Loài hoa đồng nội quen thuộc có sức sống kỳ diệu mà ta có thể gặp bất cứ nơi đâu, nhưng chắc không phải ai cũng biết đến cái tên “cúng cơm” rất đẹp của nó: Hoa Xuyến Chi.
Xuyến Chi còn được gọi bằng nhiều tên “dân dã” khác như: Cúc vệ đường, Hoa đường tàu… Sinh viên thời xưa còn gọi là Hoa sinh viên.
Cây xuyến chi là loài hoang dại, mọc ở những nơi có không gian thoáng. Cây cao chừng 0,3 m đến 0,4 m (có thể cao tới 1,5m – 2m ở nơi đất tốt, ẩm, có giá tựa cho cây).
Hoa năm hoặc sáu cánh màu trắng bao quanh nhụy vàng. Đầu nhụy là các múi gai có hạt, dễ dàng phân tán theo gió hoặc bám vào bất cứ vật nào di chuyển qua, nhờ đó mà hạt Xuyến Chi có thể đến được nơi đất mới, nảy nở sinh sôi.
Xuyến Chi có mặt ở mọi địa hình: Bên ghềnh đá, bãi cát, gò đất khô, đất hoang, bên đường tàu, triền đê, bờ mương, vệ đường… Dù môi sinh có nghiệt ngã, Xuyến Chi vẫn phát triển và bốn mùa hoa nở – những bông hoa bé nhỏ tươi tắn, lung linh…
Vào mùa xuân có hoa (quanh năm, theo từng loại xuyến chi) sau đó các nhụy hoa trở thành hạt, đầu hạt có các móc gai. Các hạt này di chuyển theo gió hoặc bám vào các con vật, cả con người và đồ vật của con người. Di chuyển đến những nơi gặp điều kiện thuận lợi thì sinh trưởng tiếp theo, hạt cây có thể nảy mầm và cây con có thể phát triển trong những điều kiện khắc nghiệt hơn những loài cây khác nên xuyến chi có xu hướng lấn át các loài cây bản địa.x
Tháng tư về, những vạt hoa Xuyến Chi nở rộ, tạo nền cảnh thanh nhã yên bình cho các bạn trẻ đến vui chơi chụp ảnh. Cái tên Xuyến Chi thơ mộng cũng được nhắc đến trong thơ ca như biểu tượng của một tình yêu chân thành giản dị:
“Em thách cưới một vòng hoa Xuyến Chi
Để tôi suốt trưa, mải mê khắp triền đồi lộng gió…”