Shopee Cỏ Dại
Lazada Cỏ Dại
Tiki Cỏ DạiCây cảnh, Họ Orchidaceae - Họ Lan
Chơi Hoa Lan lắm kì công
Th8
Lan được biết đến là loại hoa vương giả, đẹp đến mê hồn và không ở đâu có sự kết hợp hài hòa giữa cái đẹp trong tự nhiên và bản tính hướng thiện của người đời như giới chơi lan.
Người xưa thường nói: “Vua chơi lan, quan chơi trà” có nghĩa là: Bậc vua chúa mới dám chơi hoa Lan, còn hàng quan lại thì chỉ chơi hoa trà thôi. Lan là loại hoa vương giả, đẹp đến mê hồn và không ở đâu có sự kết hợp hài hòa giữa cái đẹp trong tự nhiên và bản tính hướng thiện của người đời như giới chơi lan.
Lan được người chơi chia làm hai dòng chính là Địa lan và Phong lan.Trong đó, Phong lan lại được chia thành hai nhánh là bản địa (Việt Nam) và Catlan (phiên âm qua tiếng Hán của lan Cattleya) được du nhập vào Việt Nam. Catlan có được những nhà thám hiểm Châu Âu đưa về Cựu lục địa từ những cánh rừng Nhiệt đới vùng Amazon Nam Mỹ. Sau này đến cuối thể kỷ 19 đầu thế kỷ 20, nó đã theo chân những người Pháp đến Việt Nam.Tuy Catlan có lợi thế hơn hẳn lan bản địa vì nhiều màu sắc nhưng thực sự không thể so sánh được về mùi hương. Bởi lan bản địa là lan vừa có hương vừa có sắc, sắc thanh tao ấn tượng, hương thì ngọt ngào quyến rũ.
Huyền thoại và sự thật về 7 khóm Lan hài đỏ Việt Nam gây sốt giới chơi lan Âu, Mỹ.
Trong những năm 90 của thế kỷ 20, giới săn lùng lan lưu truyền một câu chuyện huyền thoại về 7 khóm Lan hài đỏ duy nhất của Việt Nam bị bọn buôn lậu quốc tế đánh cắp và bí mật đưa theo đường biển thoát ra nước ngoài. 7 khóm Lan hài đỏ này đã bị đánh cắp và lưu lạc qua tay bọn buôn cây cảnh quốc tế, cuối cùng thì bị hải quan cửa khẩu Mỹ phát hiện và tịch thu toàn bộ số lan này. Tuân thủ công ước Công ước Cites quy định việc tiếp nhận, chăm sóc và duy trì sự sống cho các loài động thực vật bị buôn bán trái phép. Hải quan Mỹ đã chuyển toàn bộ số lan đó về Trạm cứu hộ thuộc Vườn bách thảo Mỹ. 7 khóm Lan hài đỏ này đã ở đó rất lâu và không có ai đến nhận, cuối cùng không rõ vì lý do nào mà “mô” (giống) của nó lại xuất hiện trên thị trường chợ đen Mỹ. Thực hư câu chuyện này ra sao thì không ai dám chắc, nhưng chuyện về Lan hài đỏ Việt Nam gây đã từng gây chấn động giới chơi lan Âu, Mỹ những năm đầu thế kỷ 20 thì hoàn toàn có thật.
Sự thật là, khi những người lính viễn chinh Pháp trở về cố quốc mang theo những giò phong lan của xứ Đông Dương nhiệt đới trong khoảng năm 1913, thì nó ngay lập tức trở thành sự kiện gấy chấn động toàn giới chơi lan. Đó là những giò phong lan có, tên khoa học là Paphiopedilum delenatii, tức Lan hài đỏ, “Kỳ hoa dị thảo” là cái tên mà giới chơi lan sành điệu gọi loại lan này. Ông De.Lenat có lẽ người đầu tiên sở hữu nó tại Pháp thời đó. Nhưng đã hơn 70 năm, ở những cánh rừng Việt Nam không còn ai nhìn thấy loài Lan này.
Cho đến một ngày, Peter Schwott, một nhà khoa học chuyên nhân giống bằng công nghệ tế bào người Séc, đã tới Việt Nam để nghiên cứu hoa Lan trong 7 năm trời. Kết quả cuối cùng ông đã tìm ra xuất xứ của Lan hài đỏ nằm trong khu vực giáp ranh giữa Lâm Đồng và huyện Ninh Sơn (Khánh Hòa). Peter Schwott nhân giống Lan hài đỏ bằng phương pháp vô tính bằng tiến bộ của kỹ thuật hiện đại, song song với phương pháp gieo hạt truyền thống. Kết quả thu được khá bất ngờ, ông lại thành công bằng phương pháp gieo hạt trong ống nghiệm, một phương pháp hữu tính. Lan hài đỏ mang quốc tịch Việt Nam là sự thật hiển nhiên và giới chơi lan không ngừng săn lùng nó bằng bất cứ giá nào.
Cho đến tận bây giờ người chơi lan ở Hà Nội vẫn còn thán phục khi nhắc đến những bộ sưu tập lan lớn và đầy đủ của các bậc tiền bối như cụ Trưởng Tràng ở Ngọc Hà; cụ Đức Thái ở Lãn Ông hay cụ Mỹ ở phố Thuốc Bắc. Tiếc thay, giờ này các cụ đều đã nhàn du tiên cảnh và những giò lan quý cả một đời chăm chút cũng dần mai một. Thế hệ tiếp nối của các bậc tiền bối kể trên nay tuổi đời đều đã trên dưới 60, như bác Chi ở Định Công; bác Huân ở Văn Điển hay bác Thanh Tùng BTV của Đài tiếng nói Việt Nam. Họ đều đang cố gắng khoả lấp dần chỗ trống mà các cụ để lại. Trong vườn của các bác có rất nhiều loại lan khác nhau như: Tam bảo sắc; Thiết bảo sắc; Tiểu kiều; Đại kiều; Hoàng thảo; Phi điệp; Công phi tiên; Vảy rồng, Đuôi chồn; Đuôi cáo; Bắp ngô; Thanh mạc; Tiểu mạc; Thanh ngọc; Cẩm tố; Mạc biên; Thanh trường; Thanh đoản; Hoàng vũ; Trần mộng – Yên tử…
Sưu tầm lan Việt là chú trọng chủ yếu của người chơi lan miền Bắc. Lối truyền thống tao nhã và luôn tôn trọng niêm luật khắt khe đã đề ra là cách họ thưởng hoa. Với họ, bất cứ giò lan nào cũng là một tác phẩm nghệ thuật nên màng hoa, giò hoa, thân lá đều phải được chau chuốt đến chỉn chu, tỉ mẩn.
Lan hài Đỏ, lan Ngọc điệp (chuỗi ngọc) là loài Lan quí và sang trọng hơn tất cả, mà dân gian vẫn hay gọi là Ngọc điểm; Đái châu (Đái có nghĩa là chuỗi, Đái châu: Chuỗi ngọc); Đuôi chồn… Nguồn gốc của loài Lan này là từ rừng sâu nhiệt đới và hoa của nó có màu rực rỡ, hay nở đúng dịp xuân về. Đặc điểm của Ngọc Điệp là mỗi giò thường có từ ba đến bốn ngọn, nếu giò nào có tới mười ngọn thì đó là cực hiếm, bởi số hoa sẽ tương ứng với số ngọn.
Tiếp đến là lan Trần mộng, huyền thoại kể rằng: khi Trần Nhân Tông dời kinh thành về Yên Tử – Quảng Ninh, trong đêm ngủ, Ngài mộng thấy có người đến yết kiến và dâng tặng một giò hoa rất đẹp. Sáng ra, trong tâm thế nghi nghi hoặc hoặc nhà vua đi sâu vào trong núi thì bắt gặp tại một khe sâu có một loài hoa lạ, đẹp và vô cùng thuần khiết. Đời sau người ta gọi loài hoa này là lan Trần mộng (giấc mộng của vua Trần) để chỉ điển tích rũ sạch bụi trần bước vào cõi thiền thuần khiết của ngài.
Chơi hoa và chung thủy với hoa Lan phải kể đến Trần Tuấn Anh – người Hà Nội. Anh đã có gần 20 năm chơi lan, từng ngược xuôi khắp mọi miền đất nước để săn lùng phong lan. Tuấn Anh đã nhiều lần bị lạc trong rừng vì đi tìm lan. Trải qua năm tháng, vườn ngọc lan với hơn 300 loài Lan của anh Tuấn Anh ở quận Thanh Xuân luôn dành được sự “kính trọng” của giới chơi lan. Năm 2002, là năm đánh dấu một sự kiện không thể quên đối với Tuấn Anh:Tại miền núi Tây Bắc Việt Nam anh đã tìm được một loài Lan hoàn toàn mới. Loài lan này có tên khoa học là Dendrobium tuananhii được thế giới công nhận và tên anh đã được đặt cho loài này.
Mỗi mùa sẽ có những loài Lan khác nhau. Địa lan thường nở vào mùa xuân có màu sắc rực rỡ, hương thơm thanh thoát với các loài Bạch cập, Mạc lan, Tố tâm, Hoàng vũ, Ánh kim, Hạc đỉnh, Loan điểm… Còn phong lan thì mùa đông có Đông lan; Tố tâm. Bạch ngọc; Đại kiều; Tiểu kiều thường nở vào mùa hè. Còn mùa xuân lại có Hoàng vũ, Trần Mộng, Mặc lan. Nhưng những cơn gió nồm cuối năm âm lịch là thứ mà người chơi lan ngại nhất, hơi gió ấm có thể làm nở bung những giò lan quí mà người chơi đã cất công chăm sóc bấy lâu.
Lan công nghiệp thường đuợc trồng trong giò bằng đất nung. Lan này được giới sưu tầm đánh giá là loài cây “bán âm, bán dương”, tức là không thể chịu được úng hoặc hạn. Việc chăm sóc loài Lan này đòi hỏi nhiều điều tỉ mỉ, lý tưởng nhất để lan phát triển là môi trường có độ ẩm cao, thường xuyên được tưới dưới dạng sương nhiều lần trong ngày. Trong vườn, thường bên trên sẽ có một giàn thiên lý che bớt ánh mặt trời trực tiếp, và là yếu tố cần thiết để duy trì độ ẩm thường xuyên nếu nếu để Địa Lan ở dưới. Giàn cây cũng được người chơi lan tận dụng để treo những giò phong lan bên dưới. Thân gỗ mềm, hơi xốp để phong lan có thể bám rễ nhanh và sinh trưởng tốt là giá thể lý tưởng cho phong lan. Cũng có khi phong lan được trồng trong chậu đất, chậu sành với than hoa hoặc củi mục, mặc dù đây đều là những nguyên liệu dễ kiếm, rẻ tiền nhưng lại đáp ứng được nhu cầu thoát nước nhanh, mà vẫn giữ được độ ẩm cao cho lan nên rất được người chơi lan ưa chuộng.
Thời điểm cây đạt đến chu kỳ sinh trưởng mạnh nhất trong năm là lúc cây chuẩn bị ra hoa, tách nhánh lan lúc này là thuận tiện nhất. Ngày nay, bằng phương pháp nuôi cấy mô tế bào tân tiến, người ta có thể cho ra đời hàng nghìn, hàng vạn hoa Lan, nhưng sự thực không có loài Lan công nghiệp nào có thể thay thế được lan tự nhiên. Bởi khi chăm lan, những người chơi không chỉ tự tay chăm chút cho cái đẹp, mà họ còn đang dưỡng một cái Tâm trong sáng.
