Cây cảnh Bonsai bị vàng lá, héo lá vì sao và cách giải quyết

Trong hầu hết mọi trường hợp, hiện tượng lá vàng, xoăn hoặc héo khô rồi rụng tức là cây cảnh, cây Bonsai của bạn đã bị suy yếu ở mức độ khá nghiêm trọng. Để đề phòng, tốt nhất là bạn nên có một chế độ chăm sóc thực sự tốt và chuẩn ngay từ ban đầu, sẽ hơn là đợi khi thấy bệnh nguy hiểm rồi mới tá hoả đi chữa. Cây cảnh indoor, cây trong nhà, cây outdoor, cây Bonsai cũng tuân theo nguyên tắc Phòng hơn Chữa!

Có một số điều cần phân biệt giữa trồng cây indoor trong nhà và cây outdoor ngoài trời:

Cây trồng trong nhà (indoor plants)

Nhìn chung, đa số những loài cây làm bonsai hầu hết đều có sự phát triển tốt nhất khi được để ngoài trời. Nếu đưa vào nhà ngắn, chơi thì cũng chỉ chừng 5 ngày – 1 tuần là phải đem ra ngoài. Nhưng nếu vì 1 vài lý do đặc biệt nào đó (ví dụ như nhà không có vườn, hoặc ngoài miền Bắc mà trồng cây miền Nam, cần phải đem cây vào nhà tránh rét) thì bạn nên lưu ý vài điều đơn giản như sau:

1. THỪA NƯỚC (overwatering) là một nguyên nhân CHỦ YẾU THƯỜNG GẶP và phổ biến dẫn tới hiện tượng héo lá. Khi thừa nước, đất sẽ không còn thoáng khí và đây là môi trường cực kỳ thuận lợi cho các loại nấm hại phát triển. Chỉ sau thời gian ngắn, 1 – 2 tuần hoặc một vài tháng, rễ sẽ bắt đầu thối đen rồi mục nát. Khi đó rễ sẽ không còn khả năng cung cấp nước cũng như dinh dưỡng cho cây khiến toàn bộ lá xuất hiện các hiện tượng bệnh lý (héo, rũ, đốm vàng, xoăn v..v..). Bạn CHỈ NÊN tưới nước khi thấy đất hơi khô. Nếu sau chừng 1 tuần mà không thấy cây có dấu hiệu gì tốt lên thì hãy nghĩ ngay đến việc thay đất thoát nước tốt hơn trước khi quá muộn.

2. Quên tưới hoặc tưới quá ít cũng là một nguyên nhân. Chậu bonsai hay cây cảnh indoor thường là khá nhỏ, nó nhanh chóng bị khô sau chỉ 1 vài ngày không tưới. Khi đó, rễ sẽ bị teo đi và lá rụng rất nhanh như một biện pháp phòng vệ của cây nhằm tránh mất nước. Hãy chú ý nhìn và cấp cứu kịp thời, thường thì quên không tưới nước sẽ dễ chữa hơn là tưới quá nhiều nước vì cây héo do thiếu nước nhìn thấy khá dễ và hiện tượng này xảy ra trong thời gian cực ngắn (1,2 ngày) và lá khô quăn lại rất nhanh, từ xanh chuyển sang nâu, đen. Nếu lá có rụng và rễ chưa chết thì cây có thể ra lá mới nếu được tưới nước để hồi sinh.

3. Vấn đề thứ ba ít người để ý là ánh sáng. Bạn nên đặt cây gần cửa sổ hoặc nơi có ánh nắng gián tiếp (tránh ánh nắng trực tiếp vào mùa hè nắng kẻo cháy lá), hướng nam là tốt nhất vì cây sẽ nhận được nhiều nắng nhất. Nên xoay cây 90 – 180 độ mỗi một tuần để lá cây nhận được ánh sáng đủ ở các mặt.

Cây trồng ngoài trời (outdoor plants)

Có một số loài bạn nên để ở ngoài trời quanh năm, điển hình là các loại Tùng và Du Tàu. Tùng là loài cây thường xanh, trong khi Du Tàu là loài rụng lá vào mùa thu, mùa đông.

Trường hợp bạn thấy cây rụng lá hoặc khô lá, xoắn lá một cách bất thường thì nên xem xét những vấn đề sau:

1. Một lần nữa, thừa nước (over watering) lại là vấn đề phổ biến. Chất nền quá nhiều dinh dưỡng cùng việc tưới nước quá thường xuyên trên một hợp chất đất thoát nước kém sẽ tạo điều kiện cho các loại nấm bệnh phát triển. Hãy chắc chắn rằng bạn chỉ tưới cây khi thấy đất hơi khô.

2. Sâu bệnh. Đây là vấn đề rất rộng về cách xử lý nhưng lại khá đơn giản về cách phòng ngừa! Đất trồng không nên có quá nhiều dinh dưỡng, nhổ cỏ thường xuyên, tưới nước hợp lý thì bệnh sẽ ít thấy (kinh nghiệm của bản thân!) Còn một số bệnh phổ biến như bọ trĩ trên cây sanh thì bạn nên chấp nhận sống chung với lũ, ở Việt Nam rất ít cao thủ có thể trị tận gốc được bệnh này.

3. Bón phân với hàm lượng và cách thức, tần suất hợp lý là điều quan trọng. Như bác Vũ Hưng (cao thủ Bonsai) nói, tinh túy của việc trồng cây Bonsai là ở chỗ không trộn phân bón vào đất trồng. Hãy để phân bón trên bề mặt chậu. Dinh dưỡng sẽ theo dòng nước chạy qua rễ trong quá trình bạn tưới nước. Cần phải nói thêm rằng cây chỉ lấy được dinh dưỡng mỗi khi được tưới. Do đó hãy tưới lâu và thẫm nhất có thể (ít nhất là thấy nước chảy qua chậu trong 30s – 1 phút). Đừng nhiệt tình bón phân và tưới nước thái quá vì có thể gây ra vấn đề không thoát được nước hoặc sâu bệnh.

Một vài trường hợp điển hình của lá bệnh thường gặp

Dưới đây là một vài trường hợp mà mọi người hay hỏi, mời các bạn xem để tham khảo

1. Tùng bị khô lá.

• Nguyên nhân: Úng nước, thừa phân, tỉa rễ quá mạnh tay khi thay chậu, nấm…
• Khắc phục: Không có cách khắc phục! Nếu đã tới tầm này là cây chết hẳn rồi.

2. Cây bồ đề bị rụng lá khi để trong phòng. Cuống lá rụng có màu đen.

• Nguyên nhân: Cây nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới đột ngột bị đem vào phòng có nhiệt độ thấp nên sốc, gây rụng lá.
• Khắc phục: Đem cây ra ngoài trời, để nơi có nắng và thoáng mát.

3. Lá mai bị xoăn, đen chồi non

• Nguyên nhân: Cây bị nấm.
• Khắc phục: Tỉa mỏng tán lá, để nơi thoáng gió và nơi nhiều nắng hơn, phun các loại thuốc trị nấm gốc đồng hoặc dùng rượu tỏi (tỏi có tính kháng khuẩn khá tốt, lại rất an toàn).

4. Cây khai thác nơi xa về, đi đường gặp thổi nên bị mất nước, cụp lá xuống và sờ tay vào thì thấy lá nhũn nhũn.

• Nguyên nhân: Cây bị mất nước.
• Khắc phục: Có thể ngâm cây vào chậu nước như hình dưới. Lấy kéo tỉa bớt lá già để giảm thoát nước. Nếu là cây không thể vặt trụi lá như tùng/thông thì chỉ có cách trồng cây vào cát ẩm, để chỗ mát rồi chờ đợi.

5. Thiếu/thừa phân bón. Đây là vấn đề tương đối khó đối với người mới chơi cây. Chủ đề này rất rộng

Dưới đây là một ví dụ phổ biến: Lá nổi gân xanh nhưng thịt lá bị vàng.

• Nguyên nhân: Thiếu sắt.
• Khắc phục: Để phòng ngừa có thể cắm vài cây đinh nhỏ (đinh 2 phân) rải rác trên mặt chậu để sắt phôi ra đất. Nếu bị nặng cần bón phân hóa học.

Dũng Cá Xinh

Có những ngày mưa gió, ngày nắng chói chang nhưng khi mở cửa ra hàng hoa dại vẫn nằm đó dưới bậc thềm. Không nhạt không úa mà vẫn còn vẻ tươi trong như ngày nào.

Xem các bài khác