Shopee Cỏ Dại
Lazada Cỏ Dại
Tiki Cỏ Dạithực vật
Thổ Hoàng Liên (Stephannia tetrandra): Vua của các loại thuốc giải độc
Thổ Hoàng Liên (Stephania tetrandra) là một loại thảo mộc quý hiếm được tìm thấy ở các khu rừng nhiệt đới ở Việt Nam, Lào và Campuchia. Loại cây này được mệnh danh là “vua của các loại thuốc giải độc” bởi khả năng thanh nhiệt, giải độc và điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về Thổ Hoàng Liên, bao gồm nguồn gốc, đặc điểm, thành phần cũng như cách dùng của loại dược liệu này.
Thổ Hoàng Liên (Stephannia tetrandra): Vua của các loại thuốc giải độc
Nguồn gốc
Thổ Hoàng Liên được ghi chép trong y học cổ truyền từ rất lâu đời. Loại cây này được tìm thấy ở các khu rừng nhiệt đới ở Việt Nam, Lào và Campuchia. Ở Việt Nam, Thổ Hoàng Liên mọc nhiều ở các tỉnh như Quảng Nam, Quảng Ngãi, Kon Tum, Đắk Lắk
Đặc điểm
Đặc điểm chung của cây Hoàng Liên
Cây Hoàng Liên được xem là một loại cây dại, mọc nhiều ở khu vực miền núi nước ta. Thổ Hoàng Liên là một loại cây nhỏ, cao 40 – 50cm, thân mỏng, mềm nhằm. Lá kép 3 lần lông chim có bị, cuống lá chính dài 10 – 15cm. Cuống lá bậc 2 dài 5 – 7cm, cuống bậc 3 dài 1 – 3cm. Lá chét hình tròn hay bầu dục, mép khía tai bèo. Phiến lá dài, lá màu xanh lục. Mặt dưới nhạt hơn.
Khoảng tháng 2 đến tháng 4 là thời điểm cây ra hoa, hoa hoàng liên mọc thành từng cụm nhỏ 3 – 5 bông từ đầu cành và màu vàng lục đẹp mắt. Mỗi bông hoa có 5 cánh nhỏ và có nhiều nhụy.
Đến tháng 3 – 6 cây kết quả. Quả hoàng liên có màu vàng và bên trong chứa chừng 10 hạt màu nâu đen hoặc lục xám.
Rễ hoàng liên thuộc loại rễ chùm, hình trụ dài, có màu vàng nhạt hoặc có màu nâu. Khi cây trưởng thành thì rễ sẽ phát triển thành củ tựa chân gà.
Thổ Hoàng Liên đặc điểm
Khu vực phân bố
Hoàng Liên là loại cây mọc dại, phát triển tương đối phổ biến ở nước ta. Loại cây này sinh trưởng tốt nhất ở những khu vực núi cao. Như Cao Bằng, Sơn La, Lạng Sơn…Ngoài ra,cây hoàng liên cũng là loại cây có giá trị sử dụng và giá trị khai thác rất cao nên được trồng nhiều ở các vườn dược liệu. Đặc biệt là ở vườn dược liệu Tam Đảo (Vĩnh Phúc).
Trong tự nhiên, có một số loại thực vật cũng mang tên hoàng liên nhưng lại khác biệt hoàn toàn với cây thuốc hoàng liên và không có giá trị về mặt dược liệu. Do đó, khi muốn sử dụng cây hoàng liên như một vị thuốc. Ngoài tham khảo ý kiến bác sĩ, người bệnh cũng cần chú ý. Tránh nhầm lẫn với một số loại cây khác.
Thu hoạch và bào chế
Hàm lượng dược tính cao nhất của cây hoàng liên nằm ở phần củ và rễ. Đây là những bộ phận được thu hoạch và sử dụng nhiều nhất. Thời gian thu hoạch tốt nhất là khi cây được khoảng 2 – 3 năm tuổi. Bởi đây là thời kỳ cây cho chất lượng dược liệu tốt nhất trong cả chu kỳ sống của mình.
Rễ và củ của cây hoàng liên nằm sâu dưới lòng đất nên khi thu hoạch cần chú ý đào sâu. Đào từng phần tránh làm đứt gãy cây hay bỏ sót dược liệu.
Cây Thổ Hoàng Liên sau khi thu hoạch sẽ được rửa sạch tạp chất và bụi bẩn rồi ủ khoảng 1 – 2 tiếng cho mềm để tiến hành bào chế và sẵn sàng sử dụng trong thời gian dài. Cây hoàng liên có thể được bào chế bằng một số cách như:
Phơi để nguyên củ. Mang dược liệu phơi khô trong bóng mát cho đến khi khô hoàn toàn.
Cắt dược liệu thành những lát mỏng phơi trong bóng mát cho khô. Bảo quản và dùng dần.
Dược liệu cắt mỏng, rồi phơi âm can. Không phơi trực tiếp dưới nắng. Mỗi lần dùng lấy một lượng vừa đủ sao với rượu và hạ thổ để dùng.
Dùng để ngâm rượu cũng là một cách bào chế phổ biến. Cứ 2 – 3kg dược liệu tươi được ngâm với khoảng 10 lít rượu 40 – 42 độ. Ủ càng lâu rượu càng thơm ngon. Mỗi ngày dùng từ 40 – 50ml rồi chia thành 2 – 3 lần sau ăn hoặc kết hợp trong bữa ăn.
Tác dụng của cây Thổ Hoàng Liên
Theo y học cổ truyền
Thổ Hoàng liên được sử dụng rộng rãi trong các hệ thống y học truyền thống ở Ấn Độ từ thời cổ đại. Các đặc tính dược lý của nó đã được ghi nhận cho thấy tầm quan trọng về y học dân tộc của loại thảo mộc này.
Thổ Hoàng Liên đã được sử dụng trong các hệ thống thuốc truyền thống của Trung Quốc. Như một loại thuốc bổ, chữa bệnh tiêu chảy, kiết lỵ, rắn cắn, giúp lợi tiểu, giải nhiệt…
Thân rễ
Bột rễ của Boerhavia diffusa, khi trộn với Thổ Hoàng Liên được dùng để điều trị các bệnh về mắt. Nó chữa loét giác mạc và quáng gà. Loại cây này đã được ghi nhận là có tác dụng điều trị đau nhức, tiêu chảy, đau mắt hột…
Bột rễ khô của Thổ Hoàng Liên trộn với Thymus linearis theo tỷ lệ bằng nhau. Được uống thường xuyên để chữa bệnh đau dạ dày và rối loạn dạ dày.
Rễ được sử dụng như một phương thuốc bổ cho chứng khó tiêu và hữu ích trong điều trị chứng khó tiêu, sốt và đau răng.
Các bộ lạc Naga, Manipur, Ấn Độ sử dụng thân rễ để điều trị sốt, cọc, khó tiêu, vàng da, tiêu chảy.
Lá
Nước ép của lá được dùng chữa mụn nhọt.
Theo y học hiện đại
Tất cả các bộ phận của Thổ Hoàng Liên đã được báo cáo để điều trị các bệnh khác nhau. Thể hiện một loạt các hoạt động quan trọng. Nhiều thử nghiệm đã được tiến hành để đánh giá các hoạt động dược lý tiềm năng. Có thể được khai thác thêm để đưa ra các phương pháp chữa trị theo công thức chống lại các bệnh phổ biến ở các nước nhiệt đới.
Kháng nấm, kháng khuẩn, kháng viêm
Các chất chuyển hóa thứ cấp trong cây thuốc đã được nghiên cứu để sản xuất các hợp chất kháng nấm.
Flavonoid, phenol, alkaloid, saponin và tanin là những loại hợp chất hữu cơ có nguồn gốc từ cây thuốc dường như có tác động sinh lý. Được xác định trước đối với cơ thể con người và những hóa chất hoạt tính sinh học này còn được gọi là chất chuyển hóa thứ cấp. Các chất này có đặc tính kháng khuẩn, chống viêm, kháng nấm và chống oxy hóa.
Chống oxy hóa
Berberine đã được báo cáo là một hợp chất chống oxy hóa được tìm thấy trong Thổ Hoàng Liên. Các chất chống oxy hóa làm giảm tác động của stress oxy hóa, có liên quan trực tiếp đến nhiều cơ chế gây bệnh.
Bệnh về gan
Trong số các bệnh về gan, vàng da là một trong những bệnh phổ biến nhất. Nó không chỉ là bệnh mà còn là dấu hiệu của bệnh gan. Cho thấy gan không hoạt động bình thường. Từ thời cổ đại, các sản phẩm thực vật đã được sử dụng trong dược liệu thực vật. Có thể thu được từ rễ, lá, hoa và quả.
Chống ung thư và các bệnh mãn tính
Các thành phần hóa học thực vật như các hợp chất phenolic và flavonoid được biết là có các hoạt tính dược lý và sinh học quan trọng. Bao gồm kháng khuẩn, chống viêm, kháng nấm, chống ung thư, bảo vệ gan, lợi tiểu…
Berberine có trong Thổ Hoàng Liên có tác dụng chống viêm, chống nhiễm trùng máu, chống ung thư gan…
Cách dùng
Như vị hoàng liên. Ngày dùng từ 4 đến 6g chia làm 2 hoặc ba lần uống dưới dạng thuốc bột hay làm thành viên. Dạng thuốc sắc quá đắng khó uống. Dùng ngoài cũng để chữa đau mắt, mụn nhọt như hoàng liên bắc.
Thổ Hoàng Liên có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau như: Sắc uống, ngâm rượu, dùng ngoài ra…
Liều lượng sử dụng Thổ Hoàng Liên tùy thuộc vào độ tuổi, sức khỏe và mục đích sử dụng. Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng Thổ Hoàng Liên.
Lưu ý khi sử dụng
Thổ Hoàng Liên có nhiều công dụng với sức khỏe con người. Tuy nhiên khi sử dụng cần chú ý:
Không nên sử dụng Thổ Hoàng Liên cho phụ nữ có thai và cho con bú.
Không nên sử dụng Thổ Hoàng Liên cho trẻ em dưới 12 tuổi.
Không nên sử dụng Thổ Hoàng Liên nếu bạn đang mắc các bệnh cấp tính như cao huyết áp, tim mạch, tiểu đường.
Nên sử dụng Thổ Hoàng Liên với liều lượng vừa phải, không nên lạm dụng.
Nên mua Thổ Hoàng Liên tại các cơ sở uy tín để đảm bảo chất lượng.
Thổ Hoàng Liên là một loại thảo mộc quý hiếm với nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, cần sử dụng Thổ Hoàng Liên một cách hợp lý để đạt được hiệu quả tốt nhất.
