ có tác dụng không tốt cho cây Lan nếu như chúng ta cứ để vậy. Cây lan sẽ bị chết khi xuất hiện quá nhiều muối.
Hiện tượng. Hiện tượng tích tụ muối trong chất trồng khi cây Lan có quá ít rễ, nếu như tiếp tục bón phân thì sẽ có tình trạng cháy do phân. Cần kiểm tra bộ rễ của nó nếu thấy các chất cặn trên cây Lan. Một khi thấy đầu rễ chuyển sang màu nâu, rễ bị đen hoặc muối xuất hiện trên bề mặt chất trồng thì đó là vấn đề cần lưu ý. Khi đầu các lá chuyển sang màu nâu, có khi nguyên cả cái lá và các giả hành cũng có hiện tượng như vậy, đó chính là bộ rễ đã bị cháy. Cây lan sẽ chết nếu cứ tiếp tục như thế.
Phòng ngừa. Dùng phân thật loãng, khoảng ¼ đến 1/8 theo chỉ định của nhà sản xuất là cách tốt nhất. Súc rửa các chậu hàng tháng bằng nhiều nước sẽ làm trôi muối, ta sục nước lần nữa sau đó khoảng một giờ để rửa sạch các muối tích tụ trong chậu./.