- Nguồn: Sách tiếng Anh bản cứng: The indestructible houseplant: 200 beautiful plants that everyone can grow – Tovah Martin
- Biên tập: Dũng Cá Xinh (Tháng 10/2021)
- Dịch: Quỳnh Nhi
English
Let the rehab begin. Long ago, I decided it was time to blow off the cobwebs and give old faithfuls a second coming, and I encourage you to do likewise. Many of the plants in this book could use a dusting off. You knew them way back when, and you are prone to dismiss them as part of the murky past, like bell-bottoms and fondue. But wait. Not all the plants from your far-out youth deserve to fall into the has-been category. Give them an updated role.
If ever a plant needed to move into the here and now, it is the African violet. It is so strongly linked with doilies and tea parties that many indoor gardeners figure it doesn’t have a future. But these plants survived indoor gardening’s dark ages intact, which is a huge recommendation for their reliability. African violets could be called the golden retrievers of indoor gardening. They aim to please. Give them a chance to prove themselves yet again.
The African violet fraternity has a long reach. Within the Gesneriad family, all sorts of relations have been enlisted indoors. I zero in on the real diehards, African violets (Saintpaulia ionantha cultivars) and Chirita cultivars. These are the most durable of the clan, and I’ve done the litmus tests to prove it. My chilly house cannot host most gesneriads in a manner that pleases their toasty hearts. Cape primrose (Streptocarpus) does not even put up a struggle; it just perishes. Similarly, columneas, aeschynanthus, and most of the other members of this family give my cool home the cold shoulder. I haven’t even tried miniature sinningias because I know they’re doomed. But African violets and chiritas are a different story. They love me.
Everyone can picture the little rosette of soil-hugging felted leaves clustered around a bouquet of violet look-alike flowers. African violets can endure lack of humidity, lapses in watering, and low light, and still live to tell the tale. But beyond mere survival, they blithely blossom their way through hell (from a houseplant’s point of view—nothing against your home). You cannot dissuade an African violet from blooming. It just wants to pump out those flowers. Yes, its leaves and blossoms will become mottled if you splash cold water on them. Yes, those same leaves might wrinkle up slightly beside a chilly window. But the flowers keep coming.
The botanical world has done a lot with African violet flowers recently. At flower shows, the blossoms look like someone pumped them full of steroids. They are ruffled. They are all shades of colors (mostly in the pink and purple realm). They are splashed and flecked with different hues. And they are immense. But you know what? Call me a purist, but I prefer the simple single flowers that are a dead ringer for hardy violets in the garden. Ditto for the foliage. Give me the plain, swank dark leaves rather than variegated versions any day.
How can you reinvent these plants that have so much baggage? Easy. Give them the sleekest presentation you can pull together. I put mine in thoroughly modern containers for a face-lift. I go for glazed terra-cotta with stripes or zigzags or chic metal, and then I create a vignette around it. Singly displayed, African violets are never going to be the sort of plant you can notice from across the room. But cluster a few together and you’ve got the volume a chorus can create. I saw a retrospective-chic display at the Chicago Flower Show of six African violets tucked into an old leather satchel, and it was mighty cool. You could do the same thing with a picnic basket, although you might want to tuck a zinc tray within so you can water from below. Add some spike moss and you’re cooking.
If you don’t splash water, African violets shouldn’t require the white-glove treatment of water from below only. I’ve grown plenty and watered them conventionally without suffering consequences. But I wait for the water to warm up before applying it in winter. And I take aim with the watering can to direct the stream away from the leaves. (This is easy enough if you’re paying attention.) Note that African violets don’t fare very well in cold rain outdoors. In fact, you might as well keep them inside during the warm season. They don’t appreciate summer camp.
Temperature-wise, I push it. African violets would prefer nothing lower than 60°F (15°C) at night with a 5- to 10-degree jump during the day, but it’s not going to happen in my house in autumn, winter, and early spring. They chug along nonetheless. I don’t give them special African violet potting soil, although they would love it. Instead, I sink the roots in my usual organic potting soil, taking care to give them just enough room to feel cozy but not swim. I water them when the soil is slightly dry but not parched. Overwatering is a killer.
I treat my chiritas the same way. Chiritas resemble African violets, but they have tubular blossoms. I thought pinks and baby blues were the extent of their color range until I met Chirita ‘Aiko’ (Chiritas eburnea × Chiritas subrhomboidea), which has primrose yellow blossoms on foot-long spires above a rosette of long tongue-like leaves. I love it. It hasn’t stopped blooming throughout autumn and winter. But all chiritas perform for me. I haven’t found a bad egg in the bunch. They send up flower spike after flower spike even when I forget to water. Their leaves can mottle if you splash them with cold water, but it usually doesn’t mar the plant over the long run. And chirita leaves are occasionally silver flecked and generally look good. Some chiritas become lanky and sprawling with time. If this happens, prune them back and root the cuttings. The mother plant will regrow to hug the soil and look tidy again.
Chirita ‘Aiko’ has sufficient presence to make a statement from a distance. But most chiritas are about the same size as African violets and could be displayed in similar vignettes. They are great neighbors for begonias, especially because blue is not in the begonia color spectrum for flowers, so they add another element. And, of course, chiritas are wonderful beside African violets. Just don’t do doilies. That’s all I ask.
AFRICAN VIOLET
Saintpaulia and Chirita
EASY
SIZE |
Usually less than 4 inches (10 cm) high |
FOLIAGE |
Frequently felted and good-looking; generally forming rosettes |
OTHER ATTRIBUTES |
Adorable, colorful blossoms |
EXPOSURE |
East or west |
WATER REQUIREMENTS |
Allow soil to dry out between waterings; do not wet leaves |
OPTIMUM NIGHTTIME TEMPERATURE |
60–65°F (15–18°C) |
RATE OF GROWTH |
Slow to medium |
SOIL TYPE |
Rich, humusy, peaty potting soil with compost included |
FERTILIZING |
Early spring to late autumn |
ISSUES |
Foliage can become marred if cold water falls on the leaves |
COMPANIONS |
Begonias, bromeliads, ferns, mosses, nerve plants, and prayer plants |
Tiếng Việt
Hãy bắt đầu cải tạo mọi thứ ngay bây giờ. Từ lâu, tôi đã quyết định rằng đã đến lúc phải dọn dẹp và đưa những chậu cây cũ ra ngoài, và tôi khuyến khích bạn làm như vậy. Nhiều loại cây trong cuốn sách này có thể đã bị lãng quên từ rất lâu. Bạn đã biết chúng từ khi nào, và bạn có bỏ qua chúng dễ dàng vì trông chúng quá bẩn hoặc không đẹp, giống như một cái quần đã cũ và quá ngắn. Nhưng chờ một chút. Không phải tất cả các cái cây đã cũ của bạn đều có thể được đưa vào danh sách. Hãy cho chúng một cơ hội để thay đổi.
Nếu có một loại cây để di chuyển đến đây và ngay bây giờ, thì đó chính là cây Tử Linh Lan (violet Châu Phi). Nó thường được trưng bày trong những buổi tiệc trà nhiều đến nỗi những người làm vườn tại nhà cho rằng nó không có tương lai. Nhưng những cây này vẫn tồn tại một cách nguyên vẹn dù bị lãng quên ở một góc nào đấy trong vườn, đó là một điểm cộng rất lớn của chúng. Hoa violet châu Phi có thể được gọi là một con Golden trong vườn nhà. Chúng có thể khiến bạn hài lòng. Hãy cho chúng một cơ hội để chứng tỏ bản thân một lần nữa.
Kết hợp cây Tử Linh lan cùng với những cây khác. Trong họ Thượng Tiễn (Gesneriad), phân loại hết những loại cây có thể kết hợp. Hoa violet Châu Phi (giống cây trồng Saintpaulia ionantha) và giống cây Rita nhỏ (Chirita), đây là loại bền nhất và tôi đã thực hiện các bài kiểm tra khó khăn để chứng minh điều đó. Ngôi nhà lạnh lẽo của tôi không thể đáp ứng hết mọi nhu cầu về những ánh nắng ấm áp. Hoa anh thảo Cape (Streptocarpus) thậm chí không có một chút đấu tranh nào; nó bị chết. Tương tự như vậy, Columneas, Aeschynanthus, và hầu hết các thành viên khác của Họ cây này đã không thích căn nhà lạnh lẽo của tôi. Tôi thậm chí còn chưa thử những thử thách khác vì tôi biết chúng sẽ phải chết. Nhưng hoa Tử Linh Lan và cây Rita nhỏ lại là một câu chuyện khác. Chúng yêu tôi.
Mọi người đều có thể tưởng tượng ra những chiếc lá đẹp đẽ ôm lấy đất xếp thành tầng xung quanh những bông hoa màu tím xinh đẹp. Hoa Tử Linh Lan có thể chịu đựng được điều kiện thiếu độ ẩm, thiếu nước, thiếu ánh sáng, và vẫn sống. Nhưng ngoài khả năng sinh tồn đơn thuần, chúng còn nở hoa rất nhanh chóng (từ quan điểm của một người làm vườn). Bạn không thể ngăn cản hoa Violet châu Phi nở rộ. Chúng chỉ muốn bung nở ra những bông hoa đó. Lá và hoa sẽ trở nên lốm đốm nếu bạn dội nước lạnh vào chúng. Những chiếc lá đó có thể hơi nhăn lại khi ở bên cạnh khung cửa sổ se lạnh, nhưng những bông hoa vẫn tiếp tục nở.
Gần đây, thế giới thực vật học đã làm rất nhiều điều với hoa Violet Châu Phi. Tại các buổi triển lãm hoa, những bông hoa trông giống như ai đó đã bơm đầy Steroid vào chúng. Chúng bị nhăn nhúm. Có tất cả các màu sắc khác nhau (chủ yếu là trong lĩnh vực màu hồng và tím). Có những bông hoa với sự loang lổ của màu sắc, và còn có rất nhiều loại nữa. Nhưng bạn biết không? Tôi là người theo chủ nghĩa thuần khiết, tôi thích những bông hoa đơn giản với màu sắc đơn giản ban đầu của chúng. Những cái lá cũng như vậy. Hãy trả cho tôi những chiếc lá sẫm màu đơn thuần chứ không phải là phiên bản loang lổ.
Làm thế nào bạn có thể làm nổi bật những loại cây này? Cho chúng những đồ đẹp nhất mà bạn có và kết hợp chúng với nhau. Tôi đã đặt những cái cây vào những cái chậu cây hoàn toàn hiện đại để làm nổi bật chúng. Tôi chọn loại chậu nung bằng đất nung tráng men có sọc hoặc zig zag hoặc kim loại sang trọng, và sau đó tôi tạo họa tiết xung quanh nó. Hoa Violet châu Phi sẽ không bao giờ là loại thực vật gây ấn tượng với bạn từ xa nếu đặt chúng đơn lẻ. Nhưng tập hợp một số lại với nhau và bạn sẽ được một nơi thật lộng lẫy và tuyệt đẹp. Tôi đã thấy một màn trình diễn – sang trọng tại Chicago Flower Show gồm sáu bông hoa Tử Linh Lan được nhét trong một chiếc túi da cũ, và nó thật tuyệt. Bạn có thể làm điều tương tự với một chiếc giỏ dã ngoại, bạn có thể nhét một khay kẽm vào bên trong để bạn có thể tưới nước. Thêm một ít rêu gai và bạn đã hoàn thành việc này.
Nếu bạn không may tưới nước vào lá của cây Tử Linh Lan, chỉ cần xử lý nước bằng găng tay trắng từ bên dưới. Tôi đã trồng nhiều và tưới nước cho chúng theo cách thông thường mà không có hậu quả gì. Nhưng tôi đợi nước ấm lên rồi mới tưới cây vào mùa đông. Khi tưới cho cây Tử Linh Lan, tôi để bình tưới sao cho nước không thể chạm vào lá cây. (Điều này rất dễ dàng nếu bạn chú ý.) Lưu ý rằng hoa Violet Châu Phi thật sự không thích mưa lạnh ngoài trời. Trên thực tế, bạn cũng có thể giữ chúng bên trong nhà trong mùa ấm.
Hoa Tử Linh Lan sẽ không thích nhiệt độ thấp hơn 60 ° F (15 ° C) vào ban đêm và nhảy từ 5 đến 10 độ vào ban ngày, nhưng điều đó sẽ không xảy ra trong nhà tôi vào mùa thu, mùa đông và đầu mùa xuân. Dù sao thì chúng cũng sẽ tiếp tục phát triển. Tôi không cung cấp cho Tử Linh Lan loại đất trồng trong chậu đặc biệt, mặc dù chúng rất thích. Thay vào đó, tôi cho chúng vào chậu chứa bầu đất hữu cơ thông thường của mình, chú ý tạo cho chúng không gian vừa đủ để chúng cảm thấy ấm cúng nhưng không bị quá rộng. Tôi tưới khi đất hơi khô nhưng không quá khô. Tưới nước quá mức sẽ khiến cây Tử Linh Lan chết.
Tôi chăn sóc những chậu cây Tira nhỏ (Chiritas – Tai voi nhỏ) theo cùng một cách. Chiritas giống Tử Linh Lan, nhưng chúng có hoa dạng hình ống. Tôi nghĩ rằng màu hồng và màu xanh nhạt là 2 màu hoa duy nhất của chúng cho đến khi tôi thấy Chirita ‘Aiko’ (sự kết hợp giữa Chiritas eburnea × Chiritas subrhomboidea). Chúng có màu hoa vàng như hoa Anh thảo cùng với hình hạng ống và những cánh hoa xòe ra. Tôi thích nó. Nó đã nở hoa trong suốt cả mùa thu và mùa đông. Tất cả các chậu cây Rita nhỏ đều như thế và tôi đã không thấy gì bất thường ở chúng. Chúng nở hết những cành hoa này đến những cành hoa khác ngay cả khi tôi quên tưới nước. Lá của chúng có thể bị nát nếu bạn dội nước lạnh vào, nhưng thường không làm hỏng cây. Và lá cây Rita nhỏ đôi khi có những đốm bạc và nhìn chung đẹp. Một số cây Chiritas trở nên cao lêu nghêu và dài ra theo thời gian. Nếu điều này xảy ra, hãy cắt tỉa chúng và cắm lại rễ. Cây mẹ sẽ mọc lại và trông gọn gàng trở lại.
Cây Rita nhỏ ‘Aiko’ có những đặc điểm riêng biệt để có thể nhận ra từ phía xa. Nhưng hầu hết các cây Chiritas đều có cùng kích thước với hoa Tử Linh Lan và có thể gần như tương tự nhau. Chúng rất hợp với cây Thu Hải Đường, đặc biệt là vì màu xanh lam không nằm trong phổ màu của Thu hải đường, vì vậy chúng bổ sung màu sắc cho nhau. Và, tất nhiên, Chiritas rất hợp với hoa Tử Linh Lan. Đừng trang trí thêm một cái gì nữa. Đó là tất cả những gì tôi yêu cầu.
Violet Châu Phi
Tử linh lan và cây Rita nhỏ
KÍCH THƯỚC |
Thường cao dưới 4 inch (10 cm) |
TÁN LÁ |
bề ngoài thường rất đẹp và ưa nhìn; có hình dáng như hoa thị |
CÁC ĐẶC ĐIỂM KHÁC |
Những bông hoa đáng yêu đầy màu sắc |
HƯỚNG ĐẶT |
Hướng Đông hoặc Tây |
YÊU CẦU VỀ NƯỚC |
Để đất khô giữa các lần tưới; đừng làm ướt lá |
NHIỆT ĐỘ ĐÊM TỐI ƯU |
60–65°F (15–18°C) |
TỈ LỆ TĂNG TRƯỞNG |
Chậm – trung bình |
LOẠI ĐẤT |
Đất bầu giàu mùn, than bùn có bao gồm phân trộn |
PHÂN BÓN |
Đầu mùa xuân đến cuối mùa thu |
VẤN ĐỀ |
Tán lá có thể bị hoen ố nếu nước lạnh rơi vào lá |
KẾT HỢP |
Thu hải đường, cây Dứa cảnh, dương xỉ, rêu, cây Cẩm Nhung và cây Dong vằn |