• Nguồn: [Ebook] The Unexpected Houseplant: 220 Extraordinary Choices for Every Spot in Your Home – Tovah Martin
• Biên tập: Dũng Cá Xinh (Tháng 02/2022)
• Dịch: Vui Nguyễn 

English

Winter

Wind is gusting at 40 miles per hour, snow is piled 3 feet high, and the highways are closed. Meanwhile, two bright blue blossoms are bursting on the thunbergia, there are some baby blue flowers bouncing on the chirita when the wind jiggles the windows, and the paphiopedilum is still lingering in the bathroom after its debut several weeks ago. Countless amaryllis (hippeastrum) are trumpeting their wares, the leaves of a kalanchoe are buried behind its clouds of sizzling orange blossoms, and the citrus has sent its perfume roaming throughout my office all morning. This is why I garden indoors.

I’ve never had the opportunity to explore whether I am prone to Seasonal Affective Disorder. With all this greenery around, I never feel the full brunt of winter. Sure, my back aches from shoveling snow and my fingers are swollen from chilblains. But my spirit is warmed by all the growing things performing around me. Forced bulbs are pushing their noses through the soil, vines are climbing around, grasses are bristling in little tufts only to be flattened and stomped into oblivion by kitten paws. It’s a happening place.

And I shuffle around, carrying watering pots to and fro, dousing the soil with silver streams arching from spouts, removing a brown leaf here and tucking a flower spike in front of a leaf there. In the darkest hours of winter—and we count plenty—I feel every inch a gardener. All my nurturing instincts are put to the test; all my horticultural talents are unleashed. Right here, right now. Not in a few months, not when the ice melts or the snow run off rushes into my basement. I need not wait for a thaw or the sun to shine. This is why I grow houseplants.

WINTER AGENDA

Everything slows down in winter. Even the blossoms that open seem to linger longer. Plants grow lethargically and require water less frequently, and I move around at a more leisurely pace—snail is an appropriate description—to service their needs.

When light levels are low, plants do not grow by leaps and bounds. As a result, they do not slurp up water as rapidly as they did in summer. However, when the furnace is running full tilt, plants in the direct line of fire (also near woodstoves and close to hot-air vents) feel the drying effect. And when you combine the atmospheric dryness with sun reflected off snow, you might occasionally find yourself serving up drinks nearly as often as you did during other seasons. But never assume that because it’s Friday, drinks are on the schedule. Instead, monitor each plant for its watering needs. Of course, that’s the way you should run the ship throughout the year, but in winter, it’s critical. Overwatering is the primary cause of untimely death for most houseplants, and winter is when overzealousness with the watering can tends to occur. Blame it on sheer boredom, but we spoil our houseplants to death in winter.

The best way to avoid this capital offense is to use a hand-in-glove approach to matching root systems with pot sizes. When a plant is potted in a plus-size container, excess soil remains soggy, rotting the roots. I avoid that pitfall by graduating only one pot size at a time. Furthermore, I never transplant in autumn or winter unless a plant is continually thirsty and has become a nuisance factor. Otherwise, I bide my time until I see spring coming around the corner.

Because light levels are low, I rarely fertilize in winter. Of course, if a plant has that pale and hungry look, I pull out the fish emulsion. But that’s definitely the exception, and I think twice before doling out food at a time of year when incoming light levels won’t be prompting vigorous growth. Don’t assume that the remedy for a plant’s problems lies in repotting or feeding. That’s usually the worst solution, especially in winter. Instead, just hold steady.

Meanwhile, I find myself constantly wielding the pruning shears in winter. This is the time when plants make spindly, leggy growth that won’t compare favorably with the tight, sinuous limbs that develop when more light streams in. I just whack those stretching branches right off. In fact, some plants, such as angel wing begonias, get clipped right down to the base in expectation of tighter shoots as the days lengthen.

Winter is when we’re all starved for greenery. But no need to settle for the first green thing that crosses your path. No need to act out of desperation. Don’t feel you must give a permanent home and precious window space to every poinsettia that throws itself at your mercy. Instead, I focus my energy (and windows) on plants that are trouble free, truly glam, and worth the room and care. That’s not to say I don’t have plants on my holiday wish list. Plenty of friends lavish me with green gifts, and I’m grateful. You can never have enough orchids, amaryllis, camellias, ferns, or newly sprouting bulbs in your life. Winter is when you need them the most.

 

ASPARAGUS

MY HOME IS a fluid affair. Like any other fickle gardener, I play favorites for a few years and then turn my attention elsewhere. For a very long time, I carried on a hot relationship with Asparagus retrofractus, but we had to break up. Actually, it didn’t end well.

First of all, notice that I didn’t commit the usual lapse of lumping asparagus into the fern category. Granted, the lacy asparagus species that we grow indoors do look somewhat like ferns and definitely act a lot like ferns, but asparagus are in the Liliaceae family. Unlike ferns, they produce insignificant little flowers often followed by berry-like red fruit. For years, mine grew happily in the bathroom, where it remained winter and summer because it became obese and I could no longer cart it around.

Left in position, it acted like a vine and sent an occasional groping stem up the trellis behind the toilet. Problem was, it kept expanding. The more it grew, the more I had to distance myself. Although its tufts of green leaves were soft to the touch, its woody brown stems brandished thorns. All of this would be fine at arm’s length, but up close and intimate (we’re talking the toilet, after all), it wasn’t a comfortable living situation. It was a constant tug of war. Then there was another problem: the soft, fine, needle-like leaves had a habit of shedding all over the place.

The time eventually came when the asparagus was cut back and extracted from the bathroom and brought into the shadiest end of the greenhouse instead. I relocated it not because it needed additional light, but because its swollen roots demanded a huge pot and I simply couldn’t accommodate it elsewhere. It delighted in its new digs, to the point that it outgrew several pot promotions. Finally I had to call things to a halt. Because it was pot-bound, it required constant watering. So I decided to end the relationship.

But the story doesn’t stop there. Stupidly, I gave the asparagus one of my favorite glazed containers. As of this writing, it still persists in holding onto that pot for dear life. I can’t seem to extract the root system, and the custody battle is getting ugly. Meanwhile, it keeps desperately sending up signs of life. The asparagus is a plant that will not say die.

This has been the ongoing saga of Asparagus retrofractus. You are undoubtedly wondering about the more commonly grown Asparagus densiflorus. I’m here to tell you that it would not be permitted to set its foot in the door. (Here’s where the opinionated indoor gardener rears her ugly head.) Compared to the poetic tufts of Asparagus retrofractus, Asparagus densiflorus is coarse, with a blob-like growth habit and leaves like pine needles, which shed worse than the plant I entertained for so long. Much worse. It has all the same bad habits, plus more. At least my Asparagus retrofractus and I have many happy memories. And I am sure we’ll work this out.

If, after all this bad-mouthing, you still want to host an asparagus, it is one of the easiest plants on earth to grow. I would not recommend a dark north window because your asparagus will become leggy and sparsely foliated. But it will tolerate just about every other situation and still look great. It’s a water guzzler, so be prepared. Expect to hand out frequent container promotions. And, most important, don’t give it your favorite container—you may never be able to wrench it free.

Asparagus retrofractus

• ALSO CALLED: asparagus fern

Tiếng Việt

MÙA ĐÔNG

Gió đang thổi với tốc độ 40 dặm một giờ, tuyết chất thành đống cao 3 mét và đường cao tốc thì bị đóng cửa. Trong lúc này, có hai bông hoa chi Cát Đằng ( Thunbergia) màu xanh dương đang bung nở, và một vài bông hoa Chirita màu xanh biếc đang lay động trước gió khi chúng lướt qua cửa sổ, và cây chi Lan hài (Paphiopedilum) vẫn còn sót lại trong phòng tắm sau khi ra được mang về vài tuần trước. Vô số loài Lan Huệ (Amaryllis) đang thổi kèn, những chiếc lá của cây Kalanchoe bị che khuất giữa những đám hoa màu vàng cam nóng bỏng, ​​và các cây chi Cam chanh đang toa hương thơm ngát khắp văn phòng suốt cả buổi sáng. Đây là lý do tại sao tôi trồng cây trong nhà.

Tôi chưa bao giờ có cơ hội khám phá xem liệu mình có bị Trầm cảm theo mùa hay không. Với toàn cây xanh xung quanh, tôi chưa bao giờ cảm nhận được trọn vẹn mùa đông. Chắc chắn rồi, lưng tôi bị đau do xúc tuyết và các ngón tay sưng tấy vì bị cước. Nhưng tinh thần của tôi lúc nào cũng được sưởi ấm bởi tất cả những loại cây đang phát triển xung quanh tôi. Những mầm cây thân củ đang đâm chồi khỏi đất, dây leo đang bò xung quanh nhà, các cây cỏ cảnh mọc thành từng búi nhỏ chỉ chờ những bàn chân mèo tiến tới san bằng và dẫm nát. Đây là nơi mọi thứ diễn ra.

Và tôi lững thững đi khắp nơi, xách bình tưới đi đi lại lại, xới đất với những dòng nước bạc chảy ra từ vòi, ngắt một chiếc lá nâu và cắm một cành hoa trước chiếc lá đó. Trong những giờ phút đen tối nhất của mùa đông, tôi vẫn đếm được rất nhiều cây, tôi cảm thấy mỗi inch đều có một cây trồng. Tất cả bản năng trồng trọt của tôi được đưa vào thử nghiệm; tất cả các tài năng làm vườn của tôi được phát huy. Ngay tại đây, ngay lúc này. Không phải trong vài tháng, không phải khi băng tan hay tuyết rơi tràn vào tầng hầm. Tôi không cần đợi băng tan hoặc mặt trời chiếu rọi. Đây là lý do tại sao tôi trồng cây trong nhà.

NHẬT KÝ MÙA ĐÔNG

Mọi thứ dường như chậm lại vào mùa đông. Ngay cả những bông hoa dường như cũng tàn muộn hơn khi mùa đông đến. Thực vật phát triển chậm chạp và ít cần nước hơn, vì thế tôi cũng di chuyển với tốc độ nhàn nhã hơn để phục vụ nhu cầu của chúng, có thể ví tốc độ đó với tốc độ của ốc sên.

Khi mức độ ánh sáng thấp, thực vật không phát triển với tốc độ nhảy vọt. Do đó, chúng không cần nhiều nước như mùa hè. Tuy nhiên, khi thời tiết lạnh dần và cần sưởi ấm, các cây trồng gần lò sửa (cũng gần bếp củi và gần lỗ thoát khí nóng) sẽ cảm nhận được sự ảnh hưởng của khí nóng. Và khi sự khô hanh của bầu khí quyển kết hợp với mặt trời phản chiếu từ tuyết, đôi khi bạn sẽ phải tưới nước gần như thường xuyên, giống như bạn đã làm trong các mùa khác. Nhưng đừng bao giờ cho rằng vì hôm nay là thứ Sáu nên tưới nước nằm trong lịch trình. Thay vào đó, hãy theo dõi nhu cầu tưới nước của từng cây. Tất nhiên, đó là cách bạn nên tuân theo trong suốt cả năm, nhưng vào mùa đông, điều này rất quan trọng. Tưới quá nhiều nước là nguyên nhân chính gây ra cái chết của hầu hết các cây trồng trong nhà và mùa đông là lúc chúng ta có xu hướng quá say mê với bình tưới nước. Đổ lỗi cho điều đó là một lí do vô cùng nhàm chán, nhưng chính bạn đang giết chết cây trồng của mình trong mùa đông.

Cách tốt nhất để tránh phạm phải lỗi này là phải trồng cây vào chậu có kích thước phù hợp với bộ rễ. Khi cây được trồng trong chậu có kích thước lớn, đất thừa vẫn còn sũng nước, làm thối rễ. Tôi thường tránh lỗi này bằng cách chỉ trồng cây vào chậu có kích thước phù hợp với kích thước rễ. Hơn nữa, tôi không bao giờ trồng cây vào mùa thu hoặc mùa đông trừ khi cây cần nước liên tục và trở thành một yếu tố gây phiền toái. Nếu không, tôi sẽ cố gắng chờ cho đến khi tôi thấy mùa xuân đang đến gần.

Vì mức độ ánh sáng thấp nên tôi ít bón phân vào mùa đông. Tất nhiên, nếu cây trông có vẻ ngoài còi cọc và đói khát, tôi sẽ bón đạm cá. Nhưng đó chắc chắn là ngoại lệ và tôi sẽ suy nghĩ kỹ trước khi bón phân cho cây vào thời điểm mà mức độ ánh sáng không đủ để thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của cây. Đừng bao giờ nghĩ rằng thay chậu hoặc bón phân là biện pháp khắc phục các vấn đề này. Đó thường là giải pháp tồi tệ nhất, đặc biệt là vào mùa đông. Thay vào đó, chỉ cần giữ cho cây ổn định là được.

Trong lúc ấy, tôi sẽ cầm kéo và tỉa cây vào mùa đông. Đây là thời điểm mà cây cối ngày càng khẳng khiu và vươn dài, nó sẽ không thuận lợi như khi các cành cây phát triển chắc khỏe, uốn lượn khi có nhiều ánh sáng. Tôi chỉ cần cắt ngay những cành cây vươn dài đó đi. Thực tế, một số loài thực vật, chẳng hạn như Thu hải đường cánh thiên thần, sẽ được cắt sát gốc với hy vọng chúng sẽ đâm chồi chắc khỏe hơn khi ngày dài ra.

Mùa đông là mùa mà tất cả chúng ta đều thiếu cây xanh. Nhưng bạn không cần phải trồng cái cây xanh đầu tiên lướt qua bạn. Bạn không cần phải làm thế vì tuyệt vọng. Bạn không cần phải dành một ngôi nhà riêng và không gian cửa sổ quý giá của mình cho cây trạng nguyên chỉ vì lòng thương xót. Thay vào đó, tôi tập trung năng lượng của mình (và cửa sổ) vào những loại cây không gây rắc rối, thực sự quyến rũ và đáng để trồng và chăm sóc. Điều này không có nghĩa là tôi không có loại cây nào trong danh sách mong muốn của mình. Rất nhiều bạn bè đã tặng tôi những món quà xanh và tôi rất biết ơn họ. Bạn không thể thiếu hoa lan, amaryllis, hoa trà, dương xỉ, hoặc những loại cây thân củ mới nảy mầm trong cuộc sống. Mùa đông là lúc bạn cần chúng nhất.

MĂNG TÂY

Nhà tôi lúc nào cũng có sự thay đổi. Giống như bất kỳ người làm vườn hay thay đổi khác, tôi trồng những cây yêu thích trong vài năm và sau đó chuyển sự chú ý của mình sang cây khác. Trong một thời gian rất dài, tôi đã có một mối quan hệ nồng nhiệt với Asparagus retrofractum, nhưng chúng tôi đã chia tay. Trên thực tế, mối quan hệ đó kết thúc không mấy tốt đẹp.

Trước hết, hãy lưu ý rằng tôi không xếp măng tây vào loại dương xỉ thông thường. Đúng là, các loài măng tây mà chúng ta trồng trong nhà trông hơi giống dương xỉ và chắc chắn cách nó phát triển cũng rất giống dương xỉ, nhưng măng tây thuộc họ Liliaceae. Không giống như dương xỉ, chúng tạo ra những bông hoa nhỏ, sau đó là quả màu đỏ trông giống quả mọng. Trong nhiều năm, những cây này vẫn vui vẻ phát triển trong phòng tắm suốt cả mùa đông và mùa hè, do đó nó trở nên mập mạp đến nỗi tôi không thể chở nó đi khắp nơi được nữa.

Theo đúng bản chất, nó phát triển giống như cây leo và thỉnh thoảng bám vào tấm lưới để leo lên phía sau nhà vệ sinh. Vấn đề là, nó sẽ tiếp tục lan rộng. Nó càng lớn, tôi càng phải tự tạo khoảng cách. Mặc dù chạm vào những chùm lá xanh của nó rất mềm, nhưng thân gỗ màu nâu của lại có gai. Tất cả những điều này sẽ ổn nếu chúng chỉ vươn cao đến tầm với, nhưng nếu chúng mọc cao đến tận nhà vệ sinh thì đó không phải là một hoàn cảnh sống thoải mái. Đó là một cuộc giằng co liên tục. Sau đó là một vấn đề khác: những chiếc lá mềm, mịn, giống lá kim sẽ rụng khắp nơi.

Cuối cùng cũng đến lúc măng tây được cắt tỉa, đưa ra khỏi phòng tắm và đặt ở nơi xấu xí nhất của nhà kính. Tôi dời nó đi không phải vì nó cần thêm ánh sáng, mà bởi vì bộ rễ phình to của nó cần một cái chậu lớn hơn và tôi chỉ đơn giản là không thể chứa nó ở nơi khác. Nó rất vui khi được thay chậu mới. Cuối cùng tôi đã phải tạm dừng mọi thứ. Bởi vì khi được trồng trong chậu, nó cần tưới nước liên tục. Vì vậy, tôi quyết định chấm dứt mối quan hệ với nó.

Nhưng câu chuyện không dừng lại ở đó. Thật ngu ngốc, tôi đã cho măng tây vào một trong những cái chậu tráng men yêu thích của tôi. Khi viết bài này, nó vẫn kiên trì bám lấy cái chậu đó. Tôi dường như không thể nhổ nó lên và cuộc chiến giành quyền kiểm soát đang dần trở nên tồi tệ. Trong khi đó, nó vẫn tiếp tục gửi đi những dấu hiệu của sự sống một cách tuyệt vọng. Măng tây là một loại cây không dễ chết.

Đây là câu chuyện không hồi kết với Asparagus retrofractus. Bạn chắc chắn đang thắc mắc về loại Asparagus densiflorus được trồng phổ biến. Tôi ở đây để nói với bạn rằng nó không được phép đặt chân vào cửa nhà tôi. So với những chùm lá đầy thơ mộng của Asparagus retrofractus, Asparagus densiflorus thô hơn, và lá thì giống như lá thông, rụng nhiều hơn so với những cây mà tôi đã từng trồng. Tệ hơn nữa. Nó tập hợp tất cả những thói quen xấu. Ít nhất thì Asparagus retrofractus và tôi đã có nhiều kỷ niệm vui vẻ với nhau. Và tôi chắc chắn rằng chúng tôi sẽ giải quyết vấn đề này êm đẹp.

Sau tất cả những điều tồi tệ đó, nếu bạn vẫn muốn trồng măng tây, thì đúng vậy, nó là một trong những loại cây dễ trồng nhất trên trái đất. Tôi khuyên bạn không nên để măng tây ở cửa sổ hướng Bắc vì chúng sẽ vươn dài và tán lá sẽ thưa thớt dần. Nhưng nó sẽ chịu được nhiều loại điều kiện khác và nó trông vẫn rất tuyệt. Đây là loại cây rất thích nước, vì vậy bạn hãy chuẩn bị kĩ. Chúng còn cần thay chậu thường xuyên. Và quan trọng nhất, đừng trồng chúng trong cái chậu yêu thích của bạn — bạn có thể không bao giờ lấy lại được nó.

Asparagus retrofractus

• HAY CÒN GỌI LÀ: Măng tây dương xỉ

1. 
   Tra cứu tên khoa học của các loài cây thuộc chi Asparagus bằng hình ảnh

Dũng Cá Xinh

Có những ngày mưa gió, ngày nắng chói chang nhưng khi mở cửa ra hàng hoa dại vẫn nằm đó dưới bậc thềm. Không nhạt không úa mà vẫn còn vẻ tươi trong như ngày nào.

Xem các bài khác