Shopee Cỏ Dại
Lazada Cỏ Dại
Tiki Cỏ DạiCây Bonsai
Giá trị thẩm mĩ khi chơi Bonsai
Th9
Việc thưởng thức một tác phẩm cây cảnh Bonsai cũng giống như việc thưởng thức một bực hoạ, một bài thơ cho nên muốn nắm bắt được cái hồn của Bonsai, cây cảnh, người chơi đầu tiên phải từng trải hiểu biết, đủ bản lĩnh, tay nghề mới có thể cảm nhận được cái hay, cái đẹp của một nghệ thuật. Đa số người chơi điều cho rằng Bonsai trước hết là cái đẹp bên ngoài, về ngoại hình: Bao gồm bốn yếu tố cơ bản là bộ gốc rễ, thân, cành và lá, giống như của cây cảnh. Nhưng xét cho cùng đây chỉ là phần nổi, diện mạo bên ngoài chưa thể so sánh với cái đẹp tiềm ẩn bên trong. Đó là chiều sâu triết lý, đạo và tâm hồn mà nghệ nhân muốn gửi gắm trong đó.
Trước đây nhiều người chơi Bonsai thường hay kén chọn những loài cây quý hiếm có chỉ số sống lâu như cây Tùng (Pines), cây Bách (Juniper), cânh Sanh (Ficus benjamina), cây Si (Ficus microcarpa), cây Đa (Ficus bengalensis), cây Kim Quít (Triphasia trifoliata)…để làm kiểng. Nhưng gần đây giới trẻ và những người thế hệ mới đã phóng khoáng hơn, họ ít quan tâm đến chủng loại cây, mà họ cho rằng giá trị thực sự của một tác phẩm Bonsai là ý nghĩa, công sức, tâm hồn, tài năng cùng sức sáng tạo của nghệ sĩ.
Trong thiên nhiên đa số cây nào cũng đẹp, cũng đáng yêu nhưng dù sao đó cũng chỉ là cái đẹp tự nhiên, nếu không có sự nâng niu, chắt lọc qua những bàn tay tài hoa lịch lãm của con người thì cái đẹp đó cũng chỉ mang tính chất tương đối, khó lòng gọi là hoàn chỉnh. Tuy nhiên nhiều khi trong quá trình đục đẽo, cắt khoét, uốn sửa, chúng ta lại can thiệp một cách thô bạo. Điều này có thể làm cho cây gốc bị biến dạng thái hoá, kiểu quạ thành công, mèo thành cáo thì không thể gọi là nghệ thuật. Người xưa có câu “ngườii đi nhanh trên cát không để lại dấu chân”. Người chơi Bonsai cũng như thế, không được để lại dấu ấn thô bạo của bàn tay mình trên những vết cắt, đục khoét, hoặc tạo ra những đường thô thiển khiến cho cây bị dị dạng, gò bó, tàn nhánh trở nên rời rạc, mất hết sạch vẻ thanh thoát.
Cái đẹp thì muôn hình muôn vẻ nhưng con đường tìm tới cái đẹp thật vô cùng lắm gian nan. Có cây mới nhìn đã thấy toát lên vẻ đẹp nhưng cũng có cây phải rất mất nhiều thời gian mới có thể khám phá được cái sâu lắng vốn dĩ tiềm ẩn bên trong. Một tác phẩm cây cảnh Bonsai được gọi là tương đối hoàn thiện khi mô phỏng một cây già nua cổ kinh, nhưng còn giữ nét hoang sơ, đường nét dịu dàng gợi lên được sự rung động cảm giác, mỹ cảm ngay từ lúc đầu. Cụ thể các vết cắt phải liền sẹo, cành nhánh hài hoà với tổng thể tàn nhánh của cây, trong đó dáng thế của cây là phần chủ yếu, quyết định .
Tiếp đến đó là bộ rễ phải phơi bày trên mặt chậu với đầy vẻ sung mãn & kiêu hãnh. Một bộ rể lý tưởng bao giờ củng nổi trên mặt giá thể gợi lên sự vững chảy và bền bỉ với đất trời. Cây càng già rễ càng trồi lên, tượng trương cho sự chiến thắng tuyệt đối trong cuộc đấu sinh tồn. Vỏ cây có thể lồi lỗm, sần sùi nhưng tuyệt đối không được mang dấu vết chấp nối thô kệch. Vòm cây phải thoáng không được che khuất thân cây, nhất là lá phải nên nhỏ phù hợp với kích thước của cây và lá nào cũng xanh tươi nom mơn mởn (trừ khi là cây rụng lá vào mùa đông).
Trong nghệ thuật Bonsai hoa và trái chỉ là yếu tố phụ vì theo quan điểm của người Á Đông đời hoa quá ngắn ngủi, phù du so với sự trường tôn vĩnh cửu của cây Bonsai. Nhiều người gọi Bonsai là những cây cổ thụ được tiểu hình hoá chiều cao con lại khoảng 10cm tới trên dưới một mét, đặt trong chiếc chậu cạn vô cùng cân đối hài hoà. Tỉ lệ cân xứng với đường kính thân với chiều cao của cây thường là từ 1/5 cho đến 1/7.
Chúng ta thường chia Bonsai làm nhiều loại như Mame Bonsai (super mini Bonsai), Shohin (Bonsai mini), Kiểu Trung, Kiểu Đại nhưng người Nhật Bản (Japan) lại coi Bonsai như là một nghệ thuật sống, nên họ có kiểu phân loại thành nhiều nhóm như: Bonsai lá thường xanh (evegreen), Bonsai cây rụng lá, Bonsai ra hoa, Bonsai ra trái. Chậu Bonsai thường bắt nguồn từ thiên nhiên. Có khi người chơi phải chăm sóc từ 5 đến 10 năm và phải dồn vào đó tất cả tâm huyyết của mình (may ra) mới có thể tạo ra một sản phẩm vừa ý. Đặc điểm của nghệ thuật Bonsai phong cách hiện đại là tự do, phóng khoáng, là sự tái tạo nhiện, không có sự sao chép hoặc mô phỏng một cách thụ động tuỳ tiện, không biết lược bỏ các chi tiết rườm rà, chỉ nên giữ lại những yếu tố cần thiết nhất, phải biết tôn trọng một số nguyên tắc chung, đó là qui luật tự nhiên. Chẳng hạn cây càng già tán ngọn càng tròn và các nhành trên cao thường bị xô dạt về phía sau (xuy phong), trái lại cây càng to thì đầu càng nhọn biểu hiện cho sự vươn lên đầy mạnh mẽ, đầy ước vọng. Cây cảnh thu nhỏ tượng trưng cho cây già lâu năm, cô thụ đứng trơ trụi một mình giữa đất trời bao la, dáng dấp và phong thái cao quí chẳng khác nào một tiên ông đạo cốt. Đó chính là sự quân bình thiên liêng trong vũ trụ, toát lên sự khôn ngoan minh triết của con người.
Như vậy Bonsai là một nghệ thuật sống đòng thời là kết quả của một quá trình lao động. Từ những cây hoang dã nếu được những bàn tay tài hoa của con người chủ động tác động vào, cộng thêm thời gian chăm sóc giá trị của một cây hoàn chỉnh có thể lên đến vài chục triệu tới vài trăm triệu đồng.
Người chơi Bonsai trước hết phải kiên trì nhẫn nại & phải khôn ngoan, am hiểu cuộc sống của từng chủng loại, đặt biệt là có lòng thương yêu cây cỏ, coi đời sống của cây cỏ như một phần xương thịt của mình. Có như vậy mới thật sự tìm được sự yên tĩnh của tâm hồn trong mối quan hệ ứng xử của con người với thiên nhiên. Như nhà văn Sơn Nam, đã viết: “Cây kiểng đống vai trò như một viện ngọc, cái đỉnh đồng. Nó làm thoả mãn khát vọng được hoà mình vào vạn vật nhưng không đượm màu sắc huyền bí, nó chỉ thơ mộng như một bài thơ siêu thoát hiền lành.”
