Paphiopedilum thaianum lamwiriakul
Dẫn nhập
Paphiopedilum thaianum được tìm thấy trong vườn của một nhà trồng lan nghiệp dư và nhà làm vườn tên là Prapanth Iamwiriakul. THoạt nhìn, người ta thấy nó giống với một loài Lan nhỏ nổi tiếng là Paph. niveum, và tất nhiên, người ta đã tìm thấy một nhóm mới ở một điều kiện môi trường nơi hoang dã, từ đó đã xác định đây là một biến loài của Paph. niveum. Dù sao, xét về sinh thái học thì thấy rằng hai loài này hoàn toàn riêng biệt. Tuy vậy chúng tôi biết có thể có những cách giải thích khác.
Sự khác biệt lớn nhất giữa Paph. thaianum và Paph. niveum là ở chỗ kích thước (hoa) của nó. Tất cà kích thước của Paph. thaianum nhỏ hơn. Ngoài ra miếng nhịp lép của Paph. thaianum thì rộng hơn hoặc chuyển sang dạng trứng ngược, ở tâm có màu xanh, môi hoa hình cầu, mỏng thịt và mặt trong của phần lưng có những chấm nhỏ màu xanh. Cây Paph. thaianum có hoa nhỏ và đã có sự chuyển qua lại giữa cái túi và trụ hoa, chứng tỏ rằng kẻ thụ phấn phải là một con côn trùng nhỏ. Điều này không chứng minh được rằng kẻ thụ phấn có khác với kẻ thụ phấn cho Paph. niveum không, vì một con côn trùng có thể chui qua được cái ống có đường kính 1,5 mm ở cây Paph. thaianum cũng có thể chui qua được cái ống có đường kính 2,4 mm của cây Paph. niveum. Về vấn đề này chúng ta sẽ phải chờ đợi cho đến khi biết rõ những kẻ thụ phấn cho Paph. thaianum và Paph. niveum là kẻ nào.
Nguồn gốc tên gọi
Paphiopedilum thaianum được đặt tên theo quốc gia mà người ta phát hiện ra nó.
Mô tả
Paphiopedilum thaianum là một cây thuộc họ thảo mộc, mọc trên các nơi có lá mục. Mỗi cây có từ ba đến năm lá, xếp thành hai dẫy, hình ê-lip hẹp đến hình dài phần đầu tròn và có ba khía nhỏ. Lá dài từ 3,5 đến 9,5 cm và rộng 1 đến 2,5 cm. Mặt trên của lá có màu xanh xỉn khảm màu xanh rất đậm. Mặt dưới của là có những chấm đỏ tía. Phần chân của mép lá có lông mịn. Vòi hoa thường chỉ mang một hoa, ít khi có được 2 hoa, vòi hoa dài từ 6 đến 23 cm. Cuống hoa dài 4 đến 15 cm, đường kính 1,5 đến 1,8 mm, màu đỏ tía, bên ngoài phủ kín lông trắng. Lá bắc của hoa gập đôi lại, hình ô van, nhọn đầu, dài 7 đến 8 mm, rộng 3,5 đến 4 mm, màu xanh lợt, điểm thêm những chấm đỏ tía. Đường kính hoa đo được 3,3 đến 4,2 cm, gần như toàn bộ mặt ngoài và phần chân của cánh hoa có lông tơ. Màu hoa trắng, đôi khi có một ít chấm đỏ ở phần chân của cánh hoa và lá đài cũng như mặt trước của túi. Mặt trong phía sau của túi cũng có những đốm nhỏ màu đỏ đậm và có lông ngắn. Lá đài sau của hoa hình ô-van rất rộng, gần như tròn vậy, đầu nhọn, chiều cao của túi khoảng 1,7 đến 2,1 cm, rộng 1,8 đến 2,2 cm. Lá đài kép dạng cái thuyền hình ô-van, đầu nhọn, dài 1,3 đến 1,8 cm, rộng khoảng 1,5 cm, riềm có lông. Môi có ba thùy, các thùy bên cuộn vào phía trong tạo thành một cái ống nhỏ giữa túi với nhịp lép. Thùy chính hình mũi mác, cuộn vào trong chung quanh khe hở giống một cái màng, dài khoảng 2 cm và rộng 1 đến 1,4 cm. Nhịp lép rộng, chuyển dần sang dạng trứng ngược, màu trắng, ở tâm màu xanh đến vàng, có 1 đến 3 răng ở đỉnh, cao 5,5 đến 7,7 mm, rộng 7,2 đến 8,7 mm. Bầu nhụy như chất nhầy.
Phân bố và thói quen sinh trưởng
Paphiopedilum thaianum mọc trên lớp mùn dầy 2 cm, trong những khu rừng mưa nhiệt đới, giữa các bụi rậm trên triền đồi dốc hướng đông bắc tới tây bắc trên các khe đá vôi bị xói mòn ở độ cao 350 đến 450 mét miền cực nam của dẫy núi Phuket. Các cây Lan chỉ phơi một phần dưới ánh sáng mặt trời trong buổi sáng. Lượng mưa hàng năm thích hợp cho loài này là 260 đến 300 cm. Độ ẩm thích hợp là 81%. Nhiệt độ tối đa suốt cả ngày khoảng 31 độ C, tối thiểu 21 độ C. Cần có gió lưu thông suốt ngày.
Paphiopedilum thaianum mọc rất gần (cách nhau chừng 10 mét) với Paph. exul và Paph. godefroyae var. leucochilum nhưng chưa phát hiện ra sự lai tạo tự nhiên giữa chúng.
Mùa ra hoa
Trong tự nhiên, Paphiopedilum thaianum ra hoa trong tháng Tư và Năm./.