Shopee Cỏ Dại
Lazada Cỏ Dại
Tiki Cỏ DạiHọ Orchidaceae - Họ Lan
Dành cho người mới chơi lan – Trồng lan ngoài trời và nơi cửa sổ
Th8
Lời người dịch: Xin lưu ý các bạn một điểm, Loạt bài này là được dịch từ những bài viết của những chuyên gia Âu, Mỹ nên khi nói về các điều kiện như khí hậu, môi trường các bạn cần nghĩ ngay rằng đó là những điều kiện ở Mỹ và châu Âu. Nhiều yếu tố nếu đem vào áp dụng ở xứ nhiệt đới nóng, ẩm thì không phù hợp, dễ dẫn đến thất bại. Vì vậy việc áp dụng những kinh nghiệm này cần thận trọng.
Trồng lan
Trồng lan ngoài trời và nơi cửa sổ
Tác giả: STEPHEN R. BATCHELOR
Tất cả những người yêu thích lan đều đối diện với những thử thách trong việc sưu tầm – hoặc xử lý – một môi trường phù hợp để trồng lan. Đối với những người mới vào nghề cũng không nghĩ đến việc làm một nhà kính để co những điều kiện tốt nhất cho cây Lan, lý do thì nhiều nhưng trước hết là chi phí đắt đỏ về vật lieu, về nhân công và cho công việc bảo trì. Cũng chẳng ngạc nhiên khi những người mới vào nghề và những người trồng lan lâu đời cũng chọn một giải pháp nào đó ít tốn kém hơn để trồng lan. Bằng sự khéo tay và tính kiên trì, những người trồng lan có thể trồng và cho lan ra hoa ở bất cứ đâu – từ dưới mặt đất đến sân thượng những ngôi nhà cao tầng, hoặc trong nhà dưới ánh sáng nhân tạo, hoặc ngoài trời trong môi trường tự nhiên.
TRỒNG NGOÀI TRỜI
Hầu hết chúng ta sống trong những khu vực mà ở đó trong một năm cũng có một số tháng có đủ điều kiện làm ta phải nghĩ đến con người và lan. Nói chung, chúng ta cần lợi dụng những điều kiện tốt nhất để đưa cây Lan ra ngoài trời vào thời gian này. Cũng có thể dưới ban-công hay dưới mái nhà, nếu như bạn sống trong một căn hộ thuộc nhà cao tầng, hoặc trong sân nếu như nhà bạn có sân. Thực ra các cây Lan cũng khá thích nghi với nơi các bạn trồng nó ở nơi cửa sổ, dưới ánh sáng đèn hoặc trong nhà kính trong suốt thời gian có thời tiết khắc nghiệt trong năm. Trong thời gian tôi sống ở Florida, tôi luôn ngạc nhiên bởi các cây Lan luôn phát triển và cho hoa khi tôi đưa chúng ra khỏi nhà kính và trồng ở ngoài trời sau khi bị đe dọa bởi nhiệt độ lạnh giá vào mùa xuân ở ngoài sân hoặc treo chúng trên những cây gỗ ở sân sau, ở đó cây Lan nhận được sự luân chuyển không khí tối ưu, nhiệt độ ban ngày thấp hơn và những lợi ích từ những cơn mưa như trút một cách hiển nhiên ở Florida.
Nếu như bạn không có may mắn được sống ở những vùng có khii hậu ấm quanh năm, mà bạn lại muốn trồng những cây Lan ngoài trời, hoạt ít nhất cũng được một ít tháng nào đó trong năm, hãy hành động một cách thận trọng. Vào mùa xuân, cần chờ cho đến khi nhiệt độ chắc chắn đang ấm lên (nhiệt độ ban đêm không thấp hơn 50 oF, tức là 10 oC) để bảo vệ cây Lan của bạn không bị những cú giảm nhiệt độ đột ngột.
Lan thì cũng như con người thôi, chúng cũng cần những điều kiện đối với môi trường xung quanh. Vì thế cần phải thận trọng đối với những thất thường ở ngoài trời. Ngay cả đối với những giống lan cần ánh sáng mạnh cũng dễ bị cháy lá nếu ta bất thình lình chuyển chúng từ môi trường của nhà kính hay trong nhà chẳng hạn ra ngoài trời mà không dùng lưới để che bớt ánh sáng lại, nhất là vào thời điểm cuối mùa xuân. Sau cùng, nếu như vậy thì ngay con người cũng bị cháy nắng! Không may là với những cây Lan bị cháy lá như vậy thì phải cắt bỏ chỗ cháy, làm cho cây xấu xí hoặc phải bỏ đi cả cây Lan, để tránh tình trạng đó cần phải giảm cường độ quang hợp một cách quyết liệt. Cần áp dụng những giải pháp bổ sung tạm thời tạo bóng mát cho chúng cho đến khi cây Lan có thể thích nghi với môi trường mới, sau đó cứ định kỳ chuyển cây ra nhưng phải quan sát kỹ coi phản ứng của cây Lan như thế nào. Việc tưới nước cho lan cần làm đều đặn và phải khác với việc trồng lan trong nhà. Việc tưới nước cho các cây Lan ở ngoài trời thì cần thường xuyên hơn và nhiều khi phải tưới đột xuất tùy thuộc vào các điều kiện khác biệt ở ngoài trời. Hàng ngày phải lưu tâm để điều chỉnh các điều kiện cho cây Lan ngoài trời cũng như điều chỉnh cho bản thân bạn vậy.
Mặc dù các giống lan một khi đã thích nghi với khí hậu, cũng vẫn cần được bảo vệ khỏi ánh sáng trực tiếp của mặt trời, thí dụ ta có thể bổ sung thêm chu kỳ tưới, vì hầu hết các giống lan thông thường đều cần được trồng dưới lưới che nắng. Để thực hiện việc này ta có thể đặt cây Lan dưới bóng cây khác hoặc dưới một dàn cây leo hoặc dùng lưới che, các thanh gỗ vân vân. Tóm lại là căn cứ vào cường độ ánh sáng cần thiết cho từng loài Lan để ta áp dụng phương pháp che sáng, miễn sao đừng để cho chúng bị đốt cháy và cân bằng với những yếu tô nuôi trồng khác. Nói chung, các cây Lan đều cần tránh để trực tiếp trên mặt đất, vì nó không hưởng thụ được nhiều sự lưu chuyển của không khí đồng thời phải tăng cường phòng bệnh và con trùng có hại. Tốt nhất vẫn là đặt chúng trên các kệ, hoặc treo trên cây hoặc một số phương pháp nào đó, tùy theo điều kiện từng nơi và từng người.
Khi mùa tu và mùa đông đến, việc chịu đựng không khí lạnh là không tránh được, điều quan trọng là sự quan tâm đến cây Lan lại càng được thường xuyên hơn. Có nhiều giống lan được trồng rộng rãi, đặc biệt là Cymbidium, Dendrobium nobile (có người gọi là Hoàng thảo dẹt, có người gọi là Thạch hộc?) và các loài lai từ nó, Paphiopedilum (lan hài), và ngay cả Phalaenopsis (Hồ điệp), thích nghi với nhiệt độ thấp về đêm của mùa thu (mùa thu ở Mỹ thì lạnh lắm – nd) làm cho sự phát triển chậm lại, thậm chí còn chậm ra hoa nữa. Mặc dù vậy các loài Lan này cũng phát triển tốt trong điều kiện nhiệt độ ban đêm ở 50 oF, để bảo vệ an toàn cho lan, thì khi mùa thu đến nên đưa chúng vào trong nhà để tránh băng giá, và trước khi nhiệt độ kịp xuống dưới 50 oF. Cần lưu ý trước khi đưa cây Lan vào trong nhà các bạn cần làm vệ sinh, diệt nấm, diệt côn trùng để tránh đem vào nhà những thứ độc hại.
Có nhiều người đã thành công trong việc trồng lan trong nhà, đó là những người khẳng định một cách chính đáng rằng những cây Lan trồng ngoài trời vào mùa hè không đáng bỏ công sức và là sự mời gọi sâu bệnh. Tuy nhiên, các cây Lan cũng đã cho ta những kết quả đáng ghi nhận nếu chúng được xử lý thỏa đáng, và cũng là một điều đáng ghi nhớ của những người mới vào nghề, đặc biệt là nếu bộ sưu tập những cây Lan của chúng ta không là những con số nhỏ.
Trồng lan trong hành lang nhà.
TRỒNG TRÊN CỬA SỔ
Khi mà khí hậu trở nên lạnh lẽo đối với con người cũng như đối với cây Lan, và ngoài trời một lần nữa trở nên không còn là nơi thích hợp để duy trì sự sống cho cây Lan, ngay cả ở ngay sát nhà bạn. Một nơi hợp lý để giải quyết vấn đề trên là nơi cửa sổ nhà bạn, ở đó ánh sáng mặt trời vẫn có thể chiếu tới nhưng cái lạnh lại không thể xâm nhập. Chọn một cái cửa sổ, nơi có thể tiếp nhận ánh sáng trực tiếp của mặt trời, như các cửa sổ hướng đông hoặc hướng tây, và hướng nam (đặc biệt là vào mùa xuân ở vùng bắc bán câu). Trong trường hợp có quá nhiều ánh sáng, có thể dùng thứ gì đó để che bớt lại. Anh nắng trực tiếp từ mặt trời chỉ nên trong thời gian vài giờ một ngày, nhằm mục đích cho cây Lan được khỏe mạnh và ra hoa, ngay cả đối với những giống lan thích nhiều bóng râm hơn, nhưng cũng đừng để cho ánh nắng quá mạnh, (như vị trí các cửa sổ trên cao ở phía bắc, hoặc cửa sổ trên mái nhà thì mở hẳn cánh cửa đối diện với bầu trời).
Một khu vực bị hạn chế nhận ánh sáng mặt trời từ những cửa đối diện hai hướng hoặc hơn là tốt nhất, vì như vậy các cây Lan có một chu kỳ nhận ánh sáng được kéo dài hơn, và như vậy cũng có thể không nảnh hưởng đến khu vực khác của căn phòng, đồng thời cũng giúp ta kiểm soát các điều kiện nuôi trồng tốt hơn. Càng trồng ở nơi chật hẹp thì lại càng dễ duy trì một mức độ độ ẩm phù hợp.
Như tôi đã viết, tôi đã làm việc trong một không gian lý tưởng. Đó là cơ quan nơi tôi làm việc ở góc phía tây nam, lầu ba của Hội Hoa lan Hoa kỳ, ở Cambridge, bang Massachusetts, ở đó không dưới 6 giờ một ngày là kéo rèm cửa để che ánh sáng mặt trời trong ngày hè, qua một cái cửa sổ ở khu vực có hình chữ L. Nếu tôi không chiếm được chỗ này và dự định tiến hành vài việc thì tôi sẽ dễ dàng chuyển qua một khu vực nhỏ gần với điều kiện của một nhà kính bằng cách đóng cửa ra vào lại, kéo rèm cửa và mở cửa sổ để cho không khí nhẹ nhàng luân chuyển. Vì lẽ đó, tôi không thích ngôi ở chỗ cái bàn luôn bị ra mồ hôi, phải mang kính mát, kể cả khi nhiệt độ ngoài trời trong nhiều ngày của mùa đông xuống dưới 0 oF (-18 oC). Thay vì tôi dùng rèm để che chắn để giảm bớt cái lạnh mùa đông và thiếu độ ẩm, tôi đã dùng một cái khay, trong rải đều các viên sỏi ướt, như vậy ta có thể ở trong một cái phòng mở rộng hơn, trong một văn phòng được sưởi ấm, nhờ vậy mà các cây Lan của tôi đã phát triển tốt, ngay cả trong thời gian kinh khủng nhất. Một sự kiện hy hữu là cây Ascocenda của tôi ra hai chồi hoa một lúc, cây này trước đây được trồng dưới ánh nắng mặt trời vào mùa hè ở Florida. Cũng như vậy, một bộ sưu tập hỗn hợp của giống Vandaceous, các thế hệ cây lai lan Cattleya, Oncidium, Catasetum và Catlanthe đã được trồng bắng ca1h đó cũng mang lại kết quả tốt.
Cũng chẳng cần giữ bí mật, tôi có nghe người ta dùng hành lang để trồng lan trong nhà làm giống như một “nhà kính trong nhà”. Nếu bạn có hành lang hoặc một cái phòng lắp kính, thì có thể cử dụng chúng như một nhà kính. Nếu không có, bạn có thể lắp đặt một hoặc nhiều “nhà kính nơi cửa sổ” để tiêu khiển và cũng để tạo ra những điều kiện về môi trường tương tự hoặc tốt hơn trong một mức độ nhỏ hơn.
Những cây Lan trồng trong chậu đòi hỏi một bề mặt để chúng nghỉ ngơi. Dù trồng trong nhà hay ngoài trời cũng vậy, và hầu hết các cửa sổ thông thường cần phải được cải tiến đôi chút để có chỗ cho các chậu lan. Để làm điều đó, có thể dùng các kệ bằng kim loại gắn vào bệ cửa sổ cách bệ cửa sổ khoảng 30,5 cm, kích thước kệ kim loại là 45 cm rộng, sâu 27,5 cm, khay dài 122 cm, đặt trong khay là những viên sỏi rồi đặt các chậu lan lên trên. Một điều cần lưu ý là phải tính đến việc thoát nước sau khi tưới nước cho lan. Những viên sỏi trong khay giúp chó các chậu lan không trực tiếp với nước song nó lại tạo độ ẩm tốt cho các chậu lan, đặc biệt là trong những ngày hè khi nhiệt độ tăng cao. Trong một khu vực hạn chế, độ ẩm được tạo ra bởi cách này có lẽ là đủ, song nếu các bạn có ý định trồng trong căn phòng rộng ho7nno73 trong nhà bạn, chúng ta cần phải bổ sung thêm máy tạo độ ẩm, trên thị trường đều có bạn. Mặt khác, trong một diện tích hẹp thì bạn cần có quạt để chp không khí được lưu chuyển, quạt cần hoạt động thường xuyên thì cây Lan của bạn mới phát triển được và giảm thiểu bệnh tật cho lan.
Trong trường hợp căn phòng của bạn quá rộng, ánh sáng trời không đủ thì tại sao bạn bạn lại không dùng ánh sáng nhân tạo – hoặc phụ thuộc hoàn toàn vào sự phát minh của con người? Những cây Lan có thể phát triển tốt dưới ánh sáng nhân tạo mà ngày nay khoa học kỹ thuật đã rất phát triển./.
Trồng lan nơi cửa sổ trong nhà.
