• Nguồn: [Ebook] The Unexpected Houseplant: 220 Extraordinary Choices for Every Spot in Your Home – Tovah Martin
• Biên tập: Dũng Cá Xinh (Tháng 02/2022)
• Dịch: Vui Nguyễn 

English

ORCHIDS

PART OF MY morning ritual entails leaning over the plant stand to turn the shower knob on the claw-leg tub, and then ducking before the initially cold spray hits me. The tub is massive, so it’s a long reach in. As I stretch, my nose makes contact with Oncidium cheirophorum × Oncidiu ornithorhynchum ‘Twinkle’, and no matter where I need to go or what I have to accomplish, I’m stuck. I linger in sensual bliss. The hot shower will be divine and my sister’s handmade soap will be therapeutic, but the orchid is almost sinful.

To take a stab at dissecting the scent, I’m going to weigh in with warm milk chocolate with a trace of vanilla. I challenge you to imagine a more stirring configuration. And in the dominion of floral fragrances, orchids emit some of the more lustful aromas. With the possible exception of Cosmos atrosanguineus (which doesn’t bloom as a houseplant, by the way), the only botanical candy store where you will find a strong emanation of chocolate is in the orchid realm. And the beauty of ‘Twinkle’ is that it throws its aromatic voice out into the room. Once I have jostled it, the air is impregnated. A million times better than any manufactured air freshener, this is the real thing. And, not to gloat, but only a houseplant grower can sample the special brew. Cologne doesn’t come close.

I cannot claim to be an orchid expert. I just aim at a few tried-and-true performers to make winter a brighter season. Several are fragrant, because winter needs all the help it can get. I grow winter-blooming Dendrobium kingianum for its profusion of little white, beaked blossoms with a honeyed scent when you touch nose to flower. I have a few cattleya hybrids that unfold with light, fruity scents. Beyond ‘Twinkle’, I host other oncidiums. In the nonfragrant realm, who can live without the pert, elf-like, long-lasting blossoms of tropical lady’s slippers (paphiopedilums)? Although I thought I had my fill of phalaenopsis, the moth orchids, I can’t resist the newest trend in moths. The novel miniature phalaenopsis are just too adorable (and easy to grow). And after assuming that masdevallias were beyond my scope in the house, I took the leap. They have been blooming happily, mostly in summer, ever after. They need nothing more than good light and ample water.

I think the difficulty of growing orchids is overhyped. I do not treat orchids drastically differently from anything else in my windowsills. I detest orchid containers with the holes in the sides. Have you ever tried to water them indoors? The water spouts out of the sides like a sieve. I would never grow an orchid in plastic, but clay is plenty porous without introducing the wild card of side-seepage. Then there is orchid mix. The last thing I want to anchor a plant in is Styrofoam. It looks gross, it sheds all over the place, and with the least provocation the plant jumps out in a suicide plunge. I mention this only because many orchid mixes are nothing more than wood chips mixed with packing noodles. After trying several, I tossed together my own mix by adding a very coarse organic potting soil to wood bark. Coconut husk chips also work. My oncidium couldn’t be happier. It is blooming its head off for the third winter running. Fool’s luck, maybe, but I intend to keep bumbling through my winning streak.

Watering an orchid can be a challenge. Although I preach monitoring for dryness rather than watering on a schedule, orchids are the exception. Because the water runs right through the porous growing medium into the saucer below, there is no way to monitor for moisture. I water twice a week when the weather has its normal distribution of sunny days and cloudier intervals.

Orchids are worth the investment (to a degree—I wait for ultra-expensive novelties to go on sale). They also warrant a little extra consideration. Once you get a rhythm going and are accustomed to their ways, orchids are no hassle whatsoever. I go for beginner’s fare. I find that oncidiums, paphiopedilums, phalaenopsis, some of the species dendrobiums, and masdevallias are easily accommodated in the average home. And they give me all the glitz I need.

FLOWERS	The main attraction; they imitate moths, butterflies, and all things beautiful
FOLIAGE	Many of the paphiopedilums have handsome mottled foliage
OTHER ATTRIBUTES	Fragrances beyond any other flower group
SIZE	Usually 6–12 inches (15–30cm) in height
EXPOSURE	East
WATER REQUIREMENTS	Twice a week
OPTIMUM NIGHTTIME TEMPERATURE	60–70°F (15–21°C)
RATE OF GROWTH	Slow
SOIL TYPE	A special orchid medium, or configure your own bark mixture or coconut husk chip combo.
FERTILIZING	I use fish emulsion every three weeks
PROBLEMS	Orchids require high humidity; they’re not prone to insects

---

Tiếng Việt

PHONG LAN

Thói quen mỗi buổi sáng của tôi là cúi xuống gần giá để cây rồi vặn núm vòi hoa sen trong bồn tắm, sau đó cúi xuống trước khi dòng nước mát lạnh đổ xuống người. Khi tôi vươn vai, mũi tôi bắt gặp hương Oncidium cheirophorum × Oncidiu ornithorhynchum ‘Twinkle’, bất kể tôi cần đi đâu hay làm gì, tôi đều vương vấn hương thơm đó. Tôi đắm mình trong niềm hạnh phúc. Nước nóng và xà phòng tự làm của chị tôi có tác dụng trị liệu, nhưng cây phong lan gần như là tội lỗi.

Để nói về phân tích mùi hương, tôi nghĩ đây là sự hòa quyện của sô cô la sữa ấm với một chút vani. Tôi đố bạn tưởng tượng ra hương thơm nào kích thích hơn. Và trong các loại hoa có hương, hoa lan có mùi hương quyến rũ nhất. Ngoại trừ Cosmos atrosanguineus (không nở hoa ), các cửa hàng bán hoa lan là nơi duy nhất bạn tìm thấy mùi socola đậm đặc đó. Và cái hay của ‘Twinkle’ là nó tỏa hương thơm ngát khắp cả căn phòng. Một khi hương thơm đã lan tỏa, trong không khí sẽ thấm đẫm hương hoa. Mùi hương đó tốt hơn một triệu lần so với bất kỳ thiết bị làm mát không khí nào, đây là điều có thật. Và, không phải kiêu ngạo gì, nhưng chỉ những người trồng cây trong nhà mới có thể nếm thử loại hương thơm đặc biệt này. Cologne cũng không bì kịp.

Tôi không thể tự nhận mình là một chuyên gia về hoa lan. Tôi chỉ nói đến những loại cây tôi trồng cho một mùa đông tươi sáng hơn mà thôi. Một số cây có mùi thơm. Tôi trồng lan Hoàng thảo Dendrobium kingianum vì nó nở hoa vào mùa đông và có nhiều bông hoa nhỏ màu trắng với mùi hương như mật ong khi bạn chạm mũi vào hoa. Tôi có một vài cây chi Cát lan lai có mùi thơm nhẹ, hương trái cây. Ngoài ‘Twinkle’, tôi còn trồng một vài cây lan Vũ nữ (Oncidium) khác. Trong thế giới hoa không hương, ai có thể sống mà không có những bông Lan hài Paphiopedilum lâu năm, trông giống yêu tinh? Mặc dù tôi nghĩ rằng tôi đã có đầy đủ các loại lan Hồ điệp, nhưng tôi không thể cưỡng lại những loại lan Hồ điệp mới. Các loài Hồ điệp thu nhỏ mới quá đáng yêu (và dễ trồng). Và sau khi cho rằng lan Masdevallias nằm ngoài phạm vi của tôi, tôi đã tạo nên một bước tiến mới. Chúng đã nở rộ, chủ yếu là vào mùa hè. Chúng không cần gì ngoài ánh sáng tốt và lượng nước dồi dào.

Tôi nghĩ rằng khó khăn trong việc trồng lan là chúng bị cường điệu hóa quá mức. Tôi không đối xử đặc biệt với hoa lan hơn so với bất cứ loại cây nào khác trên bệ cửa sổ. Tôi ghét những chậu trồng lan có lỗ ở hai bên. Bạn đã bao giờ thử tưới chúng trong nhà chưa? Nước trào ra hai bên như cái rây vậy. Tôi sẽ không bao giờ trồng phong lan trong các chậu nhựa mà sẽ trồng chúng trong các chậu làm bằng đất sét. Tiếp đó là hỗn hợp trồng phong lan. Cuối cùng tôi muốn gắn các miếng xốp mút vào chậu cây. Nó trông không đẹp mắt và các cành hoa thì ngả nghiêng như muốn đổ. Tôi đề cập đến điều này vì nhiều hỗn hợp phong lan không có gì ngoài mùn cưa trộn với xốp bọt biển. Sau khi thử nhiều lần, tôi đã tạo ra hỗn hợp của riêng mình bằng cách thêm một loại đất bầu hữu cơ thô vào mùn cưa. Vỏ dừa bào vụn cũng rất hiệu quả. Cây lan Vũ nữ của tôi không thể hạnh phúc hơn. Nó đang nở hoa đầu mùa đông thứ ba. Có thể là do tôi may mắn, nhưng tôi dự định sẽ tiếp tục đánh bại chuỗi chiến thắng đó của mình.

Tưới nước cho phong lan có thể là một thách thức. Mặc dù tôi thường hay nói về việc hãy theo dõi sự khô hạn thay vì tưới nước theo đúng lịch trình, nhưng hoa lan là một ngoại lệ. Bởi vì nước chảy qua chất trồng xốp và vào đĩa bên dưới, không có cách nào để theo dõi độ ẩm. Tôi tưới nước hai lần một tuần khi thời tiết có sự phân bổ đồng đều giữa ngày nắng và ngày có mây.

Hoa lan là loại hoa rất đáng để đầu tư (ở một mức độ nào đó – tôi chờ đợi những loại hoa mới lạ đắt tiền sẽ được mở bán). Tất cả đều có lí do của nó. Một khi bạn đã bắt kịp nhịp điệu và quen dần với cách trồng, hoa lan sẽ không gặp rắc rối gì nữa. Bởi tôi bắt đầu là một người chưa biết gì. Tôi thấy rằng một số loại lan Vũ nữ, lan Hồ điệp, lan Hài, một số loài lan Hoàng thảo, và lan Masdevallias có thể dễ dàng trồng trong nhà. Và chúng mang đến cho tôi tất cả những gì tôi cần.

Dũng Cá Xinh

Có những ngày mưa gió, ngày nắng chói chang nhưng khi mở cửa ra hàng hoa dại vẫn nằm đó dưới bậc thềm. Không nhạt không úa mà vẫn còn vẻ tươi trong như ngày nào.

Xem các bài khác