[Sách Ebook] Phương pháp trồng & chăm sóc Hoa Lan – Thiên Kim – VII. Chăm sóc và nuôi trồng – 3. Trồng vào chậu và cắm lan như thế nào? – 4. Nhân giống Hoa Lan – 4.1. Nhân giống vô tính

VII. Chăm sóc và nuôi trồng

4. Nhân giống Hoa Lan

4.1. Nhân giống vô tính

Có thể nhân giống lan bằng nhiều cách tùy vào thói quen sinh trưởng của chúng. Nhân giống là một phương pháp giúp cho cây Lan khỏe mạnh cũng như tăng thêm số lượng cây trồng. Để cho chúng sinh trưởng tự nhiên, một số cây sẽ trở nên quá lớn và một phần của nó sẽ không còn khả năng sinh sản.

NHÂN GIỐNG VÔ TÍNH

Lan có thể được nhân giống vô tính như các loài cây khác hoặc từ những giả hành không lá đã già, chiết cành hoặc tách chồi. Trong nhiều trường hợp, việc nhân giống tùy thuộc vào cây Lan là loại thân ghép hay thân đơn. Loài lan thân đơn, chẳng hạn như loài Vanda, là những cây mọc lên từ phần phát triển của thân chìm với những lá xuất hiện ở giữa. Loài lan này tự nhân thành nhiều cây hay có thể được nhân giống khác với cách nhân giống loài Lan thân ghép.

Lan có giả hành mọc ra một thân ghép, nghĩa là những mầm mới xuất hiện từ gốc của những giả hành đã có từ trước, tự tăng thêm kích thước mỗi năm. Những mầm mới được hình thành từ những “mắt” và là đầu mối phát triển của cây Lan. Mặc dù có thể có nhiều “mắt” xuất hiện ở gốc của một giả hành, chỉ có một hoặc đôi khi hai mắt sẽ phát triển thành mầm rồi cuối cùng trở thành giả hành. Nếu mắt thứ nhất bị hư hỏng hoặc bị cản trở trong việc sinh trưởng, mắt thứ hai sẽ thay thế, tạo cho cây Lan một cơ hội thứ hai để phát triển mắt dự phòng, vốn không phát triển vào lúc này, sẽ nằm trong tình trạng ngủ đông trong suốt thời gian giả hành còn sống và bạn có thể khuyến khích nó phát triển bằng cách nhân giống. Mỗi giả hành sẽ ở cùng với cây Lan trong một vài năm đến khi nó rụng lá và trử thành một “củ già”, Khi cây Lan có nhiều “củ giả” không lá, bạn có thể tách chúng ra khi thay chậu. Được tách ra từng củ, các “củ già” này có thể được trồng trong các chậu nhỏ và đặt vào trong lồng ấp hoặc những nơi ấm áp có ánh sáng, ở đó những mắt đang ngủ sẽ bắt đầu phát triển trong vài tuần.

Đa số loài Lan thân ghép có giả hành có thể được nhân giống theo cách trên, nhưng vẫn có những ngoại lệ, chẳng hạn như các loài Lan thuộc dòng Odontoglossum. Bạn có thể trồng vào chậu một số giả hành dư thừa để chúng ra hoa, mặc dù điều đó phải chờ sau một vài năm. Khi một củ già không phát triển, có thể nó quá già hoặc những mắt dự phòng đã chết hết. Một củ già đang bắt đầu phát triển đôi khi có thể bị quăn lại và chết trước khi mầm mới chưa đủ lớn, trừ trường hợp mầm này đã có riêng bộ rễ thì nó sẽ khó sống sót. Một số loài sinh trưởng dễ dàng từ các củ già hơn các loài khác, đối với bạn sẽ là một trường hợp thử thách và sai lầm để tìm kiếm loài nào được nhân giống theo cách như trên.

Nếu bạn có khá nhiều củ già còn lại sau một đợt thay chậu, hãy thử cho tất cả chúng vào một khay nhân giống rồi thử xem cái nào bắt đầu phát triển ra mầm mới. Củ nào có mầm sẽ được đem trồng ra chậu. Những củ không mọc ra mầm trong vòng 3 tháng, sẽ không phát triển tốt và bạn có thể loại bỏ chúng đi

Nhân giống lan Odontoglossum

Lan thuộc dòng Odontoglossum rất khó phát triển từ những giả hành đã già. Dường như bất cứ những mắt dự phòng nào không hoạt động khi còn non cũng bị nhanh chóng thoái hóa, mất khả năng phát triển trong vòng 1 hoặc 2 năm. Vì lý do này mà người ta nhâ giống lan Odontoglossum khác với các loài Lan khác cùng có thân ghép, nhung phương pháp đó mang đến những mối nguy nhiều hơn cho cây Lan và không nên
xem thường.

Phương pháp này bao gồm việc cắt rời những giả hành mới nhất ngay khi chúng trưởng thành, để những giả hành còn lại tiếp tục sinh trưởng và trở thành giả hành chính yếu. Nếu không có chồi mới nào xuất hiện, cây Lan sẽ bị hỏng. Trong lúc đó những giả hành đã cắt sẽ tự sinh sống một mình và không có sự hỗ trợ của những giả hành trưởng thành. Phần bị cắt suy yếu này sẽ cho ra những chồi mới nhỏ hơn, khó có điều kiện ra hoa và có thể cần phải qua nhiều năm trước khi phần còn lại của cây Lan bị phân chia mới ra hoa trở lại.

Nhân giống lan Paphiopedilum và Phragmipedium

Lan có thân ghép mà không mọc ra các giả hành, chủ yếu là loài Paphiopedilum và Phragmipedium, có thể được nhân giống từ những phần đã trưởng thành được tách ra khi thay chậu giống như cách làm với các giả hành đã già. Điều này chỉ nên thực hiện khi cây Lan đã đủ lớn và có dư ít nhất 4 chổi trưởng thành mạnh mẽ, nếu không việc này sẽ làm cho cây Lan chính bị suy yếu. Đa số các cây Lan thuộc loài Phragmipedium đều phát triển mạnh mẽ và được dễ dàng nhân giống hơn nhiều loại Paphiopedilum lai, vốn sinh trưởng khá chậm, với những thân cũ bị chết trước khi nó có cơ hội trở thành một cây to lớn.

Nhân giống lan Cattleya

Đây là loài Lan thân ghép cũng được xử lý một cách hơi khác biệt. Thân bò của chúng dày hơn thân của các loài Lan khác và hiện rõ trên bề mặt lớp đất trồng với các giả hành nằm dọc theo nó. Đa số loài Lan Cattleya có hai mùa sinh trưởng, nó nảy ra chồi và rễ mới trong mùa thu cũng như mùa xuân. Điều này giúp bạn có thể nhân giống chúng trong mùa thu bằng cách tách rời cây Lan vẫn nằm nguyên trong chậu. Bạn có thể dùng một con dao tỉa thật bén cắt qua lớp thân chìm để tách rời một hoặc hai giả hành đã già, sau đó giữ nguyên vị trí như vậy đến mùa xuân tiếp theo. Đến lúc này, những củ già đó đã nảy ra các chổi mới và khi thay chậu cho cây Lan, bạn có thể trồng chúng theo cách thức thông thường. Ngoài ra đây cũng là một cách khá tốt để làm cho một cây Lan Cattleva phát triển thêm, nếu bạn muốn biến nó thành một cây  lan mẫu.

Nhân giống lan Dendrobium

Chúng là lan có thân ghép, nhiều loại phát triển ra những thân hình gậy sẵn sàng mọc ra các chồi non theo suốt chiều dài của chúng. Đây là điểu đặc biệt rất đúng với loài Dendrobium Nobile và các giống lai của nó. Những chồi đó thưởng xuất hiện do việc nuôi trồng không đúng cách. Nếu cây Lan được tưới nước quá sớm sau kỳ nghỉ đông, ngay vào lúc các nụ phát triển, những nụ hoa đó sẽ biến thành các chồi cây. Nếu bạn mong đợi cây Lan sẽ có hoa, đây là một thói quen đáng thất vọng. Tuy nhiên, nếu bạn muốn có thêm những cây khác từ một giồng lan mà minh ưa thích, hãy thử cắt ra một giả hành còn tươi, không có lá và chưa ra hoa, rồi chia nó thành nhiều đoạn, cắt ở giữa những đốt hay những điểm mọc chồi, mỗi đoạn có một điểm nối ở giữa. Sau đó bạn nhúng đầu mỗi đoạn vào bột lưu huỳnh hay than chỉ để không bị thối, rồi cho nó vào một cái chậu với một đầu cắm vào lớp đất trồng. Đa số những đoạn thân này sẽ mọc ra chồi mới và có thể tiếp tục được trồng để trở thành một cây có hoa trong vài năm tới.

Ngoài ra, bạn có thể chiết cành ở những loài Lan chẳng hạn như Dendrobium hay Thunia, bằng cách đặt cành cây Lan nằm ngang trong một khay ủ giống. Trong vài tháng một cây con sẽ xuất hiện ở phần đốt. Một lần nữa, đây là một quá trình lâu dài và chỉ đáng thực hiện khi bạn muốn có một số cây con giống hoàn toàn với cây mẹ.

Dũng Cá Xinh

Có những ngày mưa gió, ngày nắng chói chang nhưng khi mở cửa ra hàng hoa dại vẫn nằm đó dưới bậc thềm. Không nhạt không úa mà vẫn còn vẻ tươi trong như ngày nào.

Xem các bài khác