Shopee Cỏ Dại
Lazada Cỏ Dại
Tiki Cỏ DạiHọ Orchidaceae - Họ Lan
Lan Hài (Slipper Orchids) – Những khuyến cáo dành cho người mới chơi lan
Th8
Có rất nhiều vấn đề quan trọng khi trồng lan hài chúng ta không thể học từ nhà trường mà chỉ có thể học từ kinh nghiệm tích lũy. Hơn nữa, chúng ta thấy có khá nhiều lời hướng dẫn từ sách vở được viết ra bởi những người trồng lan khả kính. Đối với một người mới vào nghề tôi xin đề nghị là hãy tham gia vào một Hội hoa Lan nào đó. Nếu bạn chỉ có một mình mà không có sự trao đổi kinh nghiệm qua lại với những hội viên trong hội chơi thì những vấn đề thuộc về lan, như bệnh tật vẫn cứ còn đó. Hội Hoa lan Hoa kỳ (AOS) là một nơi rất tốt để bắt đầu. Mặc dù đó là một hội lớn và hình như nó không quá riêng tư, song những ấn phẩm hàng tháng của Hội lại rất đẹp và hữu ích. AOS còn cung cấp thêm cho các hội viên một bản danh sách các Hội khu vực hoặc ở địa phương, ở đó nhiều vấn đề riêng tư được trao đổi mà những người mới vào nghề sẽ tìm thấy những chuyên gia bậc thầy với sự cố vấn một cách thân thiện từ những người trồng lan có kinh nghiệm. Những người trồng lan có lẽ thuộc nhóm những người lập dị. Tôi chắc chắn mình đã gặp những con người có tính cách bất thường và vui vẻ trong các hội hoa Lan. Dù sao cũng đừng bao giờ tin rằng những chuyện màu mè như vậy là thường thấy; đó chỉ là ngoại lệ chứ không phải là một quy tắc. Bạn sẽ thấy những người trồng lan là những người tử tế bởi chính họ sẽ cho bạn lời khuyên và đôi khi nhận được cả một cây Lan để làm quà nữa; đương nhiên, những người trồng lan thường muốn được người khác coi mình như những người đang cố gắng treo quả đất trên quỹ đạo của họ. Những người trồng lan hầu hết là bao giờ cũng yêu quý cây Lan của họ và mong muốn được chia sẻ kinh nghiệm của họ một cách không ngần ngại trước những người mới vào nghề.
Một phần quan trọng đối với những người trồng lan hài có kinh nghiệm chính là những loài Lan mới được khám phá và những cây Lan lai. Trong những cuốn tạp chí đầy rẫy những thông tin và quảng cáo. Những người mới nhập môn tìm thấy trong đó cũng như định kỳ khai thác để làm quen với những thuật ngữ về tên gọi có nguồn gốc Latin hoặc Hy-lạp. Hơn nữa, những minh họa, những bản mô tả sẽ nâng cao khả năng của người mới nhập môn trong cách đánh giá giữa những bông hoa thường thấy với những bông hoa có những ngoại lệ, trong khi đó chúng ta còn có thể học được những kinh nghiệm của những nhà trồng lan chuyên nghiệp qua các bài báo.
Trong số những sự trợ giúp có giá trị trong việc phát triển năng lực, có việc tham dự các cuộc triển lãm về lan và thu nhận được cách làm quen với những tiêu chuẩn đánh giá một cây Lan. Những tiêu chuẩn này thường sẵn sàng được cung cấp bởi cơ quan pháp lý hoặc bởi AOS, bao gồm việc chấm điểm cho những cây đoạt giải theo hình dạng, kích thước và màu sắc hoa cùng với các yếu tố khác. Để các độc giả tránh hiểu lầm, tôi phải nói ngay rằng có nhiều cây có hoa xứng đáng , song lại không đoạt giải chất lượng. Ở một phương diện khác, sự hiều biết về các tiêu chuẩn có tính pháp lý có thể giúp những bạn mới vào nghề tránh được việc mua phải những cây kém chất lượng. Vì thế,nếu những người mới chơi lan mong muốn tránh mua phải những cây Lan xấu, thì cũng có nhiều cây đạt dưới 80-90 điểm vẫn được xem xét để trao giải. Điểm số chỉ đơn thuần là giúp cho các bạn lựa chọn những bông hoa. Không có điều kỳ diệu ở các bông hoa đó bởi vì quá trình tiến hóa của nó còn ở phía trước; do vậy những cây Lan đã đoạt giải từ những thập kỷ trước ngày nay chẳng bao lâu nữa chúng sẽ bị loại thải mặc dù vẫn có thể được coi là tốt. Những bạn với vào nghề thì nên chọn những cây làm mẫu với giá tiền hợp lý nếu có ý định mua những cây Lan thuộc nhóm cũ.
Đối với những người mới nhập môn chắc hẳn không tránh khỏi những băn khoăn như là trồng thế nào, chất lượng của nó ra sao, và quan trọng nhất là bản thân bạn muốn như thế nào cũng như những hạn chế mà bạn đang gặp phải khi bạn muốn trồng những cây Lan hài. Chúng ta sẽ học được những kinh nghiệm từ việc làm sao hạn chế được nhiều mong muốn trong việc lựa chọn mua sắm đến làm thế nào để mua những cây dễ trồng ở thời kỳ mới vào nghề trong vô số loài thuộc họ nhà lan hài. Bạn có thể chọn lựa những cây Lan nhờ vào các cuốn sổ tay hướng dẫn mà những cây đó sẽ chịu đựng được công cuộc thí nghiệm của bạn. Khuyến cáo đầu tiên của tôi là bạn nên chọn các loài thuộc giống Paphiopedilum (P), những loài này sẽ phát triển tốt ở những vùng có khí hậu ôn hòa, chúng không có thời kỳ nghỉ. Trong các loài này, có thể bạn sẽ lựa P. glaucophyllum và những cây có cùng gốc với nó, rồi P. barbatum, P. argus, P. javanicum, P. haynaldianum, P. sukhakulii, P. venustum, P. superbiens (thường được gọi là P. curtisii), P. spiceranum, và thành viên của loài phức hợp P. insigne. Tôi tin rằng nếu muốn làm quen với kỹ thuật trồng chủ yếu thì điều kiện tiên quyết là bạn cần là phải làm chủ một cách nghiêm ngặt cách trồng mà một thiểu số loài Lan hài yêu cầu.
Dưới đây là một số loài Lan hài mà tác giả khuyên những người mới vào nghề nên trồng
!) Lan hài Paphiopedilum argus
2) Lan hài Paphiopedilum barbatum
3) Lan hài Paphiopedilum glaucophyllum
4) Lan hài Paphiopedilum javanicum
5) Lan hài Paphiopedilum haynaldianum backlit
6) Lan hài Paphiopedilum sukhakulii
7) Lan hài Paphiopedilum venustum
8) Lan hài Paphiopedilum superbiens var curtisii
9) Lan hài Paphiopedilum spicerianum gordon
10) Lan hài Paphiopedilum insigne Frauenschuh
Phần lớn ở những nơi có khí hậu ôn hòa sẽ là điều kiện tốt để những loài Lan lai phát triển. Paphiopedilum Harrisianum ‘G.S.Ball’ là cây Lan đẹp nhất dành cho người mới nhập môn. Đây là một cây lai theo kiểu sinh sản vô tính, có tính chất tiên phong, trong số các cây Paphiopedilum được lai tạo, đồng thời đây cũng là một loài lai đầu tiên, nó phát triển rất tốt, nhưng đôi khi sự xuất hiện của các gien không rõ xuất phát từ nhiều cây lai theo phương pháp phức hợp lại khiến người ta bối rối. Bằng kinh nghiệm của bản thân, tôi đủ kiên nhẫn để chờ đợi thành quả được thể hiện ở loài Lan Paphiopedilum Harrisianum, đây là loài Lan hài mà tôi trồng nó ngay lần đầu tiên. Cây lan này tôi đã mua từ một nhà kính nơi tôi ở và đã phát hiện ra rằng cây này được trồng trong vườn mà đất ở đó có nhiều sét đỏ, điều đó khiến tôi thất vọng. Tôi hiểu rằng, đối với lan hài thì phải làm sao cho rễ của chúng đươc tiếp xúc với không khí, vì vậy mà tôi rất ngạc nhiên rằng tại sao nó vẫn sống được. Tôi được tưởng thưởng vì ngay sau đó nó ra hoa và không có biểu hiện gì là bị suy vì đã có thời gian sống trong môi trường đất vườn như vậy, nó sớm thích nghi và ra hoa ở một môi trường trồng mới. Mặc dù cây P. Harrisianum của tôi chưa được ánh giá là một cây điển hình và dị thường, hầu hết các cây được lai lần đầu đều dễ trồng. Tuy nhiên theo dự đoán của tôi, sẽ có khó khăn với một ít loài nào đó. Những loài này nếu có cha mẹ trong chi Brachypetalum thuộc giống phụ Brachypetalum hoặc những loài có nguồn gốc từ chi Coryopedilum, thuộc giống phụ của Paphiopedilum thì các bạn nên tránh trước. Nhóm Brachypetalum bao gồm các loài có tên như bellatulum, concolor, godefroyae và niveum, đây là những loài dễ ra hoa nhưng lại dễ bị nhiễm nấm và đối diện với những khó khăn về sinh lý học. Các bạn chỉ nên thử sức với nhóm này khi nào các bạn đã thu nạp cho mình một số thành công nhất định về trồng lan hài . Nhóm Coryopedilum, bao gồm những loài có tên là rothschildianum (còn gọi là elliotianum), sanderanum, stonei, philippinense và một số loài khác là rất khó thích nghi với môi trường mới và khó ra hoa. Một số loài lai thuộc nhóm này vẫn còn bảo tồn, và giống như các loài lai có thể thích hợp đối với những người mới vào nghề. Nếu như những người bán lẻ chấp nhận cung cấp cho bạn bản hướng dẫn giải quyết những vấn đề nêu trên thì đó là những trường hợp ngoại lệ, và những người mới nhập môn nên yêu cầu như vậy trong bất cứ trường hợp nào.
Những người mới vào nghề nên làm quen với hình thái học, thói quen sinh trưởng và đặc biệt là lịch sử tự nhiên của các giống lan hài càng nhiều càng tốt. Rất nhiều thông tin được in thành sách được tìm thấy và đã phát hành, như Manual of the Orhcidaceous Plants (Sổ tay về các cây họ lan) của Weitch (1987-1994) cho tới các cuốn được viết gần đây như The Orchid Digest (Tóm tắt về lan). Như vậy những chi phí bạn phải bỏ ra để trả giá cho những sai lầm (nếu có) sẽ chẳng đáng bao nhiêu bởi bạn đã có rất nhiều kiến thức trong đầu, đây là chuyện đương nhiên không cần phải bàn cãi. Bạn có thể nhìn lại xem mình đã tránh được những sai lầm nào trong quá trình nghiên cứu sau một vài năm trồng thử. Người thầy tốt nhất chính là những kinh nghiệm, định kỳ mang đến cho chúng ta lòng tin và kiến thức. Các bạn nhập môn nên nhớ rằng kinh nghiệm bao giờ cũng có thể đạt được một cách nhanh nhất cùng với chi phí thấp nhất. Người mới vào nghề trong một thời gian ngắn có thể nói về kinh nghiệm của mình một cách chắc chắn, đồng thời lại đưa ra được những câu hỏi thông minh cho những người trồng lâu đời, những cây Lan hài sẽ khiến bạn thấy rằng nó không chỉ làm mê hoặc lòng người mà nó còn là một thử thách, một phần thưởng cho những người bắt đầu sưu tập giống lan này.
Bằng những trao đổi riêng tư ở trên, bạn sẽ được chỉ dẫn để lựa chọn những cây Lan cho mình, dù cho sở thích của bạn có thể thay đổi trong suốt trong những năm bạn thu nhận được. Một số người trồng lan lại tìm kiếm những loài Lan ít quyến rũ hơn ngay lúc đầu, số khác lại ngay lập tức bị thu hút bởi những cây có hình dáng kỳ lạ với những màu sắc khác nhau. Riêng tôi, khi mới vào nghề, tôi đã tìm cho mình loài Lan lai phức hợp vô cùng bình thường, dù đó là cây tôi gặp lần đầu, và tôi thấy tất cả cũng chỉ có vậy. Gần như trong mọi trường hợp, Sở thích của những người chơi lan trong các trường hợp luôn rất rộng mở, và họ muốn có cho mình tất cả các loài Lan hài.
Về mặt tài chính, thời kỳ nguy hiểm chính là thời kỳ thử nghiệm. Những người mới vào nghề thường chẳng bao giờ để ý đến những khuyến cáo, nhưng riêng tôi lại thận trọng trong việc mua những cây Lan trồng trong một chậu chung với những cây mới tách ra. Bản thân cây Lan chỉ chiếm một phần nhỏ trong toàn bộ chi phí. Chậu trồng, chất trồng, và phân bón sẽ khiến cho chi phí tăng lên nhiều, nhưng trên tất cả, chi phí để bạn mở rộng khu vực trồng lan với chi phí cho những phương tiện nuôi lan ngày càng tăng, đó mới là những chi phí vô hình mà ta không ngờ được. Vào thời điểm thay chậu, những cây đã phát triển tràn ra ngoài chậu thì tách ra bán đi hoặc chuyển cho hội hoa Lan. Nhiều người trồng lan không làm điều đó dẫn đến trạng thái bão hòa, làm mất đi cơ hội trao đổi kinh nghiệm. Vì vậy, Paphiopedilum glaucophyllum là cây Lan đầu tiên mà tôi khuyến nghị các bạn trong danh sách ở trên, đó là một cây có vẻ tốt trong việc ra hoa, thời gian ra hoa khá dài, như vậy bạn sẽ thu hoạch được nhiều hoa hơn. Niềm vui với việc trồng lan có lẽ là niềm hy vọng lớn lao nhất trong các niềm vui sướng. Khi cây Lan của bạn có thể quen với môi trường nơi bạn trồng, những người trồng lan thường nhanh chóng tìm thấy niềm hy vọng đưa họ đến những sự lựa chọn khác. Tham gia vào những cơ hội thăm viếng những người trồng lan kỳ cựu là một trong những phương tiện tốt nhất để thu nhận những vấn đề cần học hỏi, biết đâu, bạn lại được tặng một cây Lan làm quà ngoài việc học hỏi kinh nghiệm thì sao.
Hình trên: Lan hài Paphiopedilum niveum
