[Ebook Việt Hoá] Plant parenting – LESLIE F. HALLECK (Nhân giống cây) – UNDERSTANDING PLANT NAMES (Hiểu về tên các loại cây)

English

Along with understanding how plants multiply, it’s useful to understand how plants are named and categorized so you use the right propagation method. While you don’t need to be an expert on this subject to make more plants, understanding a few botanical terms related to propagation will prove helpful—especially if you plan to collect and save your own seed. Varieties, open-pollinated cultivars, hybrids, heirlooms, and GMO/GE plants are all types you may grow at some point and terms you’ll see printed on seed packets or plant tags. These terms are often used incorrectly and interchangeably, which can be a source of major confusion for home gardeners. So, let’s break them down. 

SPECIES AND COMMON NAMES 

A plant species is a group of plants in which two individuals can produce fertile offspring. Plants are given a binomial species name that includes a genus and a specific epithet. Common names are the names we make up for plants, so we can refer to them without knowing the species name. For example, Pilea peperomioides is the species name for a popular houseplant native to southern China, which is known by the common name Chinese money plant. Sometimes the common name for a plant is simply the genus. Know that common names vary widely depending on where you live—so most plants can have several different common names. Sansevieria spp., for example, are often called snake plant, mother-in-law’s tongue, devil’s tongue, and snake’s tongue. 

VARIETIES 

A variety of a plant species is one that may show slight differences in physical characteristics from the original plant species and can occur naturally in the wild— with or without human aid. Varieties can result from natural mutations because of differing environmental conditions, or from a seedling that arises from naturally occurring cross-pollination within the same species. Varieties of a species may have variegated foliage, a slightly different flower color, size, or other such physical difference, but it is not significant enough to classify the variety as a new species. People can sometimes spot and select a naturally occurring variety and sell it commercially with a given variety name. 

You’ll see varieties noted with the designation “var.” within a species name. For example: the species name of heartleaf philodendron, a popular vining house- plant, is Philodendron hederaceum. A naturally occurring variety of this plant is P. hederaceum var. oxycardium, which has glossier leaves than the original species. 

HYBRIDS AND CULTIVARS 

Hybridizing involves an exchange of pollen from two different varieties of a plant species, or closely related species within the same genus, each having desirable characteristics. The hybrid that grows from the seed that resulted from that pairing will exhibit a mix of characteristics from both parent plants. While hybridization occurs all the time in nature – by wind, animals, and pollinators carrying pollen between plants—the type of crosses made by people generally have a much lower probability of occurring in the wild. When humans intentionally make such a hybrid by manually cross-pollinating two plants, we call the result a hybrid cultivar. You’ll see hybrids designated by a cultivar name, noted in single quote marks, such as Gomphrena ×hybrida ‘Pink Zazzle’. 

The first generation from such a human-made plant cross is called the F1 generation. F1 hybrids are typically the most vigorous and display the best characteristics, such as bigger fruit or better disease resistance. However, if you collect seeds from an F1 hybrid they won’t come true to type; meaning they can express a variety of different characteristics from the parent plants, so you never quite know what you’re going to get. 

To recreate an F1 hybrid, you must re-cross the original two parent varieties to create the same F1 hybrid, propagate the hybrid cultivar vegetatively, or grow it from tissue culture in a lab. Therefore, F1 hybrid cultivars typically cost more to purchase than species or varieties. 

Some cultivars originate as result of a natural mutation, also called a “sport,” of a plant variety. These cultivars made it into the marketplace because they were selected by a person and reproduced under a specifically marketed cultivar name. These plants are called selected cultivars. Remember the heart- leaf philodendron I mentioned previously? Someone growing Philodendron hederaceum var. oxycardium lucked into a sport of the variety that had interesting chartreuse variegation on the foliage. That person then selected the variegated beauty, propagated it vegeta- tively, and patented it under the cultivar name ‘Brasil’. So, the name on the plant tag for the hybrid would read Philodendron hederaceum var. oxycardium ‘Brasil’. 

BRANDED PLANT NAMES 

Be aware there are also trade names for plant cultivars for marketing purposes. If a company that is going to distribute and sell a certain plant cultivar doesn’t like the assigned cultivar name, it may create a new brand name that better fits the marketing strategy. Ever heard of the popular Peace rose? You may have seen tags that list the plant as Rosa ‘Peace’—but that would be incorrect. ‘Peace’ is not the real cultivar name—it’s just a trade brand name used for marketing purposes. The real cultivar name for hybrid Peace rose is ‘Madame A. Meilland’. While trade names are helpful for increasing plant brand exposure, they can make things more difficult for consumers and enthusiasts when it comes to searching for the right plant. 

OPEN-POLLINATED PLANTS 

Seed produced from naturally occurring flowering plant species or varieties is true to type, meaning that you’ll get roughly the same characteristics from seeds collected and grown from the original variety as you will with varieties that are typically open-pollinated. An open-pollinated variety can self-pollinate or be pollinated by another specimen of the same variety and produce essentially the same variety from seed. Depending on the plant, you can also vegetatively reproduce (clone) the variety to make sure you keep the same characteristics and benefits expressed by the variety. 

If you want to collect and store your own seed from plants that you are growing—and grow approximately the same plant from which you saved the seed—you can only do so with open-pollinated plants. If you choose to save and sow seed from hybrid plants, you’ll end up growing seedlings that show a variety of different characteristics, which is a fun way to experiment and to breed new plants. If a given selected cultivar also happens to be open-pollinated, then it’s possible for you to collect true-to-type seed from such a cultivar. 

One word of caution: open-pollinated doesn’t mean isolated pollination. Open-pollinated plants can still cross-pollinate with other closely related varieties if they are grown too close together, especially if they have incomplete flowers, or male and female flowers on separate plants (which means pollen must travel). Plant two different open-pollinated varieties of cucumber in the same backyard and they can cross-pollinate. The fruit they bear, plus the seeds you save, won’t necessarily be uniform. If pollen can move from plant to plant via insects, wind, or air moved by fans, then there is potential for cross-pollination. If you can, group the same variety of open-pollinated plants close together or stick to self-pollinating plants (with perfect flowers) if you want to save seed. 

HEIRLOOMS 

To be designated an heirloom, a plant must be open-pollinated and have been in human cultivation for at least fifty years. Because heirlooms produce seed that grows true to type, these plants have been saved and passed down from generation to generation. You can reliably collect and save seed from your heirloom plant types, and be confident you’ll grow the very same plant, with the same characteristics, from those seeds the next season. 

Some gardeners prefer a plant variety be in cultivation for closer to 100 years to be considered
a true heirloom. Therefore, younger heirlooms may be referred to as modern heirlooms. ‘Green Zebra’ tomato is a good example of a modern heirloom (and a selected cultivar). 

GENETICALLY MODIFIED PLANTS 

While often used interchangeably (erroneously in my view), the word hybrid is not synonymous with
the term GMO (genetically modified organism) or the more accurate term GE (genetically engineered). Genetic engineering of plants involves altering a gene or multiple genes to create an abnormal trait. Genetic engineering can also involve introducing genes from a completely different organism, such as a bacterium, into the plant. Altering genes changes the biochemistry of the plant with the intent of getting it to do, produce, or resist something it naturally would not. So, when a plant or seed is labeled as a GMO or GE plant, that means its genes have been altered. A scientist could take a hybrid plant and genetically engineer it . . . but that does not mean all hybrids are GE or GMO. When people mistakenly equate hybrid seeds and plants with GMO/GE seeds and plants, it can cause unnecessary fear about growing many hybrid plants. 

While the technical rules of botanical nomenclature are much more nuanced and complicated than I’ve described here, these basic definitions will help you make better choices about the plants you purchase and how you collect and save seed for your future edible crops and plant collections. 

Legalities of Propagation 

It might surprise you to learn that many plant cultivars are patented. Just like with photography, writing, art, or inventions, the concept of intellectual property also exists within the plant breeding world. It is illegal for you as a home gardener, or anyone in the trade, to propagate (either by seed or vegetative cuttings) and give away or sell plants that are protected by an active patent or have a patent pending—unless you are a grower with a license to grow and sell the variety or cultivar. The plant label you purchase with your original plant will display either a current patent number or the acronym PPAF, which stands for “Plant Patent Applied For.” 

As a home gardener, you are legally allowed to propagate patented plants purely for your own personal use. If the plant variety or cultivar you’re collecting seed from or taking cuttings from has no active patent, then it is fair game for anyone to propagate, sell, or give away. 

Propagating and selling patented plants for your yard sale or school fundraiser is a no-no. Make sure you are only propagating and gifting non-patented plants. Selling plants out of your home or online also typically requires special nursery licenses and property and plant inspections. Be sure to do your research first before you start selling or giving away plants you’ve propagated in your home and garden. Without all the hard work plant breeders put into their craft, we wouldn’t have so many amazing plant varieties! 

Tiếng Việt

Cùng với việc hiểu cách thực vật sinh sôi, việc hiểu cách đặt tên và phân loại thực vật sẽ hữu ích khi bạn sử dụng phương pháp nhân giống phù hợp. Mặc dù bạn không cần phải là một chuyên gia nhân giống, nhưng việc hiểu một số thuật ngữ thực vật liên quan đến nhân giống sẽ rất hữu ích, đặc biệt nếu bạn có kế hoạch thu thập và lưu giữ hạt giống của mình. Các loại giống, cây trồng thụ phấn tự do, cây lai, cây gia truyền và cây trồng biến đổi gen (GMO / GE) là tất cả các loại cây mà bạn có thể trồng vào một thời điểm nào đó và các thông tin cần thiết sẽ được in trên gói hạt giống hoặc thẻ thực vật. Những thuật ngữ này thường được sử dụng không cố định và thay thế cho nhau, đây có thể là một nguồn gây nhầm lẫn lớn cho những người làm vườn tại nhà. Vì vậy, hãy tìm hiểu về chúng.

CÁC LOÀI VÀ TÊN THÔNG DỤNG

Một loài thực vật là một nhóm thực vật trong đó có hai cá thể có thể sản sinh ra cây cái có khả năng nhân giống. Thực vật được đặt một tên loài nhị thức bao gồm một chi và một biểu mô cụ thể. Tên thường gọi là tên chúng ta đặt cho các loài thực vật, vì vậy chúng ta có thể tham khảo tên thường gọi mà không cần biết tên loài. Ví dụ, Pilea peperomioides là tên loài của một loại cây trồng phổ biến có nguồn gốc từ miền nam Trung Quốc, được biết đến với cái tên thường gọi là cây Kim Tiền Trung Quốc. Đôi khi tên thường gọi của một loài thực vật chỉ đơn giản là tên chi. Các tên thông dụng rất khác nhau tùy thuộc vào nơi bạn sống, vì vậy hầu hết các loài thực vật có thể có một số tên thông dụng khác nhau. Ví dụ: Sansevieria spp. thường được gọi là cây Lưỡi Hổ (snake plant), cây mother-in-law’s tongue, cây Lưỡi Quỷ (devil’s tongue) hay cây Lưỡi Rắn (snake’s tongue).

SỰ ĐA DẠNG

Nhiều loài thực vật có thể có những khác biệt nhỏ về đặc điểm vật lý so với loài thực vật ban đầu và có thể xuất hiện trong tự nhiên cả khi không có sự trợ giúp của con người. Giống có thể do đột biến tự nhiên do các điều kiện môi trường khác nhau, hoặc từ cây con phát sinh do giao phấn tự nhiên trong cùng một loài. Các giống của một loài có thể có những tán lá loang lổ, màu sắc, kích thước hoa hơi khác một chút hoặc có những khác biệt khác, nhưng những sự khác biệt này không đáng kể để phân loại giống đó là một loài mới. Đôi khi, người ta có thể phát hiện và chọn một giống cây mọc tự nhiên và bán với mục đích thương mại với một tên giống nhất định.

Bạn sẽ thấy các giống được ghi chú bằng ký hiệu “var.” trong tên loài. Ví dụ: tên loài Trầu Bà lá tim (heartleaf philodendron), một loại cây thân leo phổ biến, là Philodendron hederaceum. Một loại cây mọc tự nhiên của loài cây này là P. hederaceum var. oxycardium, có lá bóng hơn loài ban đầu.

CÂY LAI VÀ CÁC GIỐNG CÂY TRỒNG 

Quá trình lai giống bao gồm việc trao đổi phấn hoa từ hai giống khác nhau của một loài thực vật hoặc các loài có quan hệ họ hàng gần trong cùng một chi, mỗi loài đều có những đặc điểm mong muốn. Phép lai phát triển từ hạt là kết quả của sự kết đôi đó sẽ biểu hiện sự pha trộn các đặc điểm của cả hai cây bố mẹ. Trong khi phép lai xảy ra mọi lúc trong tự nhiên, nhờ gió, động vật và các loài thụ phấn mang phấn hoa giữa các loài thực vật, thì kiểu lai do con người tạo ra thường có xác suất xuất hiện trong tự nhiên thấp hơn nhiều. Khi con người cố ý tạo ra một sự lai tạo như vậy bằng cách giao phấn thủ công hai cây, chúng ta gọi kết quả là một cây lai. Bạn sẽ thấy các giống lai được chỉ định bằng tên giống cây trồng, được ghi chú trong các dấu ngoặc kép, chẳng hạn như Gomphrena × hybrida ‘Pink Zazzle’.

Thế hệ đầu tiên từ cây lai do con người tạo ra được gọi là thế hệ F1. Các cây lai F1 thường có sức sống mạnh mẽ nhất và thể hiện các đặc điểm tốt nhất, chẳng hạn như quả to hơn hoặc khả năng kháng bệnh tốt hơn. Tuy nhiên, nếu bạn thu thập hạt giống từ cây lai F1, chúng sẽ không giống hệt như cây F1, nghĩa là chúng có thể thể hiện nhiều đặc điểm khác với cây mẹ, vì vậy bạn không bao giờ biết mình sẽ lai được loại cây như thế nào.

Để tạo lại cây lai F1, bạn phải lai hai giống bố mẹ ban đầu để tạo ra cây lai F1 giống nhau, nhân giống sinh dưỡng cây lai đó hoặc nuôi cấy mô trong phòng thí nghiệm. Do đó, các giống cây lai F1 thường tốn nhiều chi phí hơn các loài hoặc giống.

Một số giống cây trồng có nguồn gốc do đột biến tự nhiên, còn được gọi là “sport”, của một giống cây trồng. Những giống cây trồng này được đưa vào thị trường vì chúng được con người lựa chọn và tái sản xuất dưới một tên giống cây trồng cụ thể được bán trên thị trường. Những cây này được gọi là giống cây trồng đã được chọn lọc. Bạn còn nhớ cây Trầu Bà lá tim  (heartleaf philodendron) mà tôi đã đề cập trước đây không? Một ai đó trồng cây Philodendron hederaceum var. oxycardium và may mắn trở thành một loài đa dạng có sự thay đổi biểu đồ thú vị trên tán lá. Nhà lai tạo này sau đó đã chọn ra những cây có vẻ đẹp khác nhau, nhân giống và đặt tên là ‘Brasil’. Vì vậy, tên trên thẻ thực vật cho cây lai sẽ là Philodendron hederaceum var. oxycardium ‘Brasil’.

TÊN CÂY CÓ THƯƠNG HIỆU

Hãy lưu ý rằng cũng có những tên thương mại cho các giống cây trồng nhằm mục đích tiếp thị. Nếu một công ty sắp phân phối và bán một giống cây trồng nào đó mà không thích tên giống cây trồng được chỉ định, thì công ty đó có thể tạo một tên thương hiệu mới phù hợp hơn với chiến lược tiếp thị. Bạn đã bao giờ nghe nói về Hoa Hồng hòa bình? Bạn có thể đã thấy các thẻ để tên loại cây này là Rosa ‘Peace’, nhưng điều đó là không chính xác. ‘Peace’ không phải là tên giống cây trồng thực sự, nó chỉ là một thương hiệu thương mại được sử dụng cho mục đích tiếp thị. Tên thực tế của giống hoa hồng lai Hòa bình là “Madame A. Meilland”. Mặc dù tên thương mại hữu ích trong việc tăng khả năng hiển thị thương hiệu thực vật, nhưng chúng có thể gây khó khăn hơn cho người tiêu dùng và những người đam mê khi tìm kiếm loại cây phù hợp.

CÁC CÂY TRỒNG ĐƯỢC ĐỀ XUẤT THÊM

Hạt giống được tạo ra từ các giống hoặc loài thực vật có hoa tự nhiên sẽ cho ra đúng loại cây, điều này có nghĩa là bạn sẽ có được cây trồng có các đặc điểm gần giống từ hạt giống được thu thập và trồng từ giống ban đầu giống như bạn sẽ làm với các giống thường thụ phấn tự do. Giống thụ phấn tự do có thể tự thụ phấn hoặc được thụ phấn bởi một mẫu vật khác của cùng một giống và tạo ra giống từ hạt. Tùy thuộc vào cây trồng, bạn cũng có thể tái sản xuất sinh dưỡng (nhân bản) giống để đảm bảo rằng bạn giữ được các đặc tính và lợi ích giống nhau mà giống đó thể hiện.

Nếu bạn muốn thu thập và lưu trữ hạt giống từ những cây bạn đang trồng và trồng gần giống cây mà bạn đã lưu hạt giống, bạn chỉ có thể làm như vậy với những cây thụ phấn tự do. Nếu bạn chọn để dành và gieo hạt từ cây lai, bạn sẽ trồng được những cây con có nhiều đặc điểm khác nhau, đây là một cách thú vị để thử nghiệm và nhân giống cây mới. Nếu một giống cây trồng nhất định cũng xảy ra thụ phấn tự do, thì bạn có thể thu thập hạt giống thật từ giống cây trồng đó.

Một lời cảnh báo: thụ phấn tự do không có nghĩa là thụ phấn riêng lẻ. Cây giao phấn vẫn có thể thụ phấn chéo với các giống có quan hệ họ hàng gần khác nếu chúng được trồng quá gần nhau, đặc biệt nếu chúng có hoa không hoàn toàn, hoặc hoa đực và hoa cái trên các cây riêng biệt. Trồng hai giống dưa chuột thụ phấn tự do khác nhau trong cùng một khu vườn và chúng có thể thụ phấn chéo. Trái cây mà chúng mang lại, cộng với những hạt giống bạn tiết kiệm được, sẽ không nhất thiết phải đồng nhất. Nếu phấn hoa có thể di chuyển từ cây này sang cây khác nhờ côn trùng, gió hoặc không khí, thì sẽ có khả năng thụ phấn chéo. Nếu có thể, hãy nhóm cùng một loại cây giao phấn gần nhau hoặc gắn bó với những cây tự thụ phấn (có hoa hoàn hảo) nếu bạn muốn tiết kiệm hạt giống.

CÂY GIA TRUYỀN 

Để được chỉ định là cây gia truyền, cây phải được thụ phấn tự do và đã được con người trồng ít nhất năm mươi năm. Bởi vì cây gia truyền tạo ra hạt giống phát triển đúng với loại cây, những cây này đã được lưu giữ và truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. Bạn có thể thu thập và lưu giữ hạt giống từ các loại cây gia truyền của mình và tự tin rằng bạn sẽ trồng được chính loại cây đó, có cùng đặc điểm, từ những hạt giống đó vào mùa sau.

Một số người làm vườn thích một giống cây được trồng gần 100 năm để được coi là cây gia truyền thực sự. Vì vậy, những cây gia truyền trẻ hơn có thể được coi là cây gia truyền hiện đại. Cà Chua ‘Green Zebra’ là một ví dụ điển hình về giống cà chua gia truyền hiện đại (và một giống cây trồng được chọn lọc).

CÂY ĐÃ SỬA ĐỔI DI TRUYỀN

Mặc dù thường được sử dụng thay thế cho nhau (theo quan điểm của tôi là sai lầm), từ “lai” không đồng nghĩa với thuật ngữ GMO (sinh vật biến đổi gen) hoặc thuật ngữ chính xác hơn là GE (biến đổi gen). Kỹ thuật di truyền thực vật liên quan đến việc thay đổi một gen hoặc nhiều gen để tạo ra một đặc điểm bất thường. Kỹ thuật di truyền cũng có thể liên quan đến việc đưa các gen từ một sinh vật hoàn toàn khác, chẳng hạn như vi khuẩn, vào cây trồng. Việc thay đổi gen làm thay đổi quá trình sinh hóa của thực vật với mục đích khiến nó thực hiện, sản xuất hoặc chống lại điều gì đó mà nó không tự nhiên làm được. Vì vậy, khi một cây hoặc hạt giống được dán nhãn là cây GMO hoặc GE, điều đó có nghĩa là gen của nó đã bị thay đổi. Một nhà khoa học có thể lấy một cây lai và thiết kế di truyền cho nó, nhưng điều đó không có nghĩa là tất cả các giống lai đều là GE hoặc GMO. Khi mọi người đánh đồng nhầm hạt giống và cây lai với hạt giống và cây GMO / GE, nó có thể gây ra sự sợ hãi không đáng có về việc trồng nhiều cây lai.

Mặc dù các quy tắc kỹ thuật của danh pháp thực vật có nhiều sắc thái và phức tạp hơn những gì tôi đã mô tả ở đây, nhưng những định nghĩa cơ bản này sẽ giúp bạn đưa ra lựa chọn tốt hơn về loại cây bạn mua cũng như cách bạn thu thập và tiết kiệm hạt giống cho các loại cây trồng và bộ sưu tập thực vật ăn được trong tương lai của mình.

Pháp lý về nhân giống cây trồng

Bạn có thể ngạc nhiên khi biết rằng nhiều giống cây trồng đã được cấp bằng sáng chế. Cũng giống như với nhiếp ảnh, viết lách, nghệ thuật hoặc sáng chế, khái niệm sở hữu trí tuệ cũng tồn tại trong thế giới nhân giống cây trồng. Bạn với tư cách là người làm vườn tại nhà hoặc bất kỳ ai trong nghề buôn bán, nhân giống (bằng hạt giống hoặc cây giâm cành) và cho đi hoặc bán các loại cây được bảo hộ bởi bằng sáng chế đang hoạt động hoặc có bằng sáng chế đang chờ xử lý, trừ khi bạn là người trồng có giấy phép trồng và bán giống hoặc giống cây trồng. Nhãn thực vật bạn mua cùng với cây ban đầu sẽ hiển thị số bằng sáng chế hiện tại hoặc từ viết tắt PPAF, viết tắt của “Plant Patent Applied For”.

Là một người làm vườn tại nhà, bạn được phép nhân giống những cây đã được cấp bằng sáng chế hoàn toàn cho mục đích cá nhân của riêng bạn. Nếu giống cây trồng mà bạn đang thu thập hạt giống hoặc lấy cành giâm không có bằng sáng chế đang hoạt động, thì bất kỳ ai cũng có thể nhân giống, bán hoặc cho đi.

Nhân giống và bán các loại cây đã được cấp bằng sáng chế nhằm mục đích buôn bán hoặc gây quỹ cho trường học là điều không nên. Đảm bảo rằng bạn chỉ nhân giống và tặng những cây không được cấp bằng sáng chế. Việc bán cây trực tiếp hoặc trực tuyến cũng thường yêu cầu giấy phép vườn ươm đặc biệt và kiểm tra tài sản và cây trồng. Hãy chắc chắn thực hiện nghiên cứu trước khi bạn bắt đầu bán hoặc cho đi những cây bạn đã nhân giống trong nhà và vườn của mình. Nếu không có tất cả những nhà tạo giống cây trồng chăm chỉ nghiên cứu, chúng ta sẽ không có nhiều giống cây trồng tuyệt vời như vậy!