Shopee Cỏ Dại
Lazada Cỏ Dại
Tiki Cỏ DạiChi Calathea (Goeppertia) - Chi Đuôi Công
Lá cây Đuôi Công Calathea bị quăn? Top 5 nguyên nhân và cách xử lý
Th10
Trong quá trình nuôi các cây Đuôi Công Calathea, nếu các bạn thấy lá cây bị cong lại thì đây là một dấu hiệu báo rằng cây đang có vấn đề. Mình đã gặp rất nhiều lần tình trạng này. Sau khi tìm hiểu một số tài liệu, tham khảo ý kiến bạn bè, kết hợp với thời gian nuôi và làm chết vô số Calathea, mình rút ra một số chia sẻ, rất mong có thể giúp mọi người tham khảo và trồng cây Calathea dễ dàng hơn.
Đầu tiên, rất nhiều anh chị em nghĩ rằng việc lá cây Calathea cụp vào là bình thường, nhất là cụp vào khi buổi tối do chúng là cây Prayer Plant (cây cầu nguyện). Thực sự đây là một nhầm lẫn. Do bên Tây họ ghép chung 4 chi Calathea, Maranta, Ctenanthe và Stromanthe gọi chung là Prayer Plant (cây cầu nguyện) nên rất nhiều người khi thấy cây cụp lá vào nghĩ nó là hiện tượng buổi tối lá cây cụp vào và sáng thì lại căng ra do tác động của các khớp động vốn dĩ chỉ có ở cây Cầu Nguyện. Tuy nhiên thực tế là chỉ có duy nhất các cây thuộc chi Maranta mới là Prayer Plant thực sự: Các lá cây vào buổi tối sẽ cụp vào, nhưng cụp các lá chứ không phải lá cụp lá không.
Ảnh ở trên mô tả một cây thuộc chi Maranta, ở đây là loài Maranta leukoneura thể hiện đặc điểm độc đáo của một cây Cầu Nguyện (Prayer Plant) điển hình. Vào buổi sáng lá cây sẽ căng ra và vào buổi tối lá cây sẽ cụp lại. Cách cụp lại của nó khiến người ta hình dung ra một người đứng thẳng, chắp tay cầu nguyện. Thực sự rất thú vị, mặc dù đây chỉ là một cách Nhân Hoá – Thuyết Hình Người (anthropomorphism *)
(*): Thuyết hình người (anthropomorphism): Nhân hóa hay còn gọi là phép nhân hóa hoặc nhân cách hóa là cách miêu tả, diễn tả con vật hoặc sự vật có cảm xúc, tính cách và hành động như con người bằng các thủ pháp nghệ thuật như văn, thơ. Trong đó, sự vật được quy ước về các đặc điểm, cảm xúc hay ý định của con người đối với các thực thể không phải con người.
Mình chưa từng thấy các cây Calathea của mình cụp lá như ảnh vào buổi tối. Mình khá chắc chắn nếu lá cây Clathea bị quăn thì đó là dấu hiệu của một vấn đề nào đó đang xảy ra trên cây.
Tại sao lá cây Calathea lại quăn lại?
Calathea là một chi thực vật gồm các loài và giống (species and cultivars) rất nhạy cảm và mỗi khi chúng không “happy” sẽ luôn thể hiện các dấu hiệu ra bên ngoài. Quăn lá là một hành vi như vậy. Chỉ cần tìm được đúng bệnh, giúp cho chúng “relax” và hết “stress” thì rất nhanh chúng sẽ bung ra lá và cây sẽ trở lại bình thường, khoẻ mạnh. Không như một số cây mỗi khi đã thể hiện ra bên ngoài thì bên trong đã tổn thương nặng nề (Ví dụ các loài Dương Xỉ Ferns một khi bị khô và thiếu ẩm lá sẽ khô và giòn rất nhanh, lúc đó dù có cố gắng cứu thế nào thì các lá đã khô cũng sẽ lìa cành).
Vậy lá quăn thể hiện điều gì? Theo kinh nghiệm của mình thì đây là hành vi phản ứng lại với các vấn đề liên quan đến môi trường sống xung quanh cây. Hãy luôn nhớ đến môi trường tự nhiên quê hương của chúng: Các khu rừng nhiệt đới mưa nhiều và độ ẩm cao ở châu Mỹ, nơi chúng mọc dưới các tán lá cây cổ thụ khác hoặc ở ven bờ suối.
Cứ nhìn vào điều kiện tự nhiên của cây như trên, có thể thấy rằng Calatheas thích đất thoát nước tốt nhưng lại luôn ẩm, môi trường có độ ẩm cao, thoáng gió, ánh sáng trung bình, không có ánh nắng trực tiếp quá lâu trong ngày. Và rất hay là nếu bất kỳ yếu tố nào trở nên tiêu cực với cây, lập tức Calathea sẽ “phản ứng!”, dễ thấy nhất và nhanh nhất là quăn lá lại.
TOP 5 Nguyên nhân khiến cho lá cây Calathea bị quăn
Dựa vào kinh nghiệm cá nhân và một số tài liệu, mình tổng hợp Top 5 nguyên nhân khiến cây Calathea quăn lá, mình sẽ đi vào cụ thể ở phần dưới.
- 1 – Do ánh nắng mặt trời (direct light)
- 2 – Do nhiệt độ thay đổi đột ngột
- 3 – Do thiếu độ ẩm ở lá
- 4 – Do đất không thoát nước khiến rễ cây “sũng” và úng.
- 5 – Nước tưới có dư muối và khoáng chất khác. Đây là những thứ rất độc với Calathea và Calathea cực kỳ nhạy cảm với những chất này.
Quá nhiều ánh nắng hoặc ánh sáng quá mạnh sẽ khiến lá cây Calathea bị quăn
Calatheas vốn mọc hoang dại bên dưới các tán lá trong rừng mưa nhiệt đới. Điều này nói lên việc Calathea phát triển mạnh trong điều kiện râm mát, ánh sáng chúng cần hoàn hảo là ánh nắng gián tiếp hoặc được lọc.
Nắng trực tiếp (direct sunlight) thường có xu hướng làm phai màu, thậm chí phá vỡ viền hoa văn và các mảng cẩm thạch của phiến lá (một trong những nguyên nhân hàng đầu khiến cho cùng một giống cây nhưng lá ra màu khác nhau chính là ánh nắng mặt trời, xem thêm bài này: Nguyên nhân lá cây Caladium đổi màu? Hỏi đáp cùng chuyên gia cây cảnh Neil Sperry). Calathea buộc phải cuộn tròn lá lại để giảm tiết diện lá tiếp xúc với ánh nắng mặt trời như một cách bảo vệ màu sắc cũng như kết cấu phân bổ diệp lục trên lá cũng như chống lại sự bốc hơi nước. Chỉ cần chuyển cây ra bóng râm, cung cấp đủ độ ẩm trên lá (phun sương) thì chỉ 1,2 hôm sau là lá cây sẽ lại bung ra căng đét.
Một kinh nghiệm chơi Calathea của mình là tránh để cây tiếp xúc ánh sáng mặt trời trực tiếp, dù chỉ là vài tiếng trong ngày (đặc biệt là ánh nắng giữa trưa với độ LUX và nhiệt độ ở ngưỡng cao nhất). Ví trí hoàn hảo là một nơi râm mát, có ánh sáng chỉ nên ở mức trung bình. Hãy để cây Calatheas tiếp xúc ánh sáng mặt trời gián tiếp. Một số trường hợp (ví dụ như đặt cây ở cửa sổ hướng Bắc), mình con quan sát được việc cây hướng lá về phía mặt trời để đón nắng (y như ở các cây thuộc chi Caladium hay chi Alocasia).
Tóm lại, tuyệt đối không để cây tiếp xúc ánh nắng mặt trời bất kỳ thời điểm nào trong ngày là phương pháp an toàn nhất. Trường hợp chẳng may để cây tiếp xúc nắng và thấy lá quăn, hãy lập tức chuyển cây vào chỗ râm và phun sương lá cây, mọi thứ sẽ OK lại sau 1,2 ngày!
Nhiệt độ cực đoan cũng có thể gây hiện tượng lá quăn ở các loài Calatheas
Các loài cây Calathea đương nhiên mong muốn được sống trong môi trường gần giống môi trường bản địa của chúng. Việc lá quăn thì thời tiết tự nhiên trở nên quá nóng hoặc quá lạnh cũng là một hành vi để tự bảo vệ cây và sinh tồn. Khi thời tiết trở lạnh, mình nhận thấy chúng có xu hướng cuộn tròn, khả năng cao là để giữ ấm. Khi trời nóng, chúng sẽ hy sinh một vài lá, khiến cho lá đó quăn lại, đồng thời khô và teo lại, có lẽ đây là cơ chế hy sinh một phần để giữ lại phần ẩm còn lại trong cây. Khi anh chị em thấy hiện tượng này thì thử điều chỉnh nhiệt độ trở lại mức bình thường nhé.
Nhiệt độ lý tưởng để cây căng đét và ít “giận dỗi” theo tính toán của nhiều anh chị em là 60-85 ° F (16-29 ° C). Khi cây có vấn đề liên quan đến nhiệt độ, ngưỡng 24 độ C là khá hoàn hảo để cân bằng Calathea nhanh nhất. Điều quan trọng tiếp theo là phải theo dõi vài ngày để có thể kịp thời điều chỉnh nếu vấn đề vẫn chưa được dứt điểm.
Theo kinh nghiệm cá nhân, tránh để cây Calathea ở gần các nguồn cấp nhiệt như ngay dưới điều hoà, gần cục nóng điều hoá, ở cửa có gió lùa hoặc gần khu vực bếp nấu nướng nhiệt độ cao. À, ngay cả cái case máy tính cũng toả ra nhiệt độ gây phiền phức khá lớn cho Calathea, cái này mính đã “dính chưởng”.
Tốt nhất là luôn có một cái nhiệt kế đo nhiệt độ kèm độ ẩm để có thông số chính xác nhất. Em mua trên shopee cái đồng hồ điện tử đo nhiệt độ và độ ẩm chỉ khoảng 50k.
Độ ẩm thấp là nguyên nhân hàng đầu gây quăn lá ở Calathea, nhưng thường bị bỏ qua
Những nguyên nhân khác đều có thể dễ dàng nhận ra, ví dụ để cây dưới nắng to hoặc gần các khu vực nhiệt quá nóng hoặc quá lạnh,… nhưng sự thay đổi độ ẩm diễn ra một cách âm thầm và rất dễ bị bỏ qua nếu như không có sự theo dõi.
Vẫn nên đầu tư một cái đồng hồ điện tử đo độ ẩm để anh chị em có thể dễ dàng theo dõi liên tục. Nhiều khi mọi người hay tự “cảm nhận” hôm nay nồm hay hanh khô nhưng với những công nghệ hiện đại như máy làm ẩm, máy hút ẩm thì sự cảm nhận chủ quan có khi sẽ không chính xác.
Như kinh nghiệm trồng Calathea của mình thì sụt giảm độ ẩm là nguyên nhân hàng đầu gây ra việc quăn lá ở các loài Calathea. Như mấy hôm vừa rồi Hà Nội không nắng, không mưa, trời âm u nhưng độ ẩm giảm thấp một cách đáng sợ, nhìn đồng hồ xuống có 40%. Do vợ em đi đẻ em chỉ bật được chế độ tưới nước tự động là nhỏ giọt vào gốc các bầu cây, không về phun sương được mà mấy đồng chí Calathea vittata quăn tít. Về em phun nước vào lá thì hôm sau chúng bắt đầu bung lá lại.
Theo nhiều theo dõi, khi độ ẩm giảm đột ngột, lá cây Calathea ngoài việc quăn sẽ vàng, và bắt đầu khô ráp, teo và giòn, hiện tượng khá giống khi nhiệt độ môi trường xung quanh cây tăng đột ngột. Cách xử lý nhanh nhất khi cây gặp hiện tượng này là phun sương vào cây. Tránh phun cả dòng nước mạnh vào cây vì lúc này các cấu trúc cành và lá cây khá yếu, rất dễ gây ra các tổn thương khác như dập hoặc gãy,
Nhiều anh chị em khuyên nên dùng máy tạo độ ẩm ở những khu vực địa lý có độ ẩm thấp và em thấy kết quả rất tuỵệt vời. Miễn là làm kín được khu vực trồng cây thì máy tạo độ ẩm sẽ phát huy tối đa tác dụng và giảm tối đa hiện tượng quăn lá khi độ ẩm giảm đột ngột.
Cách giữ độ ẩm kiểu “nông dân” tuy rẻ tiền nhưng cũng rất hiệu quả là cho cây đặt trong một cái khay. Trong khay đổ đầy cát hoặc sỏi và nước. Phần nước luôn thấp hơn phần cát, sỏi để đảm bảo cây không bao giờ “ngồi trong nước” dễ gây sũng và thối rễ. Việc nước bốc hơi cả ngày sẽ giữ cho lá cây luôn được cung cấp độ ẩm một cách đều đặn.
Đối với một số cây bạn Calathea bạn muốn giữ độ ẩm để bạn đi vắng vài ngày thì cách đơn giản nhất là chụp cây vào một túi ni lông, đóng kín phồng, độ ẩm sẽ luôn ở trong túi ni lông không thoát đi đâu được và sẽ giúp cây có đủ độ ẩm trong vài ngày bạn đi xa.
Có một vấn đề về độ ẩm cần đặc biệt lưu tâm là khi độ ẩm cao thì đây là môi trường hoàn hảo để nấm, mốc và các loại côn trùng như Spider Mites sản sinh và hoành hành. Anh chị em lưu ý vấn đề này nhé.
Tưới nước sai cách cũng là nguyên nhân gây ra hiện tượng quăn lá ở Calathea
Cũng như các cây khác, Calathea sẽ yếu đi và chết nếu thiếu nước (under water) hoặc thừa nước (overwatered). Thiếu nước cây sẽ chết khô, còn thừa nước cây sẽ thối rễ mà chết. Chỉ có điều ở Calathea, chúng có cách thể hiện ra bên ngoài một cách rõ ràng khi cây thiếu hoặc thừa nước: Quăn lá. Đa số các loại cây cảnh khác chỉ thể hiện bằng cách Vàng Lá, một biểu hiện rất dễ gây nhầm lẫn do phán đoán sai nguyên nhân. (Xem thêm bài 7 Nguyên nhân gây vàng lá ở cây Indoor Plants).
Kinh nghiệm của mình là luôn kiểm tra độ ẩm của cây bằng công thức Que Kem. Luôn cắm 1 que kem xuống đất để kiểm tra độ ẩm của đất. Cắm que kem xuống đất và nhấc lên, bạn sẽ thấy que kem ẩm những chỗ nào, chiều cao là bao nhiêu. Chỉ khi tầm 1cm từ bề mặt trở xuống khô hãy tưới nước. Không để cho phần bị khô nhiều hơn 1cm và cũng không tưới khi bề mặt chưa có dấu hiệu khô thoáng.
Và vẫn luôn áp dụng công thức kinh điển:
- CHỈ TƯỚI KHI KHÔ – ĐÃ TƯỚI PHẢI ĐẪM – TƯỚI XONG PHẢI THOÁT HẾT NƯỚC!
Chỉ tưới khi khô là khi bề mặt khô mới tưới. Khi tưới phải tưới cực đẫm, làm sao 100% đất và giá thể phải được ngấm nước và nước phải thoát ra được các lỗ thoát nước bên dưới. Sau khi tưới phải quan sát chỉ khi nước thoát sạch sẽ ra khỏi các lỗ thoát nước thì mới mang để chậu cây lại vị trí cũ hoặc treo lại vị trí cũ ạ.
Calathea vào mùa đông nên được tưới ít nước hơn ạ. Do không khí lạnh và ánh sáng thấp, việc tưới thừa nước có thể dẫn đến việc cây bị over-watered, tiền đề cho việc thối rễ (root rot), nguyên nhân số 1 giết chết mọi loại cây cảnh trồng trong nhà (houseplants).
Nguyên nhân ít xảy ra nhất nhưng không nên bỏ qua: Chất lượng nước dư thừa khoáng, muối khiến lá bị quăn
Đối với các loài Caladium thì việc nước hoặc phân có hàm lượng Nitơ cao có thể khiến lá cây đổi màu ngoạn mục (Xem thêm bài Nguyên nhân khiến Caladium đổi màu lá) thì ở Calatheas là một dạng đầu độc luôn, lá sẽ chuyển màu nhưng thành màu nâu và đen xì luôn :))).
Calathea cực kỳ nhạy cảm với muối (salt) và khoáng chất (mineral) dư thừa trong nước. Chỉ cần nước có dư thừa những thành phần này thì lá Calathea sẽ quăn nhẹ trước khi ra đi nếu không được xử lý.
Trường hợp nhỡ chẳng may tưới nhầm nước có dư muối và khoáng chất thì hãy tưới kiểu rửa trôi. Nếu cảm giác cây nhiễm nặng quá thì tốt nhất là nên sang chậu, thay đất cho yên tâm.
Kết luận
Chắc chắn còn rất nhiều nguyên nhân khác khiến Calathea bị quăn lá, nếu tìm hiểu được thêm nguyên nhân em sẽ bổ sung vào bài này ạ.
Bài viết này dựa chủ yếu vào kinh nghiệm cá nhân của em khi trồng cây ở khu vực Nam Hà Nội, ở ban công chếch Tây một ngày có nắng khoảng 3,4 tiếng và có nhiều lá cây cao che phủ 1 phần. Với môi trường và khí hậu khác, các kiến thức ở trên có thể bị thay đổi hoặc sai hoàn toàn ạ.
Em mong bài viết ngắn này có thể giúp cả nhà tham khảo thêm để trồng được đàn Đuôi Công rực rỡ sắc màu nhất ạ! ^^ Anh chị có thể tham khảo thêm 1 bài chi tiết về 1 loài cụ thể hơn để dễ hình dung (Hướng dẫn chăm sóc cây Calathea Orbifolia – Đuôi Công Táo Xanh (có hình ảnh))
