Cà Gai Leo (Solanum Procumbens): Những điều bạn nên biết 2024

Cà Gai Leo – một loại thảo dược vô cùng quen thuộc trong nền y học dân gian Việt Nam, không chỉ nổi tiếng với nhiều công dụng trong việc chữa bệnh mà còn được mệnh danh là “thần dược bí ẩn từ vùng núi cao”. Hôm nay, chúng ta sẽ cùng nhau khám phá về cây Cà Gai Leo, một trong những kho tàng dược liệu quý giá từ thiên nhiên mà chắc chắn bạn không nên bỏ qua. Hãy cùng CODAI.NET đi sâu vào cuộc hành trình khám phá sự kỳ diệu của loài cây này và tìm hiểu những lý do tại sao nó lại là một phần quan trọng không thể thiếu trong cuộc sống của bạn nhé!

Giới thiệu chung về Cà Gai Leo

Tên gọi

Cà Gai Leo là một loài thực vật thuộc họ Solanaceae, có tên khoa học là Solanum Procumbens. Ngoài ra, cây còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như Cà Vạnh, Cà Gai Dây, Cà Lù, Cà Quýnh, Cà Hải Nam….

Loài cây này được trồng chủ yếu ở các tỉnh miền Bắc, miền Trung Việt Nam và các nước láng giềng như Trung Quốc, Campuchia, Lào. Hiện nay, đây được xem là một trong những Cây Thuốc Nam có tác dụng giải độc gan tốt nhất.

Đặc điểm

Về thân và cành của Cà Gai Leo:

• Thân cây dài từ 60 – 100 cm và có thể phát triển cao hơn nữa.
• Thân và cành cây có nhiều gai nhỏ nhờ đó giúp bảo vệ cây khỏi động vật.
• Cành cây xòe rộng, tạo nên một tán lá rộng lớn.

Về lá của Cà Gai Leo:

• Lá có màu xanh, dạng hình trứng hoặc thuôn dài.
• Gốc lá có hình lưỡi rìu hoặc hơi tròn.
• Mặt dưới của lá có dạng hình sao với nhiều lớp lông mềm, màu trắng nhưng lại không bị nhám.
• Mặt trên của lá có những chiếc gai nhỏ.

Về hoa của Cà Gai Leo:

• Cây thường ra hoa từ tháng 4 đến tháng 9, những bông hoa có màu trắng hoặc tím.
• Những bông hoa này thường mọc thành 3 đến 5 bông trong cùng một chùm, đài hoa có lông và chia thành 4 thùy hình tam giác nhỏ.
• Trong suốt mùa hoa nở, những bông hoa màu trắng hoặc tím ấy sẽ tạo điểm nhấn nổi bật cho cả một vùng.

Về quả của Cà Gai Leo:

• Quả mọng nước có hình dạng tròn, bề mặt bóng, màu sắc đỏ tươi và thường xuất hiện từ trong khoảng từ tháng 9 đến tháng 12.
• Đường kính của quả sẽ dao động từ 7 đến 9 mm. Bên trong quả có chứa những hạt màu vàng nhạt, có hình thân dẹt và kích thước khoảng 3 x 2 mm.

Về đặc tính của Cà Gai Leo: Cây mang vị hơi the và có tính ấm, nhờ đặc tính này đã giúp làm tăng giá trị dược liệu của cây.

Với những đặc điểm này, loại cây dược liệu quý này không chỉ dễ nhận biết mà còn nổi bật với những công dụng y học quý giá, đặc biệt trong việc giải độc gan. Sự đa dạng về hình thái và thời gian ra hoa, kết quả của cây cũng làm cho nó trở thành một loại cây thú vị và hữu ích trong y học dân gian.

Phân loại

Cách phân loại Cà Gai Leo rất phong phú, có thể dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau. Các bạn có thể tham khảo những cách phân loại sau đây mà CODAI.NET gợi ý để có thể dễ dàng lựa chọn loại cây phù hợp với nhu cầu sử dụng và điều kiện trồng trọt ở nơi bạn sinh sống nhé.

Dựa vào màu sắc của hoa:

• Cà Gai Leo hoa trắng: Thường có dây nhỏ hơn và được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp dược phẩm để chế biến thuốc.
• Cà Gai Leo hoa tím: Thường có dây lớn hơn, ít được sử dụng trong y học và thường được trồng để làm hàng rào.

Dựa vào vùng miền trồng:

• Cà Gai Leo miền Trung: Thường thân cây cằn cỗi, có màu nâu đất, khó chăm sóc và rất cứng cáp.
• Cà Gai Leo miền Bắc và miền Nam: Thường thì thân cây màu xanh, dễ trồng và dễ chăm sóc hơn.

Dựa vào tính chất của cây:

• Cà Gai Leo khô: Thường được chế biến từ cây tươi sau đó đem đi phơi khô và dùng để sử dụng lâu dài.
• Cà Gai Leo tươi:Thường được sử dụng trực tiếp, giữ nguyên độ tươi và hàm lượng dinh dưỡng cao hơn.

Khám phá những công dụng tuyệt vời từ cây Cà Gai Leo

Trong Cà Gai Leo có chứa nhiều thành phần hóa học quan trọng tốt cho sức khỏe như Saponin, Flavonoid, Acid Amin, Sterol, và Alkaloid. Đặc biệt, riêng phần lá và rễ có chứa các hợp chất dược tính quan trọng như Glycoalkaloid, Solamnia A, Solamnia B, Cholesterol,… Nhờ những thành phần trên mà cây dược liệu quý này có nhiều công dụng trong việc hỗ trợ và điều trị nhiều bệnh lý, mang lại lợi ích đáng kể cho sức khỏe con người.

Cà Gai Leo hiệu quả trong việc điều trị Viêm gan B

Như đã biết, cây dược liệu này có chứa các thành phần hóa học: Alcaloid, Tinh bột, Flavonoid (tập trung chủ yếu ở phần rễ) và Alcaloid (tập trung chủ yếu ở phần thân). Một số thí nghiệm đã được các nhà khoa học thực nghiệm và chứng minh rằng Cà Gai Leo thực sự có tác dụng trong việc điều trị bệnh Viêm gan B, xơ gan, và ung thư gan. Những người bệnh thường được chỉ định dùng khoảng 16-20g/ngày dưới dạng thuốc sắc để hỗ trợ điều trị.

• Hiệu quả trong việc điều trị Viêm gan B:

Một số nghiên cứu cho thấy Cà Gai Leo có khả năng điều trị viêm gan B, mang lại hy vọng lớn cho người bệnh do thuốc kháng sinh hiện tại có chi phí cao và mang nhiều tác dụng phụ. Việc sử dụng dược liệu này giúp cải thiện rõ rệt các triệu chứng viêm gan như đau vàng da, mệt mỏi, nước tiểu vàng,… mà không gây tác dụng phụ.

• Tác Dụng Bảo Vệ Gan:

Cà Gai Leo có chứa nhiều Glycoalcaloid, giúp làm chậm sự tiến triển của xơ gan và giảm mức độ xơ gan giai đoạn sớm. Ngoài ra, dịch chiết từ Cà Gai Leo còn có khả năng chống Oxy hóa, kháng viêm và giảm tổn thương gan, bảo vệ gan tối đa.

Cà Gai Leo hiệu quả trong việc chống ung thư

Cà Gai Leo không chỉ có tác dụng chống oxy hóa, giảm tổn thương và bảo vệ gan như đã nói ở trên, mà còn có khả năng ức chế các tế bào ung thư. Đặc biệt, hiệu quả này rõ rệt nhất đối với các khối u ở gan và cổ tử cung.

Cà Gai Leo hiệu quả trong việc phòng ngừa hen suyễn

Cà Gai Leo thường được sử dụng để phòng ngừa và điều trị ho, hen suyễn, dị ứng. Nghiên cứu cho thấy các hoạt chất trong thảo dược này giúp ổn định tế bào Mast – tế bào sản xuất các chất gây co thắt đường thở, từ đó mang lại nhiều lợi ích tích cực cho hệ hô hấp. Dùng trà Cà Gai Leo mỗi ngày sẽ giúp phòng ngừa hen suyễn hiệu quả.

Cà Gai Leo hiệu quả trong việc giảm đau nhức xương khớp

Với tính ấm và vị hơi the, Cà Gai Leo an toàn cho sức khỏe và có tác dụng giảm đau nhức xương khớp, sụn khớp do bệnh lý hoặc thay đổi thời tiết gây nên. Đặc biệt, đối với người bị thoái hóa xương khớp, nó giúp cải thiện triệu chứng và bảo vệ cơ thể khỏi nhiễm hàn và làm tình trạng tái phát bệnh.

Ngoài những công dụng mà CODAI.NET đã giúp các bạn tổng hợp ở trên thì cây dược liệu quý này còn có nhiều công dụng khác nữa điển hình như hiệu quả trong việc giải độc rượu bia, chống say tàu xe, và xử lý vết thương do rắn cắn, …

Khám phá những bài thuốc dân gian hay từ Cà Gai Leo

Bài thuốc chữa xơ gan, viêm gan và hỗ trợ chống tế bào ung thư từ Cà Gai Leo

• Nguyên liệu chính bao gồm: 30g Cà Gai Leo (thân, rễ, lá), 10g cây Dừa Cạn, 10g cây Chó Đẻ Răng Cưa (Diệp Hạ Châu).
• Cách làm: Đem tất cả nguyên liệu rửa sạch sau đó đem đi sao vàng và sắc uống hàng ngày, mỗi ngày một thang.

Bài thuốc chữa đau lưng, tê thấp và nhức mỏi từ Cà Gai Leo

• Nguyên liệu chính bao gồm: 10g Cà Gai Leo, 10g Dây Gấm, 10g Thổ Phục Linh, 10g Kê Huyết Đằng, 10g Lá Lốt.
• Cách làm: Đem tất cả nguyên liệu rửa sạch sau đó đem đi sao vàng và sắc uống ngày 1 thang. Dùng liên tục từ 10 – 30 thang.

Bài thuốc chữa ho gà và suyễn từ Cà Gai Leo

• Nguyên liệu chính bao gồm: 10g Cà Gai Leo, 10g Thiên Môn, 10g Mạch Môn.
• Cách làm: Đem tất cả nguyên liệu rửa sạch sau đó đem đi sao vàng và sắc uống ngày 1 thang chia 3 lần.

Bài thuốc trị cảm cúm, dị ứng và rắn cắn

• Nguyên liệu chính bao gồm: 16 – 20g rễ hoặc thân, lá Cà Gai Leo.
• Cách làm: Đem tất cả nguyên liệu rửa sạch sau đó đem đi sao vàng và sắc uống hàng ngày.

Bài thuốc giải rượu từ Cà Gai Leo

• Nguyên liệu chính bao gồm: 100g Cà Gai Leo khô.
• Cách làm: Đem tất cả nguyên liệu rửa sạch, sắc với 400ml nước, uống trong ngày khi thuốc còn ấm.

Bài thuốc chữa ho do viêm họng từ Cà Gai Leo

• Nguyên liệu chính bao gồm: 15g rễ hoặc thân, lá Cà Gai Leo; 30g Lá chanh.
• Cách làm: Đem tất cả nguyên liệu rửa sạch, sắc uống làm 2 lần trong ngày khi thuốc còn ấm. Dùng liên tục trong khoảng từ 5 – 7 ngày.

Hướng dẫn kỹ thuật trồng Cà Gai Leo

Yếu tố thời vụ và mật độ trồng

• Ươm giống: Thường sẽ bắt đầu từ tháng 1 đến tháng 2.
• Thời điểm đưa cây ra trồng: Từ tháng 2 đến tháng 3, khi mà thời tiết mát mẻ thì cây sẽ dễ bén rễ hơn.
• Thời gian thu hoạch: Từ tháng 8 đến tháng 9.
• Mật độ trồng: Khoảng 38.000 – 40.000 cây/ha, khoảng cách mỗi hàng 50cm và khoảng cách cây cách cây 50cm.

Về việc chọn giống

• Dựa vào nguồn giống: Chọn từ những quả Cà Gai Leo có chất lượng tốt từ mùa vụ trước, nên chọn những quả già, to, tròn đều và chín đỏ, tránh chọn quả xanh hoặc ương.
• Quá trình phơi khô: Phơi quả cho đến khi da nhăn và chuyển sang màu đen.
• Cách lựa chọn hạt: Nên chọn những hạt có màu vàng, không lép và căng mẩy.

Cách thức gieo hạt

• Ngâm hạt: Ngâm hạt giống trong nước ấm khoảng 40 độ C trong vòng khoảng 15 phút để kích thích hạt nảy mầm và đồng thời loại bỏ những hạt lép.
• Chuẩn bị đất: Đất cần tơi xốp, đủ ẩm và thoáng khí để rễ cây có thể thở.
• Tưới nước: Tưới khoảng 1-2 lần/ngày đặc biệt là khi cây mọc vài lá mầm thì tươi nước kiểu phun sương. Cần phải chú ý cần phải dọn sạch cỏ dại và vệ sinh luống thường xuyên.
• Chuyển cây vào bầu: Khi cây lớn và cứng cáp hơn thì chuyển vào bầu (7x12cm) và tưới nước 1 lần/ngày. Khi bộ rễ phát triển thì nên tưới định kỳ 2-3 ngày/lần.

Cách thức làm đất và trồng

• Chọn vị trí trồng: Nên chọn nơi có đủ ánh sáng, độ ẩm thích hợp và đất tơi xốp.
• Lên luống: Độ rộng khoảng 70cm và tạo rãnh sâu 30cm.
• Bón lót: Cần 10 tấn phân chuồng ủ hoai, 3 tấn phân vi sinh và 200kg bột vôi khử trùng cho 1 ha đất canh tác.

Thời điểm chuyển cây ra vườn

• Thời gian ươm: Khoảng từ 25 cho đến 30 ngày trong bầu.
• Khi chuyển ra vườn: Cây giống cao khoảng từ 10-15cm.
• Tưới nước ngay: Đảm bảo độ ẩm cho cây sau khi trồng.

Mẹo hay giúp chăm sóc, thu hoạch và bảo quản Cà Gai Leo tốt

Về việc chăm sóc

Bón thúc: Ngoài quá trình bón lót, cần duy trì bón thúc chia làm 3 lần:

• Lần thứ nhất: Sau 7-10 ngày chuyển bầu ươm ra vùng trồng dược liệu, bón 140-180 kg Đạm Ure.
• Lần thứ hai: Sau 20-25 ngày trồng Cà Gai Leo, bón 300-400 kg phân NPK và 250-300 kg Đạm Ure.
• Lần thứ ba: Sau 35 ngày trồng, bón 300-400 kg phân NPK và 210-220 kg Đạm Ure.

Tưới nước: Cần tưới đủ lnước để đảm bảo độ ẩm cho đất, giúp cây sinh trưởng và phát triển tốt, đặc biệt vào mùa khô và trong thời kỳ tạo quả. Có thể tưới nước thủ công hoặc sử dụng hệ thống tưới tự động, hệ thống tưới nhỏ giọt tùy theo điều kiện cụ thể.

Cắt tỉa cành: Vào thời điểm tháng 5, khi cây bắt đầu ra hoa và phát triển mạnh thì cần phải cắt tỉa cành và tạo hình tán cho cây để cây có đủ không gian quang hợp.

Làm cỏ: Trong quá trình chăm sóc, cần làm cỏ hoặc sử dụng chế phẩm sinh học để diệt cỏ, hạn chế sử dụng thuốc trừ cỏ để không ảnh hưởng đến chất lượng cây. Kết hợp xới gốc 2-3 lần/năm.

Về việc thu hoạch và bảo quản

Thu hoạch: Mục đích của việc trồng cây dược liệu này là để thu được hoạt chất Ancaloit và Glycoancaloit. Vì vậy, khi thu hoạch đúng thời điểm sẽ đạt được hàm lượng hoạt chất tốt nhất. Khi cây bắt đầu cho quả chín, cắt toàn bộ thân cây và chỉ để lại cách gốc 15cm để cây tiếp tục phát triển vào vụ kế tiếp.

Chế biến sau thu hoạch:

• Phần lá: Có thể đem phơi khô ngay.
• Phần thân: Cắt ngắn 3-5cm sau đó đem phơi khô.
• Quả: Sau khi lọc ra thì chọn những quả to làm giống, quả chín rồi đem đãi lấy hạt và phơi khô và bảo quản trong túi nilon kín.

Một vài lưu ý quan trọng khi sử dụng Cà Gai Leo

Trước khi sử dụng loại trà này, bạn cần lưu ý một số điều quan trọng sau đây để đảm bảo an toàn và hiệu quả:

• Kiểm tra nguồn gốc sản phẩm: Hãy đảm bảo rằng loại sản phẩm mà bạn đang sử dụng có nguồn gốc rõ ràng và chất lượng tốt, không bị pha trộn với các thành phần hoá chất có thể gây hại cho sức khỏe.
• Kiểm tra sản phẩm trước khi dùng: Hãy kiểm tra thật kỹ sản phẩm trước khi sử dụng để tránh nhầm lẫn với các loại cây độc như Cà Độc Dược, Cà Dại.
• Tư vấn y khoa: Trước khi bắt đầu sử dụng Cà Gai Leo, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ đông y để đảm bảo rằng không gặp phải các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như ngộ độc hoặc tổn thương gan.

Một số câu hỏi thường gặp

Những ai không nên uống Cà Gai Leo?

Có một số trường hợp mà bạn không nên sử dụng để tránh các tác dụng phụ có thể gây hại cho sức khỏe. Những trường hợp này bao gồm: trẻ em dưới 5 tuổi; phụ nữ đang mang thai; những người bị huyết áp thấp; những người mắc bệnh thận và những người đang điều trị bệnh theo chỉ định của bác sĩ,…

Tác dụng của Cà Gai Leo?

Loài cây dược liệu quý này có nhiều tác dụng quan trọng như: giúp giải độc gan, bảo vệ gan và hạ men gan.

Thứ nhất là giúp hỗ trợ điều trị các bệnh lý liên quan đến gan như xơ gan, viêm gan, gan nhiễm mỡ,…

Thứ hai là giúp làm hạ đường huyết, giải rượu bia, độc rắn cắn.

Thứ ba là giúp làm chữa các bệnh về hô hấp, viêm họng.

Cuối cùng là hỗ trợ và điều trị chứng tê thấp, đau lưng, nhức mỏi.

Có nên uống Cà Gai Leo hàng ngày hay không?

Theo các nghiên cứu, loài cây này không gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng và được cho phép sử dụng mỗi ngày mà không lo ngại về sức khỏe. Tuy nhiên, bạn nên tuân thủ liều lượng được chỉ định bởi bác sĩ đông y, đặc biệt là đối với những người có vấn đề về gan. Loại dược liệu quý này có thể uống thay cho trà hoặc nước lọc mỗi ngày, đặc biệt phù hợp với những đối tượng như:

• Người thường uống rượu bia và có nguy cơ ngộ độc do rượu.
• Người mắc bệnh hen suyễn, ho, cảm cúm.
• Người mắc bệnh viêm gan virus, xơ gan, men gan cao, gan nhiễm mỡ.
• Người bị mề đay, mẩn ngứa.
• Người khó tiêu, ăn uống kém.

Kết luận

Cà Gai Leo đã khẳng định vai trò quan trọng trong y học dân gian Việt Nam. Với những công dụng tuyệt vời trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh về gan, phong thấp, hen suyễn và nhiều vấn đề sức khỏe khác. Hãy tiếp tục khám phá và ứng dụng Cà Gai Leo trong cuộc sống hàng ngày để tận dụng tối đa những giá trị quý báu mà thiên nhiên đã ban tặng. CODAI.NET hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn thông tin hữu ích về loài thảo dược này, giúp bạn hiểu rõ hơn và tin tưởng vào những lợi ích tuyệt vời mà cây đem lại.