Paphiopedilum bullenianum

Paphiopedilum bullenianum (Reichenbach fil.) Pfitzer

Tên cũ

Cypripedium bullenianum Reichenbach fil.

Trùng tên

Cypripedium hookerae var. bullenianum Veitch

Paphiopedilum hookerae var. bullenianum (Reichenbach fil.) Kerchove

Paphiopedilum amabile Hallier fil.

Cypripedium hookerae var. amabile (Hallier fil.) Kraenzlin

Cordula bulleniana (Reichenbach fil.) Rolfe

Cypripedium robinsonii Ridley

Cordula amabile (Hallier fil.) Merrill

Paphiopedilum robinsonii (Ridley) Ridley

Paphiopedilum linii Schoser

Paphiopedilum johorense Fowlie & Yap

Paphiopedilum tortipetalum Fowlie

Paphiopedilum tortisepalum, lapsus calami

Dẫn nhập

Paphiopedilum bullenianum được Hugh Low phát hiện  ở Sabah (Bắc Borneo) và được Younger Reichenbach mô tả vào năm 1865.

Như ở phần nói về Paphiopedilum appletonianum, có một chút khác biệt giữa các cây được đề cập đến trong khái niệm về loài với những cây thuộc Paphiopedilum bullenianum. Những điều khác biệt mà người ta nói tới là đường vân của lá. Lá của Paphiopedilum appletonianum có các vân mờ hơn lá của Paphiopedilum bullenianum, và khác nhau về hình thái học của miếng nhụy lép. Các cây của loài Paphiopedilum appletonianum có miếng nhụy lép hình ê-lip nằm ngang với một vết rạch rộng ở riềm phía dưới, và hai răng cưa hai bên. Còn miếng nhụy lép của cây Paphiopedilum bullenianum có hình cận bán cầu đến cận hình thoi, với một vết rạch hẹp ở riềm phía dưới. Trong các bài viết về Paphiopedilum bullenianum, một lần nữa lại có một số nhóm được mô tả như: Paphiopedilum bullenianum (được gọi là Cypripedium bullenianum) vào năm 1895, Paphiopedilum robinsonii trong năm 1915, Paphiopedilum linii trong năm 1966, Paphiopedilum johorense trong năm 1972, Paphiopedilum celebesense trong năm 1980, và Paphiopedilum tortipetalum trong năm 1985.

Hallier fil. đã mô tả Paphiopedilum amabile dựa trên các cây thu thập được ở vùng núi K’lamm (ngày nay được biết đến là Kelam Hill) ở gần Sintang, phía bắc Kalimantan, thuộc Borneo, trên độ cao 700 đến 950 m. Vào năm 1895 Hallier fil. đã hoặc là không biết về bản mô tả của loài Paphiopedilum bullenianum, hoặc đã coi nó là một biến loài của Paphiopedilum hookerae. Trong bất cứ trường hợp nào, ông ấy đã đặt Paphiopedilum amabile gần với Paphiopedilum mastersianum trong bản miêu tả đặc trưng bằng tiếng Latin và so sánh nó với Paphiopedilum javanicum, Paphiopedilum dayanum, Paphiopedilum hookerae, và với Paphiopedilum virens mà không so với Paphiopedilum bullenianum trong bài tổng quát. Ông ấy còn viết như vậy trong những bài chi tiết hơn, được đăng trong tạp chí the Annales du Jardin de Buitenzorg, mặc dù vào thời điểm năm 1897 ai cũng biết loài Paphiopedilum bullenianum nhưng ông ấy vẫn không thừa nhận Paph. amabile như một nhóm riêng biệt.

Ngoài ra, không hề có sự khác biệt về phương diện thực vật học hoặc các đặc tính của hoa giữa loài Paphiopedilum bullenianum với Paphiopedilum amabile mà Hallier đề cập tới, ở đó đã không còn khái niệm là loài trùng tên nữa.

Cách hiểu về Paphiopedilum robinsonii của Ridley  làm cho mọi người hiểu lầm với ấn phẩm mới phát hành về Paphiopedilum robinsonianum Cavestro (2014). Paphiopedilum robinsonii đã được in thành Cypripedium robinsonii vào năm 1915, được dựa trên một cây đã sưu tập vào năm 1911 trên Gunung Tahan ở bán đảo Malaysia. Ridley đã so sánh trong bản giải thích của ông ta với Paphiopedilum barbatum, nhưng lại không so với Paphiopedilum bullenianum. Trong bản giải thích này đã được đánh giá đây là một loài riêng biệt bởi nhiều tác giả chứ không riêng gì Ridley, trong số đó có Van Delden (1968), Fowlie (1974), Karasawa (1986), và Braem (1988), Cribb (1987) kể cả việc coi nó như là một loài đồng nghĩa với Paph. bullenianum. Song dù sao, những cây do Van Delden, Fowlie, Karasawa và Braem đánh giá không thỏa mãn với những mẫu vật thu được, với những gì mà Ridley đã viết, hoặc như những gì đã mô tả về cây này là một giống. Do vậy nó chỉ có giá trị để mô tả ở cấp độ loài như là Paphiopedilum cerveranum (Braem, 1999) và cũng chỉ được xử lý như một thực thể duy nhất trong phạm vi này. Ridley giải thích về Paphiopedilum robinsonii sensu như một biến loài của Paphiopedilum bullenianum. (Còn nữa)

Lê Quỳnh

“Hạnh phúc là biết mình thực sự cần cái gì và có được cái mình cần. Những cái bạn thực sự cần và bạn đang có có thể là những điều rất giản dị xung quanh bạn: một sớm mai thức dậy bạn thấy khỏe mạnh không đau yếu và ngắm một bông hoa nở bên cửa sổ, bạn ăn một bữa ăn ngon và đầm ấm với những người thân, bạn uống một tách trà nóng với một người bạn tri kỷ để cùng nhau hàn huyên, tâm sự…”

Xem các bài khác