[Sách Ebook] Phương pháp trồng & chăm sóc Hoa Lan – Thiên Kim – III. Lan ở nơi hoang dã – 3. Phân loại Hoa Lan – 3.2 Hoa Lan sống dưới dất (Địa Lan)

III. Hoa lan ở nơi hoang dã

3. Phân loại Hoa Lan

3.2 Hoa Lan sống dưới dất (Địa Lan)

Địa hoa Lan có thể đẹp lộng lẫy một cách đơn độc hoặc chỉ với một nhóm nhỏ trong khi số lượng vị trí chúng xuất hiện có thể lên đến hàng ngàn nơi. hoa Lan sống dưới đất cũng có nhiều biến thể giống như hoa Lan cộng sinh, tuy nhiên chúng không hấp dẫn người sưu tầm như hoa Lan cộng sinh, chù yếu là vì chúng không dễ trồng và thân cây cùng hoa của chúng kém phần rực rỡ hơn.Trong khi hoa Lan cộng sinh phát triển trên những cây còn sống, một vài loài hoa Lan, chẳng hạn như giống Catasetum, là loài hoa Lan hoại sinh, nghĩa là sống trên những thân cây đã chết, nơi mà rễ của chúng có thể xâm nhập vào lớp vỏ mềm bên dưới lớp vỏ cứng. Tuổi thọ của chúng ngắn hơn loài hoa Lan cộng sinh, vì ở vùng nhiệt đới thân cây chết chỉ tồn tại trong vài năm khi nấm mốc và mối làm mục rã chúng hoàn toàn. Vì vậy loài hoa Lan hoại sinh phải phát triển và tạo hạt thật nhanh để thế hệ kế tiếp có thể di chuyển đến nơi ở khác.

Loài hoa Lan này sinh sống trên mặt đất và dường như không có khu vực nào mà giống hoa Lan này không thích ứng để sinh trưởng. Chúng đa dạng đến mức người ta tìm thấy chúng ở vùng sa mạc khô nóng của châu Úc cho đến những vùng rừng cây, thảo nguyên có khí hậu ôn hòa và ít nắng hơn. Ở Bắc Mỹ, những loài hoa Lan xinh đẹp chẳng hạn như Cypripedium calceolus sinh trưởng trong khu rừng lạnh, người ta cũng tìm thấy các giống Cypripedium khác mọc trong những khu vực của nước Nga đến tận ranh giới của Bắc Cực.

Địa lan có thể đẹp lộng lẫy một cách đơn độc hoặc chỉ với một nhóm nhỏ trong khi số lượng vị trí chúng xuất hiện có thể lên đến hàng ngàn nơi. Lan sống dưới đất cũng có nhiều biến thể giống như lan cộng sinh, tuy nhiên chúng không hấp dẫn người sưu tầm như lan cộng sinh, chù yếu là vì chúng không dễ trồng và thân cây cùng hoa của chúng kém phần rực rỡ hơn.

Về mặt cơ bản, địa hoa Lan có một cọng lá mọc lên từ một hoặc hai thân chìm dưới đất hay từ một khối các rễ cây. Cuối cành lá là một đến nhiều nụ hoa. Trong khi một số loài hoa Lan mọc trên vùng đất cát trong những khu vực khô cằn, loài hoa Lan khác lại phát triển trong vùng đầm lầy, nơi mà bộ rễ chìm của chúng nằm sâu dưới nước trong hầu hết thời gian của năm. Trong suốt mùa đông, chỉ có phần chìm dưới đất của cây là còn tồn tại để sống trở lại vào mùa xuân. Những loài hoa Lan sống dưới đất khác, chẳng hạn như loài Phaius hay giống hoa Lan Cahoa Lanthe lúc nào cũng xanh tươi, thân bò có các túi nước. Hệ thống rễ xâm nhập sâu vào lòng đất để tìm nơi ẩm và chất dinh dưỡng.

Không phải tất cả những loài địa hoa Lan có bộ thân chìm đều sống ở vùng lạnh. Nhiều loại hoa Lan nhiệt đới cũng có lối sống này, hoàn rụng lá và rơi vào trang thái ngủ dưới mặt đất suốt thời kì khô hạn. Chỉ khi nào có điều phù hợp, phần thân xanh của chúng mới xuất hiện. Những điều kiện sống khác nhau đó thường hòa nhập với nhau và những cây cộng sinh rớt ra từ thân cây chủ, nếu có điều kiện thích hợp, chúng cũng có thể sống ổn định trên mặt đất.Một số loài giỏi tận dụng cơ hội vì chúng có thể sống ở bất cứ điều kiện nào thích hợp với chúng. Giống Stanhopea và Acineta vốn là loài cộng sinh tuy nhiên nếu chúng rơi xuống đất, thân cây vẫn sống nhưng không nở hoa, vì cành hoa sẽ đâm sâu xuống đất và chết.

Vài loài hoa Lan sống dưới đất có những túi nước nhưng những túi đó vẫn nằm trên mặt đất hoặc bị rêu, địa y che phủ nhưng vẫn được xếp vào loài sống dưới đất.

Trong khi các giống địa hoa Lan châu Âu có nhiều đặc tính giống nhau, ở Úc một số loài hoa Lan đã phát triển hoàn toàn không giống như bất cứ loài nào khác. Chúng rất đáng để được nghiên cứu một cách riêng biệt, nhưng chúng thường không được nuôi trồng phổ biến và ít có tài liệu nào của các chuyên gia bên ngoài nước Úc nhắc đến chúng.

Tuy mọi người ít nuôi trồng loài địa hoa Lan nhưng vẫn có những người hâm mộ đi tìm kiếm chúng và hàng năm họ đều cho chúng ta biết các địa điểm để xem chúng, đó là những bãi lầy, trên sườn đồi hay bất cứ nơi nào chúng hiện diện. Những người say mê hoa Lan này không trang bị cuốc xẻng để đào chúng lên, nhưng họ mang theo máy ảnh với mục đích chụp hình từng cá thể và lập ra những bộ sưu tập của riêng họ về các dữ liệu liên quan đến thời kỳ nở hoa. Đối với nhiều người hâm  mộ, cơ hội tìm kiếm và quan sát các loài hoa Lan nhiệt đới ở nơi hoang dã là một mục tiêu ít khi đạt được, nhưng họ sẽ cảm thấy rất thỏa mãn nếu có dịp tìm thấy chúng.

Một trong những khía cạnh hấp dẫn mọi người năm này qua năm khác là sự dao động về mặt số lượng của những cây có hoa. Trong khu vực có hàng trăm cây nở hoa vào mùa này, bạn có thể chỉ gặp một tá cây trổ hoa vào mùa tiếp theo. Địa hoa Lan nổi tiếng là nở hoa thất thường vào nhiều mùa, một vài giống hoa Lan thuộc họ Orchis có thể ngủ yên dưới đất trong nhiều năm trước khi chúng đột ngột xuất hiện trở lại. Trong nhiều khu vườn không được chăm sóc, vẫn có thể còn nhiều cây hoa Lan sống tiềm ẩn với cành hoa bị máy xén cỏ cắt đứt trước đây. Khi bị cản trở trong việc nở hoa, cây hoa Lan sẽ phát triển phân thân nằm dưới lớp cỏ dại, chúng trở nên mạnh mẽ hơn, và khi có cơ hội, chúng nở hoa còn tốt hơn trước. Nếu bắt gặp những cây hoa Lan như vậy trong vườn nhà bạn, không nên xử lý vườn với thuốc diệt cỏ vì có thể bạn sẽ giết chết loài hoa Lan đó.

Nhiều loại địa hoa Lan dùng phương pháp ngụy trang để hấp dẫn côn trùng đến thụ phấn cho hoa. Ở giống hoa Lan Ophrys, thường được gọi là “hoa Lan ong” hay “hoa Lan nhện”, cánh môi của chúng trông rất giống hình dạng một con ong hay con nhện đủ để lừa con đực bám vào cánh hoa và nghĩ nó đang giao phối, nó sẽ đón nhận hay giao lại phấn hoa được chuyển từ hoa này sang hoa khác.

Người ta tìm thấy địa hoa Lan ở khắp nơi trên thế giới, nhưng cũng giống như hoa Lan cộng sinh, chúng dần trở nên khan hiếm trong vùng hoang dã, nơi mà môi trường sống củ chúng bị tiêu hủy do việc đô thị hóa, mở rộng nông nghiệp, khai thác mỏ hay sử dụng phân bón để cải thiện đất trồng cỏ.

Dũng Cá Xinh

Có những ngày mưa gió, ngày nắng chói chang nhưng khi mở cửa ra hàng hoa dại vẫn nằm đó dưới bậc thềm. Không nhạt không úa mà vẫn còn vẻ tươi trong như ngày nào.

Xem các bài khác