Kỹ thuật “Van Meer” – Kỹ thuật Bonsai làm các vết sẹo lớn liền nhanh

Các loài cây có thể áp dụng

Những cây rụng lá (deciduous) và vỏ mềm/dày:

• Cây Sanh (Ficus benjamina)
• Cây Si (Ficus microcarpa)
• Cây Đa (Ficus bengalensis)
• Cây Lộc Vừng (Barringtonia acutangula)
• Cây Duối (Streblus asper)
• Cây Mai Chiếu Thủy (Wrightia religiosa)

Và những cây tương tự đều phù hợp với kỹ thuật này. Những cây thường xanh (evergreen) (Tùng Cối (Juniperu chinensis), Thông (pines)…) không nên áp dụng kỹ thuật này. Tùng La Hán (Podocarpus macrophyllus) có thể làm được bởi theo quan sát thì cây này có khả năng liền vỏ cực tốt.

Lưu ý rằng bạn việc thực hiện cắt tỉa cấu trúc có những vết cắt lớn chỉ nên được thực hiện vào đầu xuân hoặc giữa thu – khi mà cây đang trong giai đoạn phát triển sung mãn nhất. Cũng chỉ nên áp dụng với những cây có bộ rễ to và khoẻ.

Lý thuyết về kỹ thuật “Van meer”

Cắt thân chính

Giả sử bây giờ chúng ta muốn cắt giật thân chính để có 1 đường thân nhỏ gọn, thon thả hơn, thông thường chúng ta sẽ cắt thế này:

Sau đó vết cắt sẽ được đục lõm xuống một chút với một cái “núm” nhỏ nằm ở chính giữa vết cắt. Sau đó chúng ta sẽ giữ cho vết thương tránh việc bị nước ngấm vào, cuối cùng là chờ đợi vỏ cây phát triển trùm lên:

Thay vì làm như cách thông thường này, hãy nhìn sâu vào lớp gỗ, và chúng ta cùng nhau cố hiểu cấu trúc của thân cây – kiến thức quan trọng bậc nhất khi làm vườn, trồng cây cũng như trong Bonsai, chúng ta sẽ thấy tiếc vì đã cắt bỏ lớp Cambium (tầng sinh mô) một cách rất lãng phí!

Hãy cùng nhau liên hệ tới trường hợp bị bỏng ở con người, bác sỹ sẽ lấy 1 lớp da ở mông nạn nhân rồi “vá” vào chỗ vết thương. Và đó cũng chính xác là điều chúng ta sẽ cùng làm với vết thương của cây. Chúng ta sẽ loại bỏ lớp gỗ (sapwood) và cố gắng không làm tổn thương tới lớp cambium, sau đó gấp lớp vỏ cây lên trên vết thương.

Cụ thể, ta sẽ cắt chừa ra một đoạn thân, lấy đục loại bỏ đi phần lõi gỗ bên trong, rồi sau đó cắt phần vỏ nhô lên ra làm nhiều phần nhỏ rồi gấp vào  che vết thương. Điều lưu ý quan trọng ở đây là không được làm tổn thương tầng sinh mô Cambium (1 lớp cực mỏng nằm chính giữa giữa vỏ cây và lõi gỗ, có nhiệm vụ quan trọng là sản sinh tế bào). Chỉ đục vừa đủ tới cho tới khi lấy tay ấn vào có cảm giác có thể gấp lại được là dừng. Chính vì tầng sinh mô (Cambium) rất mỏng nên lý thuyết nói thì khá dễ nhưng thực tế muốn làm được phải rất khéo tay, và cần có những dụng cụ tốt như máy làm lũa và đục tay sắc. (Nếu chỉ có đục tay thì không nên làm vì chắc chắn sẽ làm rung gốc, bung, đứt rễ)

Sau đó ta sẽ lấy dao sắc chia vỏ ra làm nhiều phần để gấp lên vết thương. Đừng lo lắng nếu vỏ không che kín vết cắt bởi những mảng nhỏ như vậy sẽ rất nhanh tự liền, có khi nếu cố che kín thì lại không tránh khỏi việc vết thương sẽ bị gồ lên trông sẽ rất thiếu thẩm mỹ.

Khi cắt cành nhánh mồi (Sacrifice Branch)

Kỹ thuật Van Meer này cũng có thể áp dụng với những cành, nhánh mồi (sacrifice branch) nuôi cho thân to. Tương tự như trên, nguyên tắc là chúng ta sẽ chừa lại một phần vỏ cây (còn nguyên lớp tế bào sinh mô Cambium nằm giữa phần gỗ & phần vỏ – điều này vô cùng quan trọng) rồi ốp miếng vỏ vào chỗ vết thương mới cắt. Lưu ý rằng để sẹo không lồi lên và trông mất thẩm mỹ thì cần đục gỗ lõm vào trong thân một chút để  khi ốp vỏ vào thì bề mặt ở đó sẽ gần như phẳng. Để chừa ra một vài khoảng trống nhỏ cũng không vấn đề (những khe hở nhỏ thường sẽ rất mau liền). Đừng tham lam ốp vỏ chồng chéo lên nhau nhằm mục đích phủ cho kín, khi lành vết cắt sẽ trở nên lồi lõm mất thẩm mỹ.

Khi vết thương lớn lên, nên ốp vỏ từ các hướng khác nhau thì sẽ đẹp và mau liền hơn.

Thực tế

Quá trình tạo dáng một cây Dutch Hawthorn (Crataegus monogyna, Táo gai Hà Lan)

• 1 – Năm 2001, tác giả khai thác được một cây táo gai ở khu rừng gần nhà.
• 2 – Cây được cắt vừa đủ để trồng vào chậu nhựa.
• 3 – Tác giả đã quyết định cắt bỏ ngay ngọn để giảm chiều cao (ngay sau khi đánh từ rừng về, chứng tỏ cây này rất khoẻ)
• 4 – Năm 2005, ngọn cây đã bắt đầu trở nên rất dài sau 3 năm nuôi thả tự do.
• 5 – Ngọn được cắt bớt đi 1 phần, tác giả không cắt ngay tới vị trí mong muốn bởi ông ý vẫn cần ngọn lớn thêm chút nữa. Ông muốn có nhiều nhánh mới để lựa chọn, tránh rủi ro.
• 6 – Năm 2008, ngọn đã được cắt tới vị trí mong muốn, ở đây ông đã áp dụng kỹ thuật “Van Meer” với sự trợ giúp của một cái đục và máy mài khuôn.
• 7 – Vỏ được ép sát vào lõi gỗ nhờ một miếng lưới nhựa và dây đồng:
• 8 – Sau đó dùng keo liền sẹo để phủ lên cho vết cắt không bị quá khô hoặc bị nước vào gây mốc.
• 9 – Khi nhìn toàn cảnh cái cây sẽ như hình dưới. Lưu ý rằng hai nhánh ở hai đầu vết cắt sẽ thúc đẩy rất mạnh quá trình liền sẹo.
• 10 – Năm 2010, vết cắt sẽ trông như hình dưới. Các mũi tên màu đỏ chỉ mép cũ của vết cắt, đường màu xanh chỉ đường viền mới của vết cắt. Phần hở nhỏ còn lại chắc chắn sẽ dần liền sau một vài năm tới.

Chúc cả nhà thành công!!!

Dũng Cá Xinh

Có những ngày mưa gió, ngày nắng chói chang nhưng khi mở cửa ra hàng hoa dại vẫn nằm đó dưới bậc thềm. Không nhạt không úa mà vẫn còn vẻ tươi trong như ngày nào.

Xem các bài khác