Shopee Cỏ Dại
Lazada Cỏ Dại
Tiki Cỏ DạiHọ Orchidaceae - Họ Lan
Lan Hài (Slipper Orchids) – Những điều kiện về môi trường (Dinh dưỡng)
Th8
Dinh dưỡng.
Những người trồng lan hài thành công dành toàn bộ sự chú ý của mình vào những nguyên tắc tổng quát có liên quan đến việc thỏa mãn những nhu cầu về dinh dưỡng của các giống lan hài. Trên thị trường đều có những loại phân bón vô cơ, hữu cơ, phân tổng hợp, phân thành phần đơn hay phân đa dụng, thành phần dinh dưỡng chứa trong chúng khác nhau rất lớn cả về chất lượng và số lượng. Việc lựa chọn các loại phân được áp dụng, gồm cả những loại phân thể rắn phân hủy chậm đem hòa vào nước để tạo ra một dung dịch. Yêu cầu về số lượng và thời vụ của việc bón phân cũng là một vấn đề cần được quan tâm. Chúng ta thường lúng túng bởi một vài hướng dẫn mang tính định hướng. Những người trồng lan hầu như đều sẽ biết đến một số hiểu biết cơ bản về chất dinh dưỡng trong phân bón, cũng như chức năng của mỗi thành phần của chúng.
Người ta sẽ mô tả tỷ lệ N-P-K trên nhãn hiệu của mỗi loại phân. Tỷ lệ này là bản kê trọng lượng tính theo phần trăm, có trong ba thành phần chính. Vì thế, trong một túi có thành phần 10-10-10 cân nặng 100 pounds (lbs), thì 10 lbs là N tức là Nitrogen, 10 lbs là P, tức là phosphate, và 10 lbs là K, tức là muối potassium. Còn lại 70 lbs là đất trơ (inert earths) hoặc trong một vài loại phân hoặc là calcium carbonate (vôi) và các thành phần khác. Để ngăn ngừa tình trạng các mô bị cháy do việc dùng các loại phân khô thì 70% dung dịch của những hoạt chất là điều cần thiết. Các loại phân được thiết kế hòa tan được trong nước để thành một dung dịch với một lượng nước nào đó. Những sản phẩm có tỷ lệ 30-10-10 cho biết rằng 30% dung dịch là nguồn nitrogen, 10% là phosphate, phần còn lại 10% là muối potassium, trong khi đó nước sẽ là 50% còn lại.
Một thông tin quan trọng nữa cho những người trồng lan đó là tỷ số N-P-K . Với kiến thức và sự hiểu biết về vai trò của dinh dưỡng trong mỗi thành phần, tùy vào mục đích sử dụng của mình mà người trồng lan sẽ lựa chọn sao cho phù hợp . Nitrogen sẽ thúc đẩy tổ chức có tính thực vật phát triển. Có thể dùng hợp chất có thành phần nitrogen cao với các cây Lan con, cây mới nảy chồi hoặc bất kỳ cây nào mà ta muốn phát triển lá. Những người kinh doanh lan thường áp dụng cách này khi bón phân cho lan hài, những người chơi nghiệp dư thì ngược lại. Vỏ cây hiện diện trong chất nền, đem đến kết quả là các vi khuẩn thải ra nitrogen do chúng phân hủy các mảnh vỏ cây, chính điều đó đã làm tăng nitrogen theo yêu cầu. Một yếu tố nữa chúng ta cần xem xét đó là nhu cầu nitrogen còn theo mùa, vì vào mùa xuân nitrogen bị thải ra một cách nhanh chóng, vào thời điểm đó ngày dài hơn và sự phát triển của cây Lan được thúc đẩy mạnh hơn.
Vai trò của yếu tố thứ hai trong phân bón – phosphorus, giúp kích thích ra hoa và kết trái. Những người trồng lan nghiệp dư, vì thế cần lựa chọn loại phân bón có thành phần phosphorate cao để thúc đẩy những cây con mau trưởng thành và ra hoa.
Thành phần thứ ba – potassium, giúp cho cấu trúc mô được khỏe mạnh, do vậy mà cây trở nên cứng cáp. Một khi thấy vòi hoa và lá mềm rũ,điều đó cho chúng ta biết là cây đang cần tăng thêm potassium, song điều đó cũng có thể còn do thiếu nước, thiếu sáng hoặc vì tình trạng sinh lý nào đó.
Việc giải thích như trên hoàn toàn là từ thực tế và tổng quát về tỷ lệ N-P-K do nhu cầu của cây Lan, vì vậy bạn đọc cần thu thập thêm các thông tin về ba thành phần trên của phân bón cho phù hợp với những nhu cầu và mục đích riêng nào đó.
Vai trò của mỗi thành phần trong tỷ lệ N-P-K mới chỉ là khởi đầu của câu chuyện dinh dưỡng cho cây Lan. Dinh dưỡng cho cây Lan luôn sẵn sàng là một tiêu chuẩn quan trọng trong việc chọn lựa phân bón. Các chất dinh dưỡng phải hòa tan được trong nước dưới dạng muối khoáng ion hóa (vô cơ) và các mô của cây Lan có thể hấp thụ muối khoáng đó. Khả năng hòa tan trong nước là quan trọng, khả năng hòa tan càng lớn thì khả năng hấp thụ của cây càng cao, nhưng nó cũng lại là một yếu tố rủi ro đối với các tế bào của cây, vì chúng có thể làm cháy tế bào nếu như chúng ta dùng quá số lượng cho phép. Nitrogen vô cơ hòa tan hoàn toàn trong nước. Vì thế, khi xử dụng nitrogen thì nên thấp hơn định mức và tăng chu kỳ bón nitrogen cho cả cây Lan hài và phân hủy các vi khuẩn trong khi vẫn tránh được cháy các tế bào của cây Lan. Khả năng các chất dinh dưỡng trong phân có nhiều thành phần hữu cơ (như nitrogen giầu u-rê và a-mo-ni-ac là ngoại lệ, vì điều đó sẽ dẫn đến đốt cháy nitrogen nếu như ta dùng chúng ở dạng đậm đặc so với nhưng loại dinh dưỡng khác như xương động vật và các chất dinh dưỡng hữu cơ khác) thì sự phân hủy các chất hữu cơ bởi hoạt động của vi khuẩn sẽ bị chậm lại.
Các dạng phosphate hầu như đều khó hòa tan. Thí dụ, calcium phosphate là từ xương động vật, theo ước tính chúng tồn tại, không hòa tan trong chất nền, chúng vẫn còn khoảng 5% dinh dưỡng trong thời gian 2 năm cho đến khi sang chậu mới! Hòa tan tốt nhất là nguồn phosphate hay được biết đến là super-phosphate, mặc dù rủi ro về cháy tế bào vẫn có nhưng vẫn là tối thiểu dù khả năng hòa tan trong nước của chúng thấp hơn các muối nitrogen hoặc potassium.
Rất dễ tìm kiếm nguồn potassium dễ hòa tan. Khi dùng thì cần lưu ý để tránh làm cháy các rễ do kali cac-bô-nat (bồ tạt) và các hợp chất khác của potassium. Cách dùng chúng cũng giống như trường hợp của nitrogen, dùng theo định kỳ với một liều lượng thật loãng./.
Trong tỷ lệ N-P-K, các chất dinh dưỡng không chỉ giới hạn ở 3 thành phần kể trên. Những người trồng lan cần biết rằng những phân bón nào đó có thể giới hạn ở 3 thành phần, hoặc N-P-K có thêm vôi, vì vậy các bạn cần đọc kỹ nhãn hiệu được công bố. Loại phân không hoàn chỉnh là loại phân bón mà không nhiều khoáng dinh dưỡng hơn ba thành phần trên. Việc nuôi dưỡng cây Lan sẽ trở nên sai cách nếu cứ tin vào đó.
Nguồn calcium và magnesium là caebonate và sulfate. Vôi, nguồn carbonate là hai chất dinh dưỡng và là một chất điều chỉnh độ pH. Chúng đều khó hòa tan nhưng lại dễ hòa tan dưới dạng sulfate. Vì Phragmipedium có nhu cầu pH nên khi trồng chúng thì phải tránh dùng vôi.
Số lượng các chất dinh dưỡng bổ sung theo yêu cầu của cây Lan tuy rất nhỏ, các chất khoáng bổ sung này cũng chỉ là phần phụ. Sắt (Iron), lưu huỳnh (sulfur), kẽm (zinc) đồng (copper), kền (nikel) và mô-lip-den là những chất cần nhưng chỉ có một ít trong số này cho thấy một số lượng nhỏ cần cho sức khỏe của cây Lan. Một vài chất hoặc không có chất nào trong số này được tìm thấy trong các loại phân bón vô cơ. Người ta bổ sung chúng vào các nhãn hiệu phân bón thương mại. Một nguồn dinh dưỡng rất tốt cho một chất khoáng phụ là rong biển, nhưng nên mua những loại đã lọc hết chất bẩn vì nếu không trong đó vẫn còn tồn dư toxic vì muối có trong nước biển. Những nguồn dinh dưỡng phụ đáng tin cậy có thể kể đến các chất chiết xuất từ cá hay các chất có tính sữa. Phân hữu cơ cũng là một nguồn khoáng phụ đáng tin cậy, mặc dù không hoàn toàn có sẵn trong hầu hết các trường hợp.
Rất ít người đọc bị thuyết phục rằng cần phải nhớ các dung dịch dinh dưỡng đó do bản kê các chất dinh dưỡng dài dằng dặc lại không hấp dẫn. Vậy nên ở phần này chúng ta chỉ đưa ra những vấn đề được mọi người quan tâm để thảo luận. Hàng tuần sử dụng một lượng phân vô cơ có đủ các chất (hoàn chỉnh (complete inorganic fertilizer) với liều lượng bằng một nửa theo khuyến cáo (của nhà sản xuất), nếu như ta thấy chất nền đang thiếu dinh dưỡng. Với những chất trồng mà chúng có thể làm giàu chất dinh dưỡng thì nên bón phân mỗi tháng một lần phân bón 30-10-10 đã được pha loãng trong suốt các tháng mùa xuân và mùa hè. Cần giảm liều lượng đi chỉ còn dưới một nửa vào những tháng trời âm u . Cần bảo đảm chắc chắn rằng carbonate calcium luôn có trong chất nền suốt cả năm cho giống lan Paphiopedilum.
Một vài người trồng lại muốn sử dụng loại phân vô cơ rẻ tiền và không đồng bộ. Tùy thuộc vào các chất dinh dưỡng hiện hữu trong chất nền mà có thể dùng loại phân này theo một lịch hợp lý,. Một chút khoáng cần được cung cấp thông qua việc tưới nước trong đó có dung dịch chiết xuất từ cá, một dung dịch phân ngâm trong thùng nước (violet water?), hoặc một ít khoáng mà người ta bán trên thị trường.
Bản thân tôi khi dùng loại Off Mix (như đã nói ở phần trước) đã được làm giàu chất dinh dưỡng và chỉ dùng với nồng độ thấp vào mùa xuân. Vào thời gian này tôi tưới khoảng 4-5 lần với loại phân 30-10-10, thêm ½ nồng độ dung dịch chiết xuất từ cá. Những tháng còn lại trong năm, tôi chỉ tưới nước mà không cần sự cân đối cũng như bất cứ chất gì khác.
Vì các loài Lan hài là một nhóm lan không bao giờ để chúng bị bội thực cho nên trước hết bạn cần lưu ý điều độ trong việc bón phân. Chúng tôi khuyên bạn chỉ nên áp dụng ½ liều lượng theo khuyến cáo trên nhãn hàng thôi, trong khi đó lại có nhiều người trồng vẫn duy trì thường xuyên việc bón phân theo khuyến cáo này và vẫn thành công ngay cả khi chất nền khá nghèo dinh dưỡng.
Những tranh cãi về việc nuôi dưỡng lá vẫn còn diễn ra hiện nay. Tôi tin rằng nếu như chúng ta bón phân theo định kỳ với nồng độ thấp cho lá vào sáng sớm những ngày xuân thì kết quả sẽ tốt, nhưng dù sao những phản ứng tích cực ở các cây Lan cũng chỉ đơn thuần do tôi tự nhận thấy. Mặc dù không cung cấp được cho các bạn những tài liệu chuyên về nuôi dưỡng lá của các loài Lan hài, nhưng tôi xin được lưu ý lại là nếu để lá lan bị nước đọng trên đó sẽ kích thích cho việc tấn công của nấm.
Một cách dùng phân được áp dụng chung theo yêu cầu dinh dưỡng trong các nhóm lan hài. Như các loài thuộc giống Paphiopedilum thì lại cần ít phân; còn các loài lai từ giống này thì cần nhiều phân hơn một chút. Những loài, kể cả loài lai từ giống Phragmipedium thì lại cần nhiều dinh dưỡng, nồng độ cần cho chúng tương đương với dinh dưỡng cung cấp cho các loài Lan khác. Những cây Lan con thì thường yêu cầu phải bón phân thường xuyên hơn với nồng độ nitrogen cao để kích thích chúng chóng lớn. Tất cả các loài Lan hài, có thể nói nên cung cấp mức độ dinh dưỡng từ thấp đến trung bình so với nhu cầu của các loài Lan khác. Một nguyên tắc nằm lòng là dùng dung dịch phân cho lan đơn thân chỉ nên bằng một nửa định mức./.
