• Nguồn: [Ebook] The Unexpected Houseplant: 220 Extraordinary Choices for Every Spot in Your Home – Tovah Martin
• Biên tập: Dũng Cá Xinh (Tháng 02/2022)
• Dịch: Vui Nguyễn  

English

GESNERIADS

IF THERE WAS a time when members of the African violet family struck me as frumpy, I left the association with doilies and teacups in the dust long ago. The only thing standing between members of Gesneriaceae species and me is temperature. Most of the growing spaces in my home are just too chilly for the tender sensibilities of some members of the African violet family. I try to make them comfortable, but I don’t always succeed. In general, my policy is that any gesneriad that will live with me is welcome into the corps. After all, autumn needs promise, and several gesneriads are all about hope. In autumn, they are gearing up to blossom.

When I think of gesneriads, I can’t say my mind goes immediately to riveting foliage. There are some definite exceptions, but leaves are a secondary show for most members of the African violet clan. Flowers are their strong suit. Some members of the family, such as chiritas and codonanthes, blossom all year. But with autumn, the blossoms really venture out in droves, especially on aeschynanthus and columneas. Gesneriads stage an annual reaffirmation, reminding me why I just brought all these plants indoors. It’s like they all stand up and cheer. It’s not calamitous, but more of a subtle glad hand. Part of the beauty of gesneriads is that they are sufficiently compact to be discreet. A touch of color here, a little trumpet there—they sprinkle sparks around. Mine don’t have the saturated color mass that, say, the columneas achieve in a greenhouse environment. The whole production is not as dense in a home situation.

There are some gesneriads that I can’t grow. Given my cool temperatures, Cape primrose (streptocarpus), with velvety leaves that spring from the base and colorful snapdragon-like flowers, are out of my league entirely. As soon as the heating season kicks in and the house starts seeing temperatures below 60°F (15°C), they are goners. And when a streptocarpus is gone, it’s gone. Ditto for many of the columneas and episcias. They won’t withstand it. Chiritas do great, blossoming blithely away. So do aeschynanthus, codonanthes, most Sinningia species (with the exception of miniature Sinningia pusilla hybrids), and African violets (Saintpaulias).

Yes, I grow African violets. Knowing they are sometimes seen as frumpy, I go out of my way to give them a tony presentation. I steer clear of the frilly double versions (only because I’m not keen on them, not because I care what anyone thinks). But they all deserve liberation. And a face lift is a snap to achieve.

They all would love warmer temperatures and most will tolerate indirect light, but that’s where the familial similarities end. Members of the African violet family come in all shapes and sizes; there are versions that grow as upright plants, while others are danglers. On aeschynanthus, the blossoms form elongated tubes, resembling gaping dragons, with highly ornamental bracts that herald the actual blossoms and linger after the bona fide flowers have faded, extending the show. Saintpaulias really do look more like violets. The color range encompasses reds, oranges, blues, whites, and yellows. Achimenes are the exception to the autumn rule: they grow from tiny, pinecone-shaped rhizomes that send up growth and form blossoms in summer before going dormant in late autumn. I can usually bring them indoors to enjoy on the windowsill before they slip into slumber.

Perhaps because they were once so popular, there are all sorts of admonitions surrounding the cultivation of African violets and their clan. Although most are the epitome of low-maintenance houseguests (hence their popularity), the rumors circulating about their requirements are enough to sour anyone. First, to shatter the foremost myth, African violets don’t demand water only from below. Sure, you can serve drinks via their saucer, if that fits into your lifestyle. But a well-directed stream of water from the spout of a watering can is equally effective. Avoid chilly water from the tap whenever possible. But then again, in the summer I put my gesneriads outdoors where the rains always come from above, and I’m sure the raindrops are sometimes chilly. The plants are fine. As for fertilizer, they enjoy my fish emulsion menu. I feed them once every three weeks or so, diluted according to the manufacturer’s directions. I withhold food from November until March, when light levels are low.

 

If you see a handsome little gesneriad performing its heart out in a supermarket, go for it. My suggestion is to find a smart container (hint: they hate to swim in an oversize pot) and welcome them into the clan. They provide a ray of hope when things are otherwise winding down. And they bestow their goods without fuss or bother. Let them work their magic.

• ALSO CALLED: African violets

FLOWERS	Usually tubular in a broad array of colors; some are violet-like
FOLIAGE	Some have felted leaves; others are smooth
OTHER ATTRIBUTES	Profuse bloomers and readily available
SIZE	Varies from minute to large, depending on the species, but most are easily windowsill size; some are prostrate
EXPOSURE	East or west; they dislike bright, direct sun
WATER REQUIREMENTS	Moderate, do not overwater. Keep the foliage dry, if possible, and avoid chilly water.
OPTIMUM NIGHTTIME TEMPERATURE	60–65°F (15–18°C)
RATE OF GROWTH	Medium
SOIL TYPE	A light, humusy mix; African-violet soil mediums are available
FERTILIZING	Early spring to late autumn
PROBLEMS	Mealy bugs, but that’s their only foe, and it isn’t a pressing problem

Tiếng Việt

HỌ THƯỢNG TIỄN (GESNERIADS)

NẾU CÓ một thời điểm mà các thành viên của gia đình Violet Châu Phi khiến tôi cảm thấy nhàm chán, thì tôi đã rời bỏ những chiếc bình và tách trà bám bụi từ lâu. Vấn đề duy nhất giữa các thành viên của họ Thượng tiễn (Gesneriaceae) và tôi là nhiệt độ. Hầu hết không gian trồng trọt trong nhà tôi chỉ quá lạnh đối với một số thành viên nhất định trong họ Violet châu Phi. Tôi cố gắng làm cho chúng thoải mái nhất có thể, nhưng không phải lúc nào tôi cũng thành công. Nói chung, quy tắc của tôi là loài Thượng tiễn nào sống cùng tôi cũng đều được chào đón. Sau tất cả, mùa thu là những hứa hẹn, và một số cây trong họ Thượng tiễn mang đến niềm hy vọng đó. Bởi vào mùa thu, chúng sẽ ra hoa.

Khi nghĩ đến Thượng tiễn, tâm trí tôi ngay lập tức chuyển hướng sang những tán lá đầy cuốn hút. Có một số ngoại lệ nhất định, nhưng lá cây chỉ là thứ phụ đối với hầu hết các thành viên của họ Violet châu Phi. Hoa là sức mạnh của chúng. Một số thành viên trong họ như chiritas và codonanthes nở hoa quanh năm. Nhưng với mùa thu, những bông hoa này nở thành từng chùm, đặc biệt là hoa aeschynanthus và columneas. Họ Thượng tiễn mỗi năm đều nhắc nhở tôi lý do tại sao tôi lại mang tất cả những cây này vào trong nhà. Chúng không phải là loài hoa mang đến tai họa, mà là những cây trồng thân thiện, khéo léo. Một phần vẻ đẹp của cây họ Thượng tiễn là chúng nhỏ nhắn vừa đủ. Bên này điểm một chút màu, bên kia là một vài chiếc kèn bé xinh- chúng thắp sáng xung quanh bằng những “bông loa lửa”. Những cây tôi trông không có màu sắc chuẩn như khi chúng được trồng trong nhà kính. 

Có một số loại Thượng tiễn tôi không trồng được. Với nhiệt độ mát mẻ ở chỗ tôi, hoa Anh thảo Cape (streptocarpus), với những chiếc lá mượt mà mọc từ gốc và những bông hoa đầy màu sắc trông giống như hoa Mõm sói (snapdragon), hoàn toàn nằm ngoài tầm với của tôi. Ngay sau khi mùa đông bắt đầu và nhiệt độ trong nhà bắt đầu giảm xuống dưới 60°F (15°C), chúng sẽ biến mất. Và khi streptocarpus biến mất, nó cũng sẽ biến mất. Nhiều cây khác như columneas và episcias cũng vậy. Chúng không chịu được nhiệt độ quá thấp như thế. Chiritas rất ổn, nó nở hoa nhanh. Aeschynanthus, codonanthes, và hầu hết các loài Sinningia (ngoại trừ các giống lai Sinningia latexilla thu nhỏ) và hoa Tử linh lan (Saintpaulias) cũng thế.

Đúng vậy, tôi trồng hoa Violet Châu Phi. Tôi biết rằng đôi khi chúng bị coi là lôi thôi, nhưng tôi sẽ cố gắng mang đến một bài thuyết trình sang trọng nhất có thể về chúng. Tôi tránh những giống “xim hoa thành cặp đôi” ( bởi vì tôi không quan tâm đến chúng, không phải vì tôi quan tâm đến những gì mọi người nghĩ). Nhưng tất cả đều xứng đáng có được tự do. Và sống ngẩng cao đầu.

Những cây thuộc họ Thượng tiễn đều thích nhiệt độ ấm áp và hầu hết chịu được ánh sáng gián tiếp, đó là điểm tương đồng duy nhất giữa chúng. Các thành viên của họ Violet châu Phi có đủ hình dạng và kích thước khác nhau; có những cây phát triển như cây thân gỗ, có những cây lại là thân leo. Hoa Son môi (Aeschynanthus) là những bông hoa có hình ống dài, giống như những con rồng đang há miệng, cuống hoa được lá bắc bao bọc nhằm thông báo rằng những bông hoa này đã từng tồn tại trước khi tàn lụi, đồng thời kéo dài thời gian nở hoa của cây. Tử linh lan (Saintpaulia) thực sự vô cùng giống hoa Violet. Phạm vi màu cũng đa dạng từ đỏ, cam, xanh lam, trắng cho đến vàng. Achimenes là ngoại lệ đối với quy luật của mùa thu: chúng phát triển từ thân rễ nhỏ, hình quả thông, phát triển và hình thành hoa vào mùa hè trước khi ngủ đông vào cuối mùa thu. Tôi thường mang chúng vào nhà và đặt trên bệ cửa sổ để thưởng thức trước khi chúng chìm vào giấc ngủ sâu.

Có lẽ bởi vì chúng đã từng rất phổ biến, nên có đủ loại lời khuyên xung quanh việc trồng hoa violet châu Phi và họ hàng của chúng. Mặc dù đa số chúng là hình mẫu lý tưởng của những loại cây tốn ít công chăm sóc (vì thế mà chúng trở nên phổ biến), nhưng những tin đồn lan truyền về những yêu cầu của chúng cũng đủ khiến bất cứ ai nản lòng. Đầu tiên, để phá vỡ những tin đồn này, hoa violet Châu Phi không chỉ cần nước bên dưới. Bạn chắc chắn có thể đổ nước vào đĩa hứng nếu nó phù hợp với lối sống của bạn. Tưới nước bằng bình cũng có hiệu quả tương tự thế. Nhưng bạn cần tránh nước lạnh bất cứ khi nào có thể. Vào mùa hè, tôi đặt chúng ra ngoài trời, nơi luôn có những cơn mưa từ trên cao đổ xuống, do vậy rồi cũng sẽ có lúc chúng gặp được những hạt mưa mát lạnh mà thôi. Và chúng sẽ vẫn ổn. Còn về phân bón, chúng rất thích đạm cá. Tôi cho chúng ăn ba tuần một lần hoặc lâu hơn, pha loãng theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Tôi dừng cho chúng ăn từ tháng mười một cho đến tháng ba, khi mức độ ánh sáng thấp.

Nếu bạn nhìn thấy những cây Thượng tiễn xinh đẹp trong siêu thị, hãy mua nó. Bạn nên mua chậu một cách thông minh (gợi ý: chúng ghét bơi trong một cái chậu quá khổ) và chào đón chúng vào gia đình. Chúng mang đến hi vọng vào lúc mọi thứ đang dần đi xuống. Và chúng tặng cho bạn những gì chúng có mà không gây phiền phức hay bận tâm. Hãy để chúng làm điều kỳ diệu của riêng mình.

• Còn ĐƯỢC GỌI LÀ: Hoa violet Châu Phi

Dũng Cá Xinh

Có những ngày mưa gió, ngày nắng chói chang nhưng khi mở cửa ra hàng hoa dại vẫn nằm đó dưới bậc thềm. Không nhạt không úa mà vẫn còn vẻ tươi trong như ngày nào.

Xem các bài khác