Các cách nhận biết lan đang bị sâu bệnh để phòng chống
Không ít thì nhiều bạn sẽ gặp phải các trường hợp phong lan đang bị sâu bệnh khi trồng phong lan. Cây phong lan của bạn sẽ bị còi cọc, tuột lá, èo uột, trở nên xấu xí trong trường hợp nhẹ… có thể làm lây bệnh cho cả vườn lan và dẫn đến chết cây nếu bạn chậm trễ trong việc phòng và điều trị vườn phong lan đang bị sâu bệnh nếu bị bệnh nặng. Bạn cần biết cách nhận biết có phải hoa Lan đang bị sâu bệnh hay không thì mới làm được việc này.
1. Bệnh đen thân cây phong lan con
– Triệu chứng:
+ Vết bệnh xuất hiện ở cổ rễ hoặc gốc thân, màu nâu, sau đó lớn dần thân gốc có màu đen, làm khô tóp đoạn thân gần gốc và cổ rễ. Các lá phía trên cong queo dị hình, chuyển sang màu vàng.
+ Sau 2-3 tuần bị nhiễm bệnh cây phong lan con thường chết. Thường có một dải màu tím hoặc màu hồng nhạt trong căn hành. Ở giống phong lan dendrobium đều bị bệnh và thường bệnh nặng.
– Nguyên nhân: Gây ra bởi nấm Fusarium oxysporum .
– Biện pháp phòng trừ: Phòng trừ cho những cây phong lan không bị bệnh bằng cách phun hay nhúng cả cây vào thuốc trừ nấm, nên tách những cây bị bệnh riêng ra. Cắt bỏ phần thối rồi phun thuốc diệt nấm nếu cây lớn hơn thì.
Các loại thuốc diệt nấm: Zineb: 3/2000; Benlat: 1/2000, Carboxin 1/2000 (lg thuốc hoà trong 2 lít nước).
Bệnh do nấm Fusarium oxysporum gây ra (ảnh: members.iinet)
2. Bệnh đốm lá ở phong lan
– Triệu chứng: vết bệnh thường có hình tròn nhỏ (đường kính trung bình 1 mm) hoặc hình thoi , xuất hiện ở mặt dưới lá của phong lan, màu xám nâu. Bệnh nặng làm lá chóng rụng, cây cằn cỗi, sinh trưởng kém, lá vàng. Bệnh hại phổ biến trên giống lan Dendrobium và Oncidium .
– Nguyên nhân: Gây ra bởi nấm Cercospora sp.
– Biện pháp phòng trừ: Bệnh thường phát triển, phát sinh trong mùa mưa ở những vườn lan có hiện tượng thiếu lân và vườn lan có độ ẩm cao, do đó có thể kết hợp với phun thuốc trừ nấm và chăm sóc chu đáo để hạn chế bệnh này.
Bệnh do nấm Cercospora sp gây ra (ảnh: members.iinet)
3. Bệnh thán thư
– Triệu chứng: vết bệnh thường nhỏ, hình tròn, màu nâu vàng, kích thước trung bình từ 3-6 mm, xuất hiện từ mép lá, chót lá hoặc giữa phiến lá. Giữa vết bệnh hơi lõm màu xám trắng, xung quanh màu nâu đỏ, có gờ nhỏ, trên mô bệnh có nhiều chấm nhỏ màu đen. Giống phong lan Oncidium bệnh thường hại nặng.
– Nguyên nhân: Gây ra bởi nấm Colletotrichum gloeosporioides.
– Biện pháp phòng trừ: Phải phòng trừ trước vì bệnh phát triển mạnh vào mùa mưa. Phun thuốc diệt nấm 1 hoặc 2 tuần phun 1 lần, thường cắt bỏ lá vàng. Cần phun 5-7 ngày/lần trong mùa mưa .
Do nấm Colletotrichum gloeosporioides gây ra (ảnh: hark-orchideen)
4. Bệnh thối nâu vi khuẩn
– Triệu chứng: vết bệnh hình tròn mọng nước, màu nâu nhạt, về sau chuyển sang màu nâu đen. Bệnh hại cả thân, mầm, lá, làm các bộ phận đó bị thối (kèm theo có mùi khó chịu). Trên giống phong lan Oncidium bệnh hại nặng và một số giống phong lan khác.
– Nguyên nhân: Gây ra bởi vi khuẩn Erwinia carotovora.
– Biện pháp phòng trừ: Nhúng cây vào nước thuốc Natriphene hay Physan 20 sau khi cắt bỏ phần thối theo tỷ lệ 1:2000, hoặc ngừng tưới nước 1-2 ngày và lấy vôi bôi vào vết cắt.
Bệnh do vi khuẩn Erwinia carotovora gây ra (ảnh: orchidando)
5. Bệnh thối mềm vi khuẩn
– Triệu chứng: Vết bệnh ủng nước, màu trắng đục, dạng hình bất định, thường lan rộng theo chiều rộng của lá cây phong lan. Gặp thời tiết khô hanh mô bệnh khô tóp có màu trắng xám, thời tiết ẩm ướt mô bệnh bị thối úng.
– Nguyên nhân: Gây ra bởi vi khuẩn Pseudomonas Gladioli.
– Biện pháp phòng trừ: Dùng các loại kháng sinh như Streptomycin dạng bột dùng cho nông nghiệp, bôi vào vết cắt sau khi đã cắt bỏ phần bị thối hoặc phun vào vườn lan khi dùng lg Streptomycin và 2 viên Tetracyclin 500 hòa với 1,5 lít nước.
Bệnh do vi khuẩn Pseudomonas Gladioli gây ra. (ảnh: orchidando)
6. Bệnh thối hạch
– Triệu chứng: Vết bệnh màu vàng nhạt sau chuyển sang màu vàng nâu trên gốc thân cây phong lan, thân cây teo tóp, lá vàng. Do gốc rễ cây phong lan bị tổn thương nên thân lá thường răn rúm trong những ngày cây phong lan đang bị sâu bệnh, cây phong lan sinh trưởng kém, bệnh nặng làm cây chết. Bệnh thối hạch hại nhiều giống phong lan, hại nặng giống phong lan Cattleya (chú ý phân biệt với các bệnh nấm khác: Trên mô bệnh thường có nhiều hạch nấm non màu trắng, hạch già màu nâu) và giống Oncidium.
– Nguyên nhân: Gây ra bởi nấm Sclerotium rolfsii .
– Biện pháp phòng trừ: Trong các chậu treo sát nhau hoặc trong các vườn lan có độ ẩm quá cao bệnh này phát triển mạnh, lây lan nhanh. Do đó phải kết hợp với phun thuốc trừ nấm và hạn chế độ ẩm.
Bệnh do nấm Sclerotium rolfsii gây ra (ảnh: staugorchidsociety)
7. Bệnh đốm vòng cánh hoa
– Triệu chứng: vết bệnh hình tròn có vân đồng tâm, nhỏ màu đen hơi lõm. Bệnh hại cuống hoa, nụ hoa, cánh hoa, đài hoa, hoa bị rụng sớm, làm mất vẻ đẹp của hoa. Trời mưa vết bệnh thường phát triển làm thối lá trên mô bệnh thường cỏ lớp nấm mối màu đen. Trên giống phong lan Dendrobium bệnh hại nặng .
– Nguyên nhân: Gây ra bởi nấm Alternaria Ap.
– Biện pháp phòng trừ: Khi bệnh mới chớm xuất hiện thì dùng thuốc diệt nấm phun, chất lượng của hoa Lan sẽ bị ảnh hưởng nếu phòng trừ muộn.
Bệnh do nấm Alternaria Ap gây ra (ảnh: khuyennongtphcm)
8. Bệnh đốm gỉ cánh hoa
– Triệu chứng: Ban đầu vết bệnh là một chấm nhỏ màu nâu hơi lồi lên, về sau lan rộng ra thành một đốm lớn màu nâu nhạt, có ranh giới rõ ràng giữa mô khoẻ và mô bệnh. Bệnh làm mất giá trị thẩm mỹ hàng hoá và hoa Lan mất vẻ đẹp.
– Nguyên nhân: Gây ra bởi nấm Curvularia eragrostidis.
– Biện pháp phòng trừ: Phòng trừ sớm mới có tác dụng và dùng các loại thuốc diệt nấm có chứa lưu huỳnh.
Bệnh do nấm Curvularia eragrostidis gây ra (ảnh: orchidees.fr)
9. Bệnh thối đen ngọn
– Triệu chứng: Vết bệnh ban đầu là một điểm nhỏ màu nâu đen, dạng hình bất định ủng nước. Bệnh hại chủ yếu trên ngọn, chồi và lá non của cây hoa Lan, làm đỉnh bị thối nhũn lan dần xuống dưới làm cuống lá và lá bị thối, lá dễ rụng. Bệnh thối đen ngọn phong lan có thể hình thành dịch trong điều kiện nhiệt độ thấp (trên dưới 20°C) và có ẩm độ cao (giọt nước, giọt sương mưa phùn). Cần phát hiện sớm để chú ý theo dõi và phòng trừ.
– Nguyên nhân: Gây ra bởi nấm Phytophthora palmivora.
– Biện pháp phòng trừ: Cây phong lan đang bị sâu bệnh cần cắt bỏ ngọn thối của rồi phun thuốc diệt nấm Benomyn hay Validacin, Carboxin.
Bệnh do nấm Phytophthora palmivora gây ra (ảnh: programs.ifas.ufl.edu)
Cây hoa Lan còn bị các bệnh khác gây hại ngoài các sâu bệnh hại nêu trên như bệnh tàn cánh hoa do nấm Botrytis cinerea, bệnh đốm vàng do nấm Cercospora dendrobii, bệnh thối trắng rễ do nấm Rhizoctoni solara, virus (CyMv) bệnh vàng lá sinh lý do nguyên nhân không truyền nhiễm (do nhiệt độ quá thấp hoặc quá cao), bệnh Virus (TMV- O) gây ra.
Còn có một số bệnh do nguyên nhân sinh lý (không truyền nhiễm) trên cây hoa Lan như hiện tượng thiếu đạm cây sinh trưởng kém, rễ mọc ngoài chậu lan, lá chuyển sang màu vàng, thiếu lân lá có màu tím hoa cà, cây cằn cỗi. Thiếu Bo ngọn thường thân lá nứt nẻ, bị thối, cây còi cọc. Thiếu nước cây hoa Lan thân teo, rễ nhỏ, nhăn nheo …
Phong lan đang bị sâu bệnh và các biện pháp phòng trừ
1. Nhện đỏ
Rất khó phát hiện vì nhện đỏ thường xuất hiện sớm ở mặt dưới của lá cây phong lan, sau đó sinh sôi nảy nở rất nhanh, chích hút dịch bào trong mô lá hoa Lan, cắn hại lá, tạo ra các đốm li ti, rồi thành từng đám lớn dầy đặc màu nâu. Khi bị hại nặng ở đằng sau lưng lá cây phong lan lá bị vàng đi, khô và rụng, xuất hiện các sợi tơ.
– Cách phòng trừ: Dùng thuốc hoá học Malathion 30g/20L nước, Methylated Spirit, Kelthane 1 thìa cà phê/1L nước, phun liên tục l – 2 lần/tuần.
2. Bọ trĩ (Thrips palmi)
Bọ trĩ thường hút nhựa và đẻ trứng lên những nơi cánh hoa xếp chồng lên nhau, con non nở ra lại tiếp tục cắn và hại cây phong lan. Nụ và cành hoa Lan khi bị sâu thường bị héo vàng và rụng, cánh hoa Lan đang bị sâu bệnh sẽ xuất hiện các vết đốm trắng, sau đó làm cho hoa Lan bị khô héo, biến màu và mất đi vẻ đẹp vốn có của hoa Lan, các nụ hoa Lan đang bị sâu bệnh sau khi hoa nở sẽ bị cong vẹo. Dùng Sumicidin 5-15g/bình 8 lít để phun phòng trừ.
3. Rệp vảy (Scale insects)
Rệp vảy chủ yếu ký sinh ở lá, thân và cuống lá cây phong lan. Dùng miệng có gai hút chất dinh dưỡng và tiêm vào cây, sâu non mới nở bò khắp cây, rồi tìm những vị trí nhất định và ở lại hút nhựa cây rồi gây hại .. Xảy ra nhiều ở những vườn lan trồng có độ ẩm và nhiệt độ cao, không thông gió và thoáng khí.
Cách phòng trị như sau: Thuốc hoá học: Trebon hoặc Malathion với lượng 10ml/bình 8 lít
4. Rầy bông (Mealy bugs)
Loại này chủ yếu phát triển vào mùa mùa Hè và mùa Xuân, hút chất dinh dưỡng trên chồi non, lá non, chồi hoa Lan, nụ hoa Lan và khiến cho cây hoa Lan chậm sinh trưởng, hoa và lá bị biến dạng, phát triển kém và cong vẹo. Cách phòng trừ như sau: sử dụng Malathion 50 WP 1 thìa cà phê/4 lít nước hoặc Trebon 10ND 8 – lOml/bình 10 lít nước phun hoặc nhúng cây trong 10 phút, cần lặp lại sau một tuần để diệt rệp mới nở.