Từ ngày bị kẻ gian trộm kho báu dưới gốc, 2 cây cọ (Palm) ngàn năm tại gò Vình bật rễ và chết, chỉ còn lại 86 cây Lộc Vừng (itchytree) cổ thụ vẫn sừng sừng trên cánh đồng.
Gò Vình – quần thể 86 cây Lộc Vừng (Barringtonia acutangula) ngàn năm tuổi
Đến di tích duy nhất tại Việt Nam, đó là một quần thể Lộc Vừng (Barringtonia acutangula) hàng ngàn năm tuổi nằm ở xã Chương Xá (huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ). Vào năm 2013, những cây Lộc Vừng ( itchytree) tại đây đã được công nhận cây di sản Việt Nam.
Giữa tháng 6, mùa hè ở miền Bắc nắng như đổ lửa, chúng tôi tìm về Chương Xá để tìm hiểu về quần thể Lộc Vừng (itchytree) này. Theo lời chỉ dẫn của người dân, băng qua làng, chúng tôi đi ra cánh đồng. Đồng Chương Xá vừa gặt xong, những gốc rạ còn lởm chởm chưa cày bừa; một vài thửa ruộng đang gieo mạ, đám mạ non đã bắt đầu nhú xanh lên khỏi mặt đất…
Nằm ngay giữa cánh đồng, một gò đất nhô lên xanh thẳm giữa bốn bề xung quanh là ruộng chiêm trũng, người dân địa phương gọi đó là gò Vình. Cái tên Vình là tên người dân gọi thế cho từ vừng trong từ Lộc Vừng (itchytree). Từ xa nhìn lại, gò Vình hao hao một con rùa có đủ bộ phận như đầu, mai.
Nơi gò Vình nằm tiếp giáp với 4 xã của huyện Cẩm Khê là Chương Xá, Tình Cương, Văn Khúc, Phú Lạc. Chơ vơ ngay giữa cánh đồng, mọi đường ra gò đều là đường đất, nhưng, thời điểm hơn 12 giờ trưa, gò Vình đông đúc đến lạ.
Rất nhiều người tụ tập tại đây, tiếng trò chuyện, cười đùa vang lên rộn rã. Trên cây hay dưới đất đều chật kín người, có người còn mắc võng nằm ngủ, có người thì thắp hương làm lễ ở ngôi miếu giữa gò. Có vài ô tô biển số từ Hà Nội, Quảng Ninh để phía ngoài.
Đặt chân vào bên trong gò Vình, cảm giác đầu tiên là không khí mát mẻ, khác hẳn với cái nóng hơn 40 độ C đang thiêu đốt ngoài trời. Những cây Lộc Vừng ( itchytree) cổ thụ sừng sững, gốc rễ xù xì bò ngoằn ngèo trên mặt đất. Có những cây to một người ôm không hết.
Điều lạ là những cây Lộc Vừng (Barringtonia acutangula) này không mọc chung một hướng duy nhất mà cây thì đổ về hướng bắc, cây mọc về hướng nam, cây ngả về hướng đông, hướng tây. Cây thì vươn thẳng lên trời, cây thì nghiêng nghiêng vặn vẹo tầm trung, có thì nằm rạp xuống đất… Tất cả tạo nên một khung cảnh Lộc Vừng (itchytree) rất độc đáo.
Thời điểm đã gần cuối mùa hoa, chỉ còn một chút hoa Lộc Vừng (Barringtonia acutangula) rơi rụng dưới gốc. Theo người dân bản địa, nếu tới sớm hơn khoảng nửa tháng, sẽ được chiêm ngưỡng một gò hoa Lộc Vừng (itchytree) cực đẹp thuộc hạng không đâu có được ở Việt Nam.
Hoa Lộc Vừng ( itchytree) hay nở về đêm, nếu sáng sớm tới gò thì sẽ thấy đỏ cả một thảm trời. Hoa rụng xuống đất như tấm thảm đẹp mê li. Nhìn từ xa, Lộc Vừng (itchytree) như một đĩa xôi gấc đỏ rực.
Không chỉ là những cây Lộc Vừng (itchytree) cổ thụ, tại gò Vình trước có 2 cây cọ cổ thụ cũng có tuổi đời hơn ngàn năm. Hai cây cọ cao vút lên trời. Tương truyền rằng, có một chum vàng được chôn bên dưới một trong hai gốc cọ. Chum vàng này được chôn giấu rất kỹ nên đôi lần có người mang máy dò kim loại đến cũng không phát hiện ra.
Nhưng, khoảng 20 năm về trước, 2 cây cọ này đã bật gốc và chết. Theo người dân thuật lại, nguyên nhân chính của việc cọ chết là do bị đào mất “kho vàng” chôn dưới gốc.
Sau khi 2 cây cọ cổ thụ bị chết, một người dân địa phương đã đóng góp và cho trồng mới 2 cây cọ khác vào đúng vị trí cũ.
Ngay giữa gò, một ngôi mộ cổ vẫn tồn tại và được người dân đồn rằng rất linh thiêng nên không ai dám mạo phạm. Nhiều người từ các tỉnh xa xôi vẫn thường về đây thắp hương, làm lễ vào ngày rằm hay mùng 1 âm lịch.