1. Đào bứng
Chuẩn bị
Kinh nghiệm đào, bứng cây Thông tốt nhất là vào đầu tháng 12 (dương lịch) cho đến tháng 2 âm lịch năm sau. Lúc này cây đang trong thời điểm ngủ đông. Khi đào phải lấy cả bầu đất xung quanh gốc để vào chậu khi trồng, dùng cưa kéo cắt ngọt những rễ đã bị tổn thương, các rễ dập sau đó bôi keo chống chảy mủ và thấm nước để tránh bị khô.
Trước khi đào
Chọn lúc cây khi chưa kịp ra đọt non hoặc khi lá non đã chuyển thành lá già cứng cáp hơn, đồng thời tiến hành cắt tỉa (pruning) sơ lược những cành, nhánh, thân không cần thiết (dùng keo 502 bôi lên vết cắt và cho thêm ít đất hạn chế chảy nhựa, tuyệt đối ko bứt hết lá cũng như cắt đầu ngọn những cành chừa lại).
Một số cây mọc tại khe đá hoặc các đồi cát không thể có cách nào lấy kèm phần đất ở gốc, thì bạn nên đắp bùn nhão rồi gói lại tránh gây tổn hại do mất nước, rồi sau đó vận chuyển càng nhanh càng tốt (kê bầu chắc chắn tránh làm vỡ hoặc làm bầu mất nước).
Sau khi vận chuyển về
Để cây trong bóng râm kết hợp phun sương cho cây mát 1 ngày, sau đó cho cây Thông vô chậu và tưới luôn cho cây (tưới no, đẫm nước) bằng dung dịch thuốc ra rễ pha cùng với nước vo gạo, ko tưới tiếp đến khi bạn cảm thấy đất khô và cảm nhận cây cần nước,cứ chăm sóc bình thường và đặt cây dưới nắng gián tiếp.
* Đối với cây đánh chuyển gốc trong mùa thu thì đặt vào nơi thoáng mát, thông gió, khoảng 10-15 ngày sau hãy dời ra ngoài trời là an toàn nhất.
2. Đất trồng
Đất trồng chỉ cần đất dùng đất cát hay đất sỏi trên núi để thoát nước tốt là được (tốt nhất là đất lấy về khi đào, bứng). Khi trồng cây, đất xung quanh phải được ép chặt, sau đó tưới no nước.
Trường hợp không có đất đồi thì bạn có thể trộn cát vàng hạt to + xơ dừa theo tỷ lệ 7:3. (nếu có Akadama, Punice hoặc Lava rock thì bá đạo)
3. Tạo Hình
Tạo hình cho cây Thông làm Bonsai thường phải chọn những cây đã vào chậu từ 1-2 năm. Thời điểm tạo hình tốt nhất từ đầu tháng 12 đến tháng 2 âm lịch năm sau hoặc tháng 10 đến tháng 11.
Tạo hình (styling) được tiến hành khi ngọn thông đã già và nhìn thấy cây chuẩn bị cho đợt lá mới, để dễ dàng nhận biết thời điểm thì nên nhìn nến thông (phần ngọn chưa ra lá), nó sẽ hơi sưng. Đồng thời chậu cây không được đẫm nước. Nên để đất khô mấy ngày (nếu tưới chỉ phun ẩm cho lá) để cành không bị trương, nhựa đặc hơn và thân dẻo hơn.
Đi dây và tiến hành vặt bớt lá, chú ý vặt xuôi chiều lá (nếu vặt ngược sẽ dễ tước nhẹ lớp vỏ, lộ ra xương) trong khi vặt lấy tay đè cuống lá sao cho khi vặt xong thì cuống lá vẫn còn lại, các bao cuốn này sẽ tự rụng sau vài ngày.
Đối với cành to có thể quấn bằng dây vải, dây cọ hoặc dây đay trước khi quấn dây nhôm bên ngoài để tránh vỡ lớp vỏ khi tạo hình.
Đối với thông khi tạo hình cần nghiên cứu kỹ để định hướng, tránh vặn quá nhiều cây sẽ chết. Khi vặn nhớ nghe kỹ, cảm thấy cây vỡ lớp gỗ (có tiếng nứt, vỡ) là dừng lại định hình luôn.
Hiện nay các cây Thông bonsai do Việt nam làm, phần nhiều là uốn cành kiểu uốn dẻo chứ không phải bẻ cành để tạo điểm gấp khúc.
* Một năm chỉ bẻ một lần trên 1 cành
4. Chăm sóc
Tưới nước
Đối với thông cần nhớ rõ bí quyết nằm lòng Tùng Khô (cây lá kim, conifers) – Bách ướt hoặc Thà Khô Không Ẩm. (Nghĩa là Tùng thì khô 1 tý, Bách thì ướt 1 tý).
Cây thông là loại cây chịu hạn và ưa nắng nên bạn hãy tưới nước vừa phải, để cây nơi có ánh nắng (gián tiếp là đẹp), khô ráo thoáng gió (nếu đem vào nhà thành cây Indoors thì chừng 5 ngày nên đem ra nắng lại). Chỉ tưới nước khi thấy đất trên mặt chậu đã khô (chính xác nhất thì thử ẩm đất bằng cách chọc đũa gỗ, que tre xuống 3cm tầm 10 phút nhác lên xem đất còn ẩm không)
Mùa thu và mùa hè nên tưới thêm trên bề mặt lá để đáp ứng nhu cầu về nước của cây.
Bón phân
Thời điểm bón phân tốt nhất là nên vào mùa thu, không nên bón phân cho cây mới trồng. Mùa xuân không nên bón phân vì sẽ làm cho chồi phát triển và lá mọc dài ra, ảnh hưởng đến vẻ đẹp sau này của cây.
Không nên bón phân hóa học bởi điều này sẽ làm thay đổi độ PH của đất, đồng thời làm giảm số lượng vi khuẩn có lợi.
Nên bón phân hưu cơ tự nhiên như: Phân chuồng ngâm lấy nước, các loại nước vo gạo, bánh dầu …., thỉnh thoảng bạn nên tưới thêm dung dịch thuốc kích rễ nhằm bổ sung vi lượng cho cây.
Ngắt chồi
Đối với Thông phải tiến hành ngắt chồi toàn diện.
Sự phát triển của chồi chính là mọc cành và lá của cây. Để giữ hình dáng cây và thu ngắn lá thì nhất định phải ngắt chồi.
Ngắt chồi nên thực hiện khi các nến Thông bắt đầu chuyển sang màu xanh kèm theo lá kim có dấu hiệu đang nhú (khoảng 1,5cm, thời điểm tốt nhất nên vào mùa xuân). Ngắt khoảng 2/3 chồi hoặc nhiều hơn một chút.
Lưu ý đối với những cành nhìn thấy hơi yếu nên để chồi dài ra khoảng 2-3 cm thì cắt khoảng ½ hoặc 1/3 chiều dài chồi
Sau khi các nến Thông đã được cắt ngắn, 1 tháng sau sẽ có 3-6 mầm mới mọc. Hãy loại bỏ bớt và chỉ giữ lại 1-2 mầm.
Cắt chồi đã mọc dài
Đôi khi chúng ta quên và để chồi mọc quá dài (lúc này chồi đã chuyển mầu nâu) làm ảnh hưởng tiêu cực đến dáng cây, lúc này việc cắt những chồi này là đặc biệt cần thiết (nên tiến hành vào tháng 7-8 âm lịch). Tiến hành cắt 1/3 số chồi mọc dài ra trên cây (giữ lại một ít lá tại các chồi dự định cắt), sau 3-4 ngày lặp lại quy trình thì cây sẽ cho ra mầm mới tại các điểm dưới vết cắt.
Nên chọn các chồi dài bên dưới hoặc cành dài cắt trước.
Thay chậu
Làm giống như bước đào, bứng nhưng chú ý chỉ tiến hành khi đất khô và cố gắng làm thật nhẹ nhàng cẩn thận (có thể nên tiến hành nhiều lần và kiên trì để cho cây vào được chậu mỏng vừa ý nhất). Với Thông, thường 3-4 năm mới nên đảo chậu một lần.
5. Làm ngắn lá cho Thông
Áp dụng chế độ làm nghèo dinh dưỡng và nghèo nước khi cây ra lá non, kết hợp ngắt lá đồng thời cắt chồi thì cây sẽ cho bộ lá dày và ngắn.
Nhật bản, Đài loan có phương thức làm ngắn lá khá hay (cần có kinh nghiệm vì dễ làm chết cây thành phẩm). Sau khi cây bật mầm và để lá dài ra khoảng 2 cm thì tiến hành vặt tiếp, phương pháp vặt này theo kiểu vặt 1 lá bỏ cách 2 lá. Kết quả nếu mỹ mãn sẽ có dàn lá ngắn đẹp.