Kỹ thuật trồng một số giống hoa Lan tại Việt Nam – p16

Giới thiệu một vài giống hoa Lan phổ biến tại Việt Nam, tên gọi, đặc điểm, cách trồng và kỹ thuật chăm sóc cây Lan cho khỏe mạnh và ra hoa.

Giới thiệu một vài giống hoa Lan phổ biến.

A. Cách đọc tên gọi giống hoa Lan.

1. Đọc tên theo tên gọi quốc tế.

Tên của mỗi cây Lan gồm 4 phần:

a. Hàng chữ đầu tiên là loài của cây Lan.

• Ví dụ: Cattleya, Cymbidium, Phalaenopsis, Oncidium, Paphiopedilum v.v…

b. Hàng chữ thứ hai là tên cây Lan. Tên cây Lan nguyên giống viết in nghiêng bằng chữ thường.

• Ví dụ: Paphiopedilum hiepii. tên giáo sư Nguyễn Tiến Hiệp người đã phát hiện ra nó, hoặc mang tên nơi nguồn gốc đã tìm thấy như Paphiopedilum philippinense, tên một loài Lan nữ hài được tìm thấy ở Philipin. Tên này còn dùng để chỉ màu sắc như Masdevallia coccinea, coccinea nghĩa là màu đỏ, để chỉ hương thơm như Aerides odorata hoặc chỉ trạng thái của hoa như Dendrobium pendula, tên Việt là Hoàng nhạn có chùm hoa dài rủ xuống.

c. Nếu tên viết bằng chữ hoa như Paphiopedalum Olivia, có nghĩa là lan đã được ghép giống (do cây Paphiopedilum niveum ghép với lan Paphiopedilum tonsum.)

2. Đọc tên theo tên gọi Việt Nam.

Tên cây Lan Việt gồm có 3 phần:

a. Tên khoa học để dễ dàng tra cứu do đã được các nhà chuyên môn quốc tế thẩm định.

Ví dụ: Aerides rosea.

b. Tên Việt: Giáng Hương (loài Aerides), Hồng Nhạn (giống hoa Lan rosea), gọi chung là Giáng Hương Hồng Nhạn.

c. Tên dân gian:

Khi đặt tên hoa Lan người ta thường đặt theo:

• Hình dáng của hoa hoặc cây như: Vũ nữ.
• Màu sắc: Bạch ngọc.
• Mùi hương : Quế hương.
• Địa danh: Đà Lạt.
• Điển tích: Trần Mộng.
• Tên người: Tuấn Anh.

B. Đặc điểm của các giống lan.

1. Lan Hồ Điệp (Phalaenopsis).

– Trong những loài hoa đẹp muôn màu muôn vẻ của thế giới tự nhiên, chắc hẳn hiếm có loài hoa nào lại đa dạng, tập hợp quanh mình nhiều họ, nhiều chủng loại, màu sắc, hình dáng và sức quyến rũ mê người một cách vô điều kiện như phong lan. Phong lan không những mang vẻ đẹp đài các, sang trọng, ấm áp và gần gũi mà nó còn ẩn chứa trong mình những giá trị tiềm ẩn, độc đáo, luôn hấp dẫn và khơi gọi lòng say mê, khám phá của những ai trót đem lòng yêu loài hoa vương giả này. Trong số những loài phong lan chủ yếu được nuôi trồng ở nước ta, ngoài những lòai hoa tương đối dễ chăm như Mokara. Dendrobium, Lan vũ nữ… thì vẫn có những loài chỉ phù hợp với một số khu vực địa lý nhất định, cụ thể nhất là Địa Lan – loài hoa chỉ có thể nuôi trồng trong điều kiện lí tưởng ở Đà Lạt… Tuy không quá kén chọn nơi trồng như Địa Lan song Lan Hồ điệp cũng là một trong những giống hoa quí mà quá trình chăm sóc, thuần dưỡng đòi hỏi cũng lắm công phu, tâm huyết của người trồng.

– Lan Hồ điệp có tên gọi Phalaenopsis, thuộc họ phụ Vandeae. Cái tên Phalaenopsis bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp trong đó Phalaina nghĩa là “con bướm”, Opsis nghĩa là “giống như”.

a. Đặc điểm thực vật học:

– Lan Hồ điệp là cây đơn thân, ngắn, lá to và dày, mọc sát nhau. Hoa nở luân phiên liên tục, thời kì nở hoa thay đổi tùy theo loài và thường nở trong vài tháng. Phát hoa dài, mọc từ nách lá, chùm hoa nở từng cái, ba đài to tròn, hai cánh xoè rộng, màu sắc rất đẹp. Môi hoa cong dẹp có hai râu dài nên cả đóa hoa trông giống con bướm. Hai hàng hoa xếp đều hai bên cành, khẽ đong đưa như đàn bướm đang bay lượn chập chờn. Trụ có hình bán nguyệt với hai phân khối u lên, chứa đầy phấn hoa. Số hoa trên cành thể hiện sức sống của cây. Số lượng càng nhiều thì cây càng khỏe mạnh. Đặc tính phân nhành hoa thì lại tùy thuộc vào từng loại giống hoa Lan.

Thân, lá giống hoa Lan Hồ Điệp.

– Màu sắc của Lan hồ điệp phong phú từ trắng, đỏ, vàng, hồng đến tím đến các loại có dọc ngang hoặc thẳng đứng, có đốm to nhỏ…., không thua kém bất cứ giống hoa Lan nào

Một số loại hoa Lan Hồ Điệp.

– Đây là giống hoa Lan gồm những loài có hoa lớn đẹp, cuống ngắn gộp lại thành những chùm lỏng lẻo, đơn hoặc phân nhánh. Lá dài, cánh hoa phẳng và trải rộng, lá đài thường sẽ giống và gần bằng cánh hoa. Môi liên tục, có góc trục kéo dài, do mang một điểm nhú nhỏ ở gốc, phiến bên trải rộng hay hướng lên một ít, phiến giữa trải ra nguyên vẹn hoặc có 2 phiến dài và có dĩa, những bộ phận phụ có dạng thay đổi. Trụ bán nguyệt dày ở trên, thẳng hoặc hơi cong.

– Lan Hồ điệp thường được trồng trong nhà kín bằng nguồn giống cấy mô, được trang bị lưới che, hệ thống quạt gió… để có thể chủ động điều chỉnh lượng ánh sáng và nhiệt độ phù hợp trong từng giai đoạn tăng trưởng, phát triển của cây. Ngoài ra cần chú ý đến nguồn giống hoa Lan khỏe mạnh, không bệnh và khả năng cung cấp với số lượng lớn.

– Thời gian từ lúc gieo hạt đến lúc đưa được cây giống hoa từ bình cấy mô đem trồng là khoảng 6 tháng rưỡi. Lấy que có móc ở đầu, móc vào phần giữa rễ và thân lan, kéo từng thân cây một ra khỏi miệng bình, lưu ý tránh làm gẫy rễ và dập nát thân cây. Cây sau khi được đưa ra khỏi bình, phải rửa bỏ lớp thạch bằng nước sạch sau đó để cho cây khô ráo.

* Nhiệt độ và ẩm độ:

• Nhiệt độ lý tưởng từ 22 – 250C vào ban ngày và 180C vào ban đêm.
• Ẩm độ tối thiểu cần thiết là 70%.

* Ánh sáng:

Lan Hồ điệp ưa bóng râm, chịu sáng, nhưng ít chịu nắng. Ở giai đoạn cấy mô và cây con, cây có nhu cầu ánh sáng thấp, chỉ khoảng 30%, vì vậy cần che bớt 70% ánh sáng bằng cách phủ lưới tán xạ dưới mái che. Ở Việt Nam, lan Hồ Điệp được trồng với 12 giờ chiếu sáng trong ngày, với khoảng 1 – 2 giờ cây nhận được ánh sáng trực tiếp, cây sẽ sinh trưởng và phát triển tốt. Tốt nhất là tạo cho cây một loại ánh sáng gần như khuếch tán. Các loại tôn nhựa hoặc vải lưới nylon thưa 1mm.

b. Các loài Lan thuộc giống Phalaenopsis.

• Giống hoa Lan Phalaenopsis Brother Lancer.

Đây là loại lan giống có hoa nhỏ nở rất đẹp trên cọng hoa ngắn và rắn chắc nên rất lý tưởng để trồng trong nhà vì chiếm ít diện tích. Hoa có thể nở bất cứ mùa nào trong năm, màu chanh nhạt, có sọc hay đốm hồng, môi màu vàng sẫm.

Hoa Phalaenopsis Brother Lancer.

• Giống hoa Lan Phalaenopsis Fajans fireworks.

Hoa màu hồng, gân sọc phức tạp nằm phủ trên nền trắng, còn gọi là sọc thương yêu. Mỗi nhánh hoa rộng 7cm, hoa tươi nhiều tuần vào những thời điểm khác nhau trong năm.

Giống hoa Lan Phalaenopsis Fajans fireworks.

• Giống hoa Lan Phalaenopsis Golden Hat.

Những đốm hơi đỏ ngay chính giữa những đóa hoa màu vàng nhạt tạo sự hài hòa về màu sắc.

Giống hoa Lan Phalaenopsis Golden Hat.

• Giống hoa Lan Phalaenopsis Culiacan.

Hoa có màu trắng và môi màu vàng. Cây phát triển tốt thường sẽ nở từ 2 – 3 lần trong năm.

Giống hoa Lan Phalaenopsis Culiacan.

• Giống hoa Phalaenopsis Mad Milva.

Loài này hoa rất đẹp, cánh và đài hoa màu đỏ hồng sẫm. Hoa nở 4 mùa và sống trong vài tuần.

Hoa lan loài Phalaenopsis Mad Milva.

• Giống hoa Lan Phalaenopsis Happy girl.

Hoa màu trắng vơi những cánh hoa tròn dễ thương và môi màu đỏ là sự kết hợp màu sắc rất tuyệt vời.

Hoa lan loài Phalaenopsis Happy girl.

• Giống hoa Lan Phalaenopsis Little Skipper.

Loài lan này có hoa màu hồng nhạt, nhỏ, rộng chỉ khoảng 2,5cm. Cây ra hoa suốt bốn mùa.

Hoa của loài Lan Phalaenopsis Little Skipper.

• Giống hoa Lan Phalaenopsis Mystik golden Leopard.

Hoa màu vàng rất đẹp, cọng hoa khá cứng. Cánh hoa màu vàng, môi màu đỏ cam nổi bật giữa màu hoa vàng. Hoa nở bất cứ mùa nào trong năm.

Hoa của loài Lan Phalaenopsis Mystik Golden Leopard.

2. Giống hoa Lan Cattleya.

– Cattleya được tôn làm “Hoàng hậu của hoa phong lan” và là loài hoa cao cấp phổ biến. Trong khi các nhà trồng hoa chào mời một số loài Cattleya thiên nhiên thì một số nhà vườn lai tạo một vài giống hoa Lan Cattleya với các loài có họ hàng gần với Cattleya để tạo ra các loài có màu sắc, kích thước và hình dạng phong phú.

– Các loài Cattleya hoang dã hầu như mọc ở các khu rừng thuộc Nam Mỹ như rừng vùng Argentina, Bolivia, Paraguay, Mexico. Loài này nở hoa trong vùng Andes ở độ cao gần mực nước biển tới độ cao 2.700-3.000m. Cattleya là loài thực vật biểu sinh hay khi sinh. Một phần thân cây Cattleya được che phủ bởi vòm lá của rừng và chúng lấy ẩm độ và ánh sáng đó để phát triển. Đây là điều quan trọng cần nhớ để có thể chăm sóc cho cây Cattleya trong vườn.

– Nhóm Cattleya một lá: Thường thì giả hành có duy nhất một lá ở đỉnh, nhưng cũng có khi có một, hai giả hành cá biệt mang đến 2 lá. Đây là nhóm hoa độc lập và rất đẹp. Nhưng nếu điều kiện dinh dưỡng đầy đủ, các cây nhóm này có thể cho một chùm hoa với ba hoa to cực đẹp.

Lan Cattleya một lá.

Nhóm Cattleya hai lá: Thường là giả hành mang ở đỉnh 2 lá, cá biệt có giả hành mang 3 lá. Đây là nhóm có hoa chùm nhưng hoa hơi bé.

Lan Cattleya hai lá.

a. Yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh của nhóm Cattleya.

* Ánh sáng.

– Ở rừng Cattleya thường lấy ánh sáng khuếch tán, chúng không ưa ánh sáng trực tiếp vào giữa trưa. Với ánh sáng sáng chói loài này sẽ phát triển các cuống giả hành. Các giả hành cứng này sẽ giúp Cattleya giữ nước lại, đặc biệt quan trọng cho sự phát triển và chu trình sống của chúng và cũng từ các giả hành này hoa sẽ mọc lên ngay trên đỉnh. Cattleya và những loài họ hàng với nó đều yêu cầu lượng ánh sáng tốt. Chúng chịu ánh sáng chiếu đến vào buổi sáng nhưng phải có bóng râm vào buổi trưa từ 11 giờ đến 3 giờ, và ít râm vào xế chiều. Lá cây có màu xanh nhạt, nếu lá có màu xanh đậm nghĩa là cây bị thiếu nắng.

* Nhiệt độ.

– Ở rừng tại các cao độ khác nhau, nhiệt độ cũng rất khác nhau. Vào mùa đông nơi có vĩ độ cao cây sẽ thích ứng với nhiệt độ thấp từ 10 – 13oC và chịu được nhiệt độ cao từ 27 – 32oC vào mùa hè. Khi chăm sóc Cattleya, ta nên tạo vài sự thay đổi nhiệt độ để cây phát triển và ra hoa. Sự chênh lệch nhiệt độ giữa ngày và đêm lý tưởng nhất là tối thiểu 10oC. Nhiệt độ lý tưởng vào ban ngày từ 24 – 29,5oC và ban đêm từ 15,5 – 18,5oC. Nhiệt độ đôi khi có cao quá hay thấp quá cây vẫn có thể chiụ được nếu không phải chịu đựng quá lâu.

* Nước

– Ẩm độ là rất quan trọng với Cattleya vì Cattleya là loài sống ở rừng mưa nhiệt đới. Rễ cây không được chìm trong nước quá lâu vì sẽ bị thối. Nước phải thông khí (đủ oxi). Nghĩa là tưới nước rất quan trọng trong việc chăm sóc Cattleya, vậy nên cần tưới nước 2 lần/tuần trong thời kỳ tăng trưởng và 1 lần/tuần trong thời kỳ nghỉ của cây. Cattleya là loài chịu được khô giữa các lần tưới nước sau khi trổ hoa. Điều này giúp ích cho sự phát triển giả hành. Phải chắc chắn rằng chậu cây phải thoát được nước tốt và kịp thời. Khi tưới, có thể thể tưới ngay lên cây nhưng nước phải thoát nhanh khỏi chậu. Có thể để nước chảy vào cây khoảng 30 giây, giả hành sẽ hấp thụ đủ nước cũng như dự trữ lại. Nếu cây ra hoa vào mùa đông hay mùa xuân thì có nghĩa là cây đã nghỉ ngơi đủ (khoảng 6 – 8 tuần). Trong thời kỳ này chỉ cần tưới nước 1 lần/tuần và giữ ánh sáng đều đặn. Còn nếu cây nở hoa vào mùa hè nghĩa là cây không cần nghỉ nữa. Nhìn chung Cattleya phát triển tốt nhất khi giá thể trong chậu khô đi giữa hai lần tưới, giống như chúng sống trong tự nhiên (mọc trên đỉnh của các cây) cây thường khô ráo giữa hai trận mưa.

b. Một số loài Lan Cattleya.

• Loài Cattleya Andean Mist.

Hoa màu trắng có chút vàng ở giữa tạo nên cảm giác thanh thoát. Cây có từ 1 đến 3 hoa.

Loài lan Cattleya Andean Mist.

• Loài Cattleya Skinneri.

Đây được coi là biểu tượng của đất nước Costa Rica, lòai này ra hoa vào mùa thu rất đẹp. Hoa có nhiều màu như tím, trắng…

Loài Cattleya Skinneri.

• Loài Cattleya Golden girl.

Hoa loài này màu cam rực rỡ nở vào mùa thu, có thể cho từ 1 đến 2 hoa trên một cây.

Loài Cattleya Golden girl.

• Loài LaelioCattleya Beaumesnil “Parme”.

Loại này có thể ra từ 2 đến 4 hoa rất thơm. Hoa màu tím là chủ đạo và có chút vàng ở giữa, hoa nở trong các tháng mùa Hè.

Loài LaelioCattleya Beaumesnil “Parme”.

• Loài LaelioCattleya Archange.

Loài này có hoa màu hồng tím, cánh hoa chồng nếp. Hoa nở vào mùa Xuân bởi những thân giả trưởng thành mùa trước đó.

Loài LaelioCattleya Archange.

• Loài LaelioCattleya Starting Point “Unique”

Hoa lớn và nở vào mùa thu rất đẹp. Có môi màu tím sẫm nổi bật trên viền cánh hoa trắng tuyền.

Loài LaelioCattleya Starting Point “Unique”.

3. Giống hoa Lan Hoàng Thảo Dendrobium.

– Dendrobium trong tiếng La tinh, “dendro” nghĩa là cây, còn “bios” nghĩa là sự sống. Do đó Dendrobium được hiểu là cây Lan sống ở trên cây hay là phong lan. Tiếng Việt gọi là lan Hoàng Thảo có lẽ do trước kia chúng ta không phân biệt giữa loài và giống nên chỉ nhằm vào các cây có hoa màu vàng. Thực chất lan Dendrobium có nhiều màu sắc và hình thái khác nhau. Ngày nay có nhiều người dùng chữ Đăng lan thay cho Dendrobium như Cát lan thay cho Cattleya chẳng hạn.

Đây là loài đa thân với nhiều giả hành. Dendrobium ra những thân giả từ thấp tới cao, có thể dài và gầy, khi lớn lên thì cụp xuống hoặc cứng và thẳng. Lá có thể mọc từ gốc đến ngọn, thân lá hình trái xoan hẹp, có hoa văn rời rạc, nhú chéo nhau.

Giống hoa Lan Hoàng Thảo Dendrobium.

a. Yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh của nhóm lan Hoàng Thảo Dendrobium.

* Nhiệt độ:

Nhiệt độ ảnh hưởng lớn đến sự tăng trưởng của cây cối, vào mùa hè nóng nực cây phát triển nhanh hơn nên sẽ cần nhiều độ ẩm và nước. Hầu hết các cây này phù hợp với nhiệt độ ban đêm vào khoảng 10 – 16°C và ban ngày từ 21 – 32°C. Nếu trời nóng hơn nhiệt độ ở trên thì nên tưới cây thường xuyên hơn, cây sẽ tránh bị tình trạng căng thẳng hay nóng cháy.

* Ánh Sáng:

Ánh sáng rất quan trọng cho cây vì nó trực tiếp cho cây tạo ra chất nuôi dưỡng giúp cây tăng trưởng nhanh. Nếu không đủ ánh sáng cây sẽ yếu mềm và chậm phát triển, còn khiến cho cây không ra hoa được. Nhưng nếu ánh nắng quá nhiều sẽ làm cho cây bị cháy lá hoặc chết cây con.

* Nước:

Nước rất quan trọng cho cây để tăng trưởng. Vào mùa hè cây cần nước nhiều hơn là mùa đông. Nếu thiếu nước cây sẽ không phát triển và có thể bị chết khô. Nhìn thấy thân cây hoặc lá cây bị nhăn nheo, chúng ta biết là cây bị thiếu nước. Vào mùa hè chúng ta có thể tưới 2 lần một tuần, nếu trồng trong chậu nhựa, còn mùa đông chỉ tưới mỗi tuần một lần là đủ. Tưới quá nhiều cây sẽ bị úng thủy và sẽ bị thối rễ và tạo cho cây dễ bị nhiễm trùng hoặc nhiễm nấm rồi chết.

* Độ ẩm:

Độ ẩm rất cần thiết cho cây được phát triển nhanh hơn và hoa tươi tốt lâu tàn hơn. Cây cần độ ẩm trung bình khoảng từ 40 – 60% vào ban ngày và từ 60 – 90% vào ban đêm thì sẽ tươi tốt hơn. Với độ ẩm cao, lá và rễ cây có thể sẽ hút hơi nước trong không khí khi cần thiết.

b. Giới thiệu một số giống hoa Lan Hoàng Thảo Dendrobium.

• Loài Dendrobium Brymeriannum.

Chủng loại này rất hiếm ra hoa vào mùa Xuân. Loài này cũng rất khó trồng và chăm sóc. Hoa màu vàng đậm với môi viền rất đậm tia ra như râu. Cây cao và thon.

Loài Dendrobium Brymeriannum.

• Loài Dendrobium delicatum.

Loại này có các cánh hoa nhỏ nhắn, màu trắng kem, mùi hương rất thơm nở đầy trên thân cứng cáp vào mùa Xuân.

Loài Dendrobium delicatum.

• Loài Dendrobium fimbriatum var oculatum.

Hoa có màu vàng và nở vào mùa Xuân trên những cụm lủng lẳng buông thõng từ ngọn các thân cây thon trụi lá. Mắt chính giữa môi gần như đen làm nổi bật vẻ đẹp của hoa. Loài lan này tương đối hiếm.

Loài Dendrobium fimbriatum var oculatum.

• Loài Dendrobium infundibulum.

Lòai này hoa màu ngọc trắng, đường kính lớn khoảng 8cm, mọc tràn trên những ngọn cây vào mùa Xuân. Loài này tương đối dễ trồng.

Loài Dendrobium infundibulum.

• Loài Dendrobium Gatton Sunray.

Loại này có thân cây mọc rất cao từ 1 – 2 m, hoa rộng tới 10cm, nở vào đầu Hạ. Hoa rất đẹp màu vàng lúa, môi chính giữa màu hạt dẻ.

Loài Dendrobium Gatton Sunray.

• Loài Dendrobium Miyakei.

Lòai này ra hoa trên thân cây trụi lá. Hoa màu hoa cà, nở vào mùa Hạ. Cây này ưa những nơi ẩm và nhiều ánh sáng. Nếu trồng trên giỏ thì thân cây sẽ cụp xuống.

Loài Dendrobium Miyakei.

• Loài Dendrobium New Comet “Red Queen”.

Đây là một trong số các giống hoa Lan lai rất đẹp, màu sẫm và môi màu hạt dẻ. Hoa nở vào mùa xuân dọc theo thân mềm mại của cây.

Loài Dendrobium New Comet “Red Queen”.

• Loài Dendrobium New Guinea.

Loài này có các hoa hơi gục xuống màu vàng sẫm, nở hoa vào mùa Hạ trên những cụm rời rạc trên chóp thân cứng có 2 lá. Hoa đẹp trong nhiều tháng.

Loài Dendrobium New Guinea.

• Loài Dendrobium Victoria – regina.

Hoa màu như hoa cà, nở thành chùm nhỏ vào mùa Xuân ở các thân trụi lá già. Loài này ưa môi trường ấm áp, thuộc loại cây rụng lá và mùa đông thì nghỉ ngơi.

Loài Dendrobium Victoria – regina.

• Loài Dendrobium Seigyoku “Queen”.

Hoa loài này màu trắng, nở vào mùa Xuân. Hoa nở nhiều trên các nhánh ngắn trên thân cây.

Loài Dendrobium Seigyoku “Queen”.

• Loài lan Báo Hỷ Dendrobium secundum.

Lan Báo Hỷ cao chừng 50 – 70cm, lá dài 10 – 14cm, rộng 3cm. Dò hoa từ 10 – 13cm, mọc gần ngọn cây mọc từ năm trước lúc cây trụi lá. Hoa nhỏ 1,25cm khoảng 50 chiếc mọc chi chít, không nở bung ra nhưng có mùi hương. Hoa nở vào đầu Xuân cho đến cuối Hè.

Loài lan Báo Hỷ Dendrobium secundum.

4. Giống hoa Lan vũ nữ Oncidium.

– Oncidium hay Dancing Lady còn gọi là lan Vũ nữ là một loại lan gồm khoảng 600 giống mọc tại các miền thuộc Nam Mỹ châu. Loài này có những củ bẹ to hoặc nhỏ phía trên có 1 hoặc 2 lá. Tùy theo giống mà lá dày và cứng hoặc dài và mềm như nhiều giống lan khác. Hoa có hình dạng gần như nhau nhưng khác ở màu sắc và một số đặc đỉểm. Dò hoa có chỗ dài gần 2 thước như Onc. falcipetalum, Onc. divaricatum, Onc. carthagenense,v.v…cũng có những dò ngắn như Onc. cheirophorum. Mỗi d hoa mang từ 30 Oncididium ampliatum đến 100 hoa, nhiều giống hoa Lan lớn đến 4 – 5 phân. Oncidium thường nở vào mùa xuân hoặc mùa hạ, có những cây nở vào mùa thu và có thể trồng cùng một điều kiện với các loại Cattleya và Epidendrum nghĩa là tưới rất ít nước vào mùa lạnh.

– Oncidium là loại có lá xanh, thân giả màu xanh lục nhã nhặn và một đôi lá hẹp hình trái xoan. Cọng hoa nhú ra từ đế thân giả, hoa có thể nở bất cứ mùa nào trong năm.

Giống hoa Lan vũ nữ Oncidium.

 

a. Yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh của nhóm lan vũ nữ Oncidium

* Ánh sáng:

Oncidium cần nhiều ánh sáng hoặc chút ánh nắng. Những giống có lá to và dày cần nhiều ánh sáng hơn là những giống có lá mỏng và mềm. Những giống hoa Lan sau này có thể trồng ở dưới ánh đèn được.

* Nhiệt độ:

Nhiệt độ phù hợp cho Oncidium là trung bình đến ấm tức là ban đêm từ 12,77°C trở lên, tuy nhiên nếu nhiệt độ xuống khoảng 7,2°C một vài giờ thì cây cũng không chết, nhưng kéo dài thì cây sẽ không ra hoa. Nếu nhiệt độ lên tới 37,77°C thì cần tăng độ ẩm và gió.

* Tưới nước:

– Những giống lan có lá dày cứng không cần tưới thường xuyên như những giống lan có lá mỏng mềm. Khi tưới hãy tưới cho thật đẫm rồi để cho gần khô hãy tưới tức là khoảng 4 đến 10 ngày tùy thời tiết và chậu to nhỏ khác nhau. Mùa đông thì tưới nước thưa và ít hơn.

b. Một số loài Lan thuộc giống hoa Lan Vũ nữ Oncidium.

• Loài Oncidium Boissiense.

Loại này rất đẹp, hoa lớn màu vàng chói. Cây to, mập mạp ra hoa vào mùa Thu, có thể trồng trong nhà hay trong nhà kính mát mẻ hoặc ấm áp.

Loài Oncidium Boissiense.

• Loài Oncidium Sharry Baby “Sweet Fragrance”.

Loài lan này có mùi hương Socola, ra rất nhiều hoa đỏ có đầu môi trắng. Nở vào nhiều thời điểm khác nhau, ưa nhiệt độ mát mẻ.

Loài Oncidium Sharry Baby “Sweet Fragrance”.

• Loài Oncidium sphacelatum.

Đây là một trong số những chủng loại cao. Những cọng hoa mọc nhánh có thể cao đến gần 1m, ra rất nhiều hoa hai bên. Hoa nở vào mùa Xuân, cần rất nhiều ánh sáng.

Loài Oncidium sphacelatum.

• Loài Oncidium obryzatum.

Những cọng hoa kết thành bó của chủng loại với hoa màu vàng nở từng chùm nhỏ xíu ngất ngưởng trên cây cao tới 20cm vào mùa đông. Nên trồng lòai lan này trong nhà kính với nhiệt độ trung bình.

Loài Oncidium obryzatum.

5. Giống hoa Lan Vanda.

Vanda là một lòai phong lan nhiều màu sắc sặc sỡ, có nguồn gốc từ vùng Châu Á Thái Bình Dương. Lan Vanda được chia làm 3 loại: loại lá dẹp, loại lá tròn, loại lá nửa dẹp nửa tròn.  Loài này rất đẹp, hình dáng vừa tròn lại vừa dày nên được nhiều người ưa thích. Lan Vanda thường tươi lâu từ 4 – 8 tuần, tuỳ vào khí hậu và giống. Có vài loại Vanda tỏa mùi thơm như Vanda amesiana, V. denisonianum, V. cristata và V. dearei. Có loại có vân như Vanda coerulea hoặc đốm như V. tricolor hay V. sanderiana. Lan Vanda có thể ra hoa 2 đến 3 lần trong năm nếu được chăm bón đủ điều kiện.

a. Yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh của giống hoa Lan Vanda.

* Độ ẩm:

Cây lan Vanda thích hợp với độ ẩm ban ngày khoảng 60% đến 70%, ban đêm là khoảng 90% đến 95% thì cây sẽ phát triển tốt. Nếu thiếu độ ẩm cây sẽ mau khô ở rễ và héo lá. Cây sẽ khó ra hoa nếu thiếu độ ẩm hoặc nước.

* Ánh sáng:

Lan Vanda thích nhiều ánh sáng hơn Lan Hoàng Hậu nhưng chúng lại không sống trực tiếp dưới ánh sáng, vì lá sẽ dễ bị cháy. Khi lá cây đổi màu vàng nghĩa là quá nhiều ánh sáng. Nếu lá cây xanh đậm nghĩa là thiếu ánh sáng, có thể cây sẽ không ra hoa. Ta có thể trồng lan Vanda ngoài sân và dùng lưới 50% – 55% để lọc bớt ánh sáng. Loại lá tròn thì cần nhiều ánh sáng hơn là loại lá dẹp.

* Nhiệt độ:

– Lan Vanda ưa thích ở nhiệt độ ban đêm từ 10 – 16°C, ban ngày từ 22 – 32°C. Ở nhiệt độ cao thì ta có thể tưới cây thường xuyên hơn từ 2 đến 3 lần trong 1 ngày. Ở nhiệt độ thấp thì phải cẩn thận khi tưới, vì nếu tưới nước quá nhiều mà lạnh thì cây sẽ dễ bị nấm và rụng lá ở dưới gốc đi lên, như cây dừa.

* Tưới nước:

– Cây lan Vanda rất ưa nước. Vào mùa hè cây sẽ phát triển rất nhanh nên cần nhiều nước. Có thể tưới nước mỗi ngày 2 lần mà không sợ bị thối rễ nếu cây trồng trong rổ không có nguyên liệu. Vào mùa đông thì tưới bớt nước lại, chỉ cần 2 lần mỗi tuần là đủ. Khi thấy lá nhăn và mềm tức là cây đang thiếu nước nghiêm trọng, cần phải tưới nhiều nước hơn. Thiếu nước cũng là nguyên nhân khiến cây khó có thể ra hoa.

b. Một số loài Lan Vanda.

• Loài Vanda coerulescens.

Một trong những chủng hoa nhỏ, có từng đôi lá mỏng tròn như bút chì để giữ độ ẩm, cọng hoa rời rạc nhô ra từ nách lá. Hoa màu hoa cà nhạt, môi tím và rộng 3cm. Lòai này ra hoa quanh năm.

Loài Vanda coerulescens.

• Loài Vanda Fuchs magic.

Trong vô số những loài thuộc dòng này chúng cho ra các hoa mang nhiều màu sắc khác nhau, nhưng chủ yếu vẫn là màu tím hoa cà. Loài lan này nở hoa vào mùa Hè và cho các cánh và đài hoa lốm đốm trông rất dễ thương.

Loài Vanda Fuchs magic.

• Loài Vanda Julia Sorenson.

Lòai lan này có thể phát triển lớn với nhiều đôi lá. Hoa rộng 10cm, nở vào mùa Hè trên cọng hoa nhô ra từ nách lá.

Loài Vanda Julia Sorenson.

• Loài Vanda Manuvadee “Sky”.

Màu xanh của hoa thường ít thấy ngọai trừ lan Vanda. Màu xanh đậm của cây Lan tô điểm thêm vẻ đẹp của hoa. Hoa thường nở vào mùa Hè.

Loài Vanda Manuvadee “Sky”.

6. Giống hoa Lan hài Paphiopedilum.

– Giống Paphiopedilum thuộc bộ phụ Paphiopedilinae, bộ Cypripedieae, họ Orchidaceae. Giống lan này có xuất xứ từ miền Viễn Đông và Indonesia. Cây có thể phát triển trên đất mùn, các vật liệu khác trên tán cây trong rừng, hay trên các vách núi. Giống lan này có đến 80 loài. Hầu hết khá dễ nuôi trồng và dễ trổ hoa trong nhà, dưới ánh đèn, cửa sổ hay trong nhà kính nên thích hợp cho những người mới bắt đầu chơi lan. Trong điều kiện phù hợp, hoa có thể trổ từ 2 lần hoặc hơn trong năm. Đây là loại cho hoa rất đặc biệt, dạng túi giống như chiếc hài phụ nữ, vì vậy nên chúng còn được gọi là Lady’s slipper hay slipper orchid.

– Giống lan Paphiopedilum được chia làm 2 nhóm, nhóm có lá đốm phát triển ở điều kiện mát dễ trồng và nhóm có lá xanh phát triển ở điều kiện lạnh hơn. Hoa như sáp, có cánh hình túi và đài hoa ở mặt lưng. Hoa đa dạng nhiều màu sắc, lâu tàn, có thể bền trong vài tuần.

a. Yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh của giống hoa Lan hài Paphiopedilum.

* Nước và ẩm độ:

– Vì loài này không có giả hành nên bộ phận dự trữ nước của nó chủ yếu nằm ở lá, vậy nên cần bổ sung lượng nước tưới đều đặn cho cây, duy trì ẩm độ khoảng từ 60 – 70%. Tưới nước từ 1 – 2 lần trong tuần là đủ. Nên tưới nước vào sáng sớm là tốt nhất.

– Nước mưa rất tốt cho sự phát triển của cây. Tùy thuộc vào điều kiện nhiệt độ và ánh sáng mỗi mùa mà lượng tưới nước cũng khác nhau. Vào mùa khô, cần tưới thêm nước để gia tăng độ ẩm cho cây. Nếu trồng trong nhà thì nên đặt cây trên khay nước có chứa đá sỏi để cây không bị úng nước. Nếu trồng trong nhà kính, chỉ cần tưới trên sàn nhà hoặc dùng hệ thống bốc hơi nước để gia tăng ẩm độ.

* Ánh sáng:

– Hầu hết các loài Paphiopedilum đều cần ánh sáng yếu, phù hợp nơi có bóng râm như trong nhà hay bên cửa sổ, vì thế không nên để chậu cây trực tiếp dưới ánh nắng, lá sẽ nhanh chóng bị cháy nếu ánh sáng quá gắt. Loài này rất thích hợp trồng trong nhà, hay bệ cửa sổ.

* Nhiệt độ và sự thoáng khí:

– Nếu nhóm lan có lá đốm phát triển ở điều kiện khí hậu ấm thì với nhiệt độ trung bình 24 – 27oC vào ban ngày, khoảng 16oC vào ban đêm; còn với nhóm Lan lá xanh phát triển ở khí hậu lạnh thì nhiệt độ trung bình sẽ là 22oC vào ban ngày và khoảng 12oC vào ban đêm. Luôn phải đảm bảo độ thóang khí tốt, nhất là mùa đông, để tránh bị nhiễm nấm hay vi khuẩn gây bệnh cho cây. Vào mùa đông cần giữ độ ẩm thấp tránh cho rễ bị thối rữa; và tăng độ ẩm vào mùa nóng để tránh cho rễ bị cháy.

b. Các loài Lan thuộc giống hoa Lan hài.

• Loài lan Paphiopedilum delenatii.

Loài này cho hoa đẹp nhất trong các loại Paphiopedilum, túi màu hồng, kích thước khoảng 7cm và thường trổ từ 2 – 3 bông trên mỗi cuống. Nó được phát hiện lần đầu tiên ở Việt Nam vào những năm 1900. Tuy nhiên, đây là loài tương đối khó ra hoa. Cần khí hậu lạnh để cây trổ hoa, vì vậy phải hạ thấp nhiệt độ khi cây phát triển. Cây sẽ phát triển tốt dưới ánh sáng đèn phòng, bệ cửa sổ hay trong nhà kính.

Loài lan Paphiopedilum delenatii.

• Loài lan Paphiopedilum bellatulum.

Loại này tương đối dễ trồng đối với những người mới biết trồng lan và dễ ra hoa dù có đặt bên cửa sổ, dưới ánh sáng đèn phòng hoặc trong nhà kính. Nên trồng cây với điều kiện nhiệt độ ấm áp, ánh sáng vừa phải, độ ẩm tốt thì cây sẽ phát triển tốt và ra hoa vào mùa xuân. Hoa có kích thước khoảng từ 5 – 8cm, màu trắng ngà có những đốm màu hạt dẻ và rủ xuống.

Loài lan Paphiopedilum bellatulum.

• Loại lan Paphiopedilum Francisco Freire.

Loài này khá dễ trồng và trổ bông dưới ánh đèn, bên bệ cửa sổ hay trong nhà kính. Cây có thể phát triển tốt trong chậu nhựa hay chậu đất sét, điều kiện nhiệt độ ấm. Loài này cho hoa đẹp, lâu tàn.

Loại lan Paphiopedilum Francisco Freire.

• Loài lan Paphiopedilum Callosum.

Loài này là một trong những loài dễ trồng nhất của giống lan Paphiopedilum. Chúng cho hoa đẹp, kích thước khoảng từ 8 – 11 cm, với những vân sọc xanh lá đến tím, lông tơ cũng màu tím.

Loài lan Paphiopedilum Callosum.

• Loài lan Paphiopedilum Leeanum.

Hoa có đài hoa hai bên màu xanh lục, một đài hoa có đốm hồng và đài hoa có lưng sọc trắng với một khoang túi màu nâu. Hoa nở vào mùa đông và có thể duy trì 3 tháng trên cây.

Loài lan Paphiopedilum Leeanum.

• Loài lan Paphiopedilum Lady Isabel.

– Trên cọng nở rất nhiều hoa màu trắng kem với những đốm nâu và môi màu đỏ nhạt trên nhánh cao. Hoa nở vào mùa Đông và Xuân. Lá đài màu xanh lục và có thể phát triển rất lớn.

Loài lan Paphiopedilum Lady Isabel.

• Loài lan Paphiopedilum micranthum.

Loài này có lá lốm đốm hoặc vằn với hoa màu hồng nhạt, khoang túi to cùng những sọc vàng trên mỗi cánh hoa. Hoa sẽ nở vào mùa Xuân.

Loài lan Paphiopedilum micranthum.

• Loài lan Paphiopedilum Schillerianum.

Hoa của loài này màu kem có sọc và đốm màu tím sẫm với khoang túi phồng ra cũng màu tím tương tự. Hoa thường nở vào mùa Đông.

Loài lan Paphiopedilum Schillerianum.

• Loài lan Paphiopedilum Yellow Tiger.

Hoa màu trắng kem với sọc màu nâu như socola, khoang túi có màu quả mâm xôi. Những cánh hoa màu xanh nhạt làm tăng thêm vẻ trang nhã cho cây. Hoa sẽ nở vào mùa Đông.

Loài lan Paphiopedilum Yellow Tiger.

7. Giống hoa Địa Lan Cymbidium.

Địa lan có hai loại: hoa lớn và hoa nhỏ, sau đó những nghệ nhân đã ghép ra một loại từ hoa lớn với hoa nhỏ là hoa vừa, và những loại hoa rủ buông thõng hầu hết được ghép ra từ giống hoa Địa Lan. Gấm Ngũ Hổ hay cây Lộ Hồi. Hình dáng Địa Lan giống nhau, lá dài, bẹ củ, dò hoa moc từ dưới gốc lên, nhiều giống một củ ra hai hay nhiều dò hoa hơn, và có loại ra dò hoa hai năm liên tiếp đều cùng một củ. Phần lớn thổ lan nở hoa vào mùa đông, xuân, nhưng sau có nhiều loại được làm ra nở hoa vào hè hoặc cuối hè.

a. Yêu cầu về điều kiện ngoại cảnh của giống hoa Địa Lan Cymbidium.

* Nhiệt Độ:

Địa lan cần nhiệt độ thay đổi là ngày nóng và đêm lạnh. Ban ngày từ 27 – 32°C còn ban đêm từ 10 – 15°C. Địa lan có thể chịu cái nóng tới 37°C và cái lạnh tới – 1°C chỉ cần không đóng băng, và nếu không có sự cách biệt giữa ngày và đêm tối thiểu từ 13°C cho đến 16°C thì hầu như Địa Lan sẽ không ra hoa.

* Ánh Sáng:

– Địa lan cần nhiều ánh nắng, nhưng cần phải che lưới để phòng cho lá không bị cháy. Nhiều ánh sáng thì cây sẽ dễ ra hoa, có nhiều hoa hơn và màu sắc sẽ trung thực hơn, thiếu ánh sáng sẽ khiến cho hoa nhạt đi. Không thể nuôi Địa Lan ở trong nhà hay những nơi rợp mát. Địa lan vẫn có thể ra hoa mà không cần phân bón nếu đủ ánh sáng, nhưng nếu có phân bón thì cây sẽ ra nhiều hoa hơn. Thực chất ánh sáng mới là thức ăn chính cho cây cỏ bông hoa, còn phân bón chỉ coi như thuốc bổ mà thôi.

* Ẩm Độ:

Địa lan cần có độ ẩm từ 40 – 70%, mùa hè cần phải tưới nước xuống đất hoặc phun sương vào buổi sáng hay chiều để tăng thêm độ ẩm cho cây.

* Tưới nước:

Cần tưới nước cho Địa Lan mỗi tuần một lần, nhưng mùa hè cần phải tưới nhiều hơn, có thể tưới từ 2 – 3 lần tùy theo địa phương, không được để cây bị thiếu nước thời kỳ cây đang phát triển, khi cây đã ngưng tăng trưởng thì hãy bớt tưới nước lại, nhưng tránh để cây bị khô rễ, sẽ khiến cho cây bị khựng lại, và có thể sẽ không ra hoa.

b. Một số loài Lan Cymbidium.

• Loài lan Cymbidium Bethlehem.

Loại này có hoa trắng pha hồng, môi điểm màu hồng sẫm. Hoa thường nở vào mùa Đông và sống từ 8 – 10 tuần.

Loài lan Cymbidium Bethlehem.

• Loài lan Cymbidium erythrostylum.

Loại lan rất đẹp này có nguồn gốc ở Việt Nam, với những cánh hoa chung quanh bung ra ôm lấy môi. Hoa màu trắng toát nhìn rất đẹp. Hoa nở vào mùa Thu và Đông.

Loài lan Cymbidium erythrostylum.

• Loài lan Cymbidium insigne “Mrs Carl Holmes”.

– Loài này có gốc từ Việt Nam và Trung Quốc. Trồng trên mặt đất và ra những cọng hoa dài tới 1,5m. Hoa có thể sống từ 3 – 5 tháng và có màu sắc khác nhau từ hồng đậm tới trắng. Hoa sẽ nở vào mùa Xuân.

Loài lan Cymbidium insigne “Mrs Carl Holmes”.

• Loài lan Cymbidium Jocelyn.

Cánh hoa lớn màu xanh lục với môi màu trắng sứ có dạng như móng ngựa đỏ là đặc điêm nổi bật của loại lan này. Hoa nở vào mùa Đông.

Loài lan Cymbidium Jocelyn.

• Loài lan Cymbidium Sarah Jean “ice Cascade”.

Loại lan này có hoa màu trắng, ở giữa màu vàng, hoa rộng đến 5cm trên những cọng hoa buông thõng. Hoa nở vào mùa Xuân.

Loài lan Cymbidium Sarah Jean “ice Cascade”.

• Loài lan Cymbidium tracyanum.

Loại này phát triển thân lá tương đối mạnh và có rất nhiều màu ẩn trong hoa, các cánh hoa màu nâu hồng, môi màu trắng pha đỏ. Hoa thường nở vào mùa Hè.

Loài lan Cymbidium tracyanum.