Những ảnh hưởng di truyền của Họ Lan Cattleya (Bài 3)

NHỮNG ẢNH HƯỞNG DI TRUYỀN CỦA HỌ LAN CATTLEYA – BÀI 3.

Một loài khác được gọi là labiate cattleya, đó là Cattleya mossiae – một loài nổi trội của dòng Cattleya ra hoa vào mùa xuân. Hình dạng của môi trong loài này đã truyền cho các cây lai đặc tính có nhiều hoa.

Cattleya percivaliana là loài chỉ ra hoa vào mùa đông (giáng sinh) nên chúng thường được gọi là ‘Christmas Cattleya’. Đây là loài nhỏ nhất trong dòng libiate cattleya, cái hình dáng nhỏ nhắn này cùng với tính chất ra hoa vào mùa đông đã truyền cho các dòng lai của chúng. Người ta ít dùng chúng vào việc lai tạo bởi do chính vóc dáng nhỏ nhắn và mùi hương giống mùi xạ của nó.

Cattleya (Laelia) purmila có những nét đặc trưng trong nhiều loài Cattleya mini lai tạo. Loài lan cực nhỏ này tiếp nhận bản chất tốt và có thói quen phát triển khỏe mạnh, một cấu trúc tuyệt vời. Chúng cũng truyền cho thế hệ con màu tím hồng. Loài này chỉ cho một hoa, giống như Cattleya coccinea, chúng ra ít hoa và không theo mùa nào.

Cattleya (Laelia) purpurata là một loài kỳ lạ ở Brazil, với đặc tính nổi trội trong việc lai tạo với nhiều loài Cattleya có hoa lớn và ra hoa vào mùa xuân. Loài này có sự biến đổi dữ dội, vì vậy chúng có màu từ trắng đến xanh dương tới màu tía, thậm chí có những cây có môi đốm hồng. Có cây có sọc khắp cánh hoa. Chúng chủ yếu ra hoa vào mùa xuân, truyền cho hậu duệ của nó hình dạng và kiểu môi. Trong thế hệ lai đầu tiên, chúng chuyển giao màu sắc và hình dáng hoa. Qua nhiều đợt nuôi trồng phức tạp, độ mở của hoa bị thoái hóa nhưng cuống hoa thì vẫn cứng cáp.

Ngày nay Cattleya  rex ít thấy trong các bộ sưu tập, nhưng đã có thời có khá nhiều. Loài này trông giống Cattleya dowiana bởi cái mùi oải hương trong những cây lai với chúng. Những cây hậu duệ được hưởng từ nó sức sống mãnh liệt, hình dáng, kích thước hoa và kiểu môi

Cattleya schroederae chuyển cho hậu duệ của nó tính chất ra hoa vào mùa đông rất mạnh mẽ. Loài này có khả năng cho những bông hoa màu tùng lam thanh nhã. Hậu duệ cùa chúng có những bông hoa nhỏ và quăn như đăng-ten. Song chúng có khuynh hướng tạo ra những thực thể yếu ớt.

Cattleya tenebrosa là một loài Laelia khác trước của Brazil, giờ chuyển sang thành Cattleya. Cái tên tenebrosa được đặt theo màu nâu đồng của hoa – màu tối theo quan niệm về sự xúi quẩy. Loài này chuyển cho con cháu kích thước, màu sắc và hình dáng để phát triển loài với hoa to màu nâu đồng.

Cattleya guttata có quan hệ rất gần với Cattleya tigrina (leopoldi) và sau đó người ta thấy chúng biến thể về hình dáng hoa. Có hai loài, có khi dùng để trao đổi với những cây lai, phần trao cho rất giống với hậu duệ dù có thể Cattleya guttata được đánh giá cao hơn Cattleya tigrina. Những cây có hai lá lại rất cao và chúng truyền đặc tính này cho các cây lai. Chúng còn thừa hưởng màu sắc và số lượng hoa, hình dạng môi, hoa bẹt. Mùa hè là mùa chúng ra hoa.

Một loài labiate cattleya khác mà các đặc tính của chúng thể hiện ở các cây lai là hoa lớn, đó là Cattleya trianae. Loài này ra hoa vào mùa đông và truyền cho cây lai đặc điểm đó. Giống với Cattleya mossiae, bằng cách làm cho thời gian chiếu sáng ban ngày dài hơn, ta có thể định thời kỳ ra hoa của chúng. Đặc điểm nữa là môi nhỏ cũng chuyển giao cho cây lai vì chúng phát triển mạnh mẽ.

Cattleya volacea  –  một trong những loài sinh trưởng tốt ở những vùng khí hậu nóng trong giống Cattleya,và các cây lai từ đây cũng cần khí hậu nóng ấm. Chúng chuyển giao cho cây lai màu sắc, hình dạng hoa cùng kiểu hoa bẹt.

Cattleya walkeriana và những loài có quan hệ gần gũi với Cattleya nobilor có ưu điểm vượt trội về sức sống, hình dạng, kích thước hoa với màu sẫm, kết cấu đẹp và mùi hương nồng. Hoa bẹt, môi như thắt eo là điểm vượt trội. Loài này không có nhiều hoa trên một vòi hoa và đặc điểm này cũng chuyển giao cho con cháu chúng.

Cattleya warscewici (gigas) là loài có hoa lớn. Không loài nào khác trong giống Cattleya có thể cạnh tranh với nó vể kích thước rất lớn của hoa, người ta đo được khoảng 8 inches hoặc hơn thế. Đây là loài ra hoa vào mùa hè và chúng truyền cho các cây lai đặc tính này. Số lượng hoa cũng nhiều, màu hoa sáng. Chúng cũng truyền cho các cây lai đặc tính nhiều hoa, hoa mềm mại.

Những nhà làm vườn biết từ lâu cây Diacrium bicomutum, tên đúng của loài này là Caularthron. Loài này có khuynh hướng dấu kín hầu hết sắc tố, các cây lai cho màu cây tùng lam. Loài này ra hoa liên tục và cây lai từ chúng có dạng hoa mở rộng và lâu tàn. Các cây lai thông thường có hoa dạng mở rộng và khi hoa đã nở thì chúng vẫn tiếp tục cho nụ.

Encyclias có đặc điểm vượt trội so với các cây lai từ chúng và loài Encyclias cũng không phải là ngoại lệ. Nếu lai với loài Cattleya tiêu chuẩn sẽ cho hoa có kích thước lớn hơn nhưng hình dạng sẽ vẫn như cây cha mẹ của nó. Những cây như Encyclias cordigera có hoa màu sẫm có khuynh hướng truyền màu sắc này cho các cây lai của chúng.

(Còn tiếp)

Nguồn: Hội Hoa lan Hoa kỳ

Lê Quỳnh

“Hạnh phúc là biết mình thực sự cần cái gì và có được cái mình cần. Những cái bạn thực sự cần và bạn đang có có thể là những điều rất giản dị xung quanh bạn: một sớm mai thức dậy bạn thấy khỏe mạnh không đau yếu và ngắm một bông hoa nở bên cửa sổ, bạn ăn một bữa ăn ngon và đầm ấm với những người thân, bạn uống một tách trà nóng với một người bạn tri kỷ để cùng nhau hàn huyên, tâm sự…”

Xem các bài khác