Chắc hẳn cả nhà đã nghe đến các loài Tradescantia fluminensis Tricolor hay Tradescantia fluminensis Quadricolor trong chi Thài Lài (Tradescantia). Chúng là những loài nổi tiếng nhất trong chi này bởi màu sắc tuyệt vời cũng như size lá tầm trung, không quá bé như Callisia Repens Pink Lady ‘Violet’ và cũng không quá to như Tradescantia fluminensis Nanouk.
Trước khi bắt đầu với các vấn đề cần biết cũng như các câu hỏi thường gặp, có một lưu ý nhỏ là: Hiện nay vẫn chưa có tài liệu hoặc công thức chính xác để phân biệt giữa hai loài Tradescantia fluminensis Tricolor hay Tradescantia fluminensis Quadricolor. Tricolor có nghĩa “3 màu”, còn Quadricolor có nghĩa là “4 màu”. Tuy nhiên ngay cả ở những mẫu điển hình, mọi người vẫn đếm được ra rất nhiều màu do đặc tính màu “fluminensis” là những dải màu như nhung, có sự chuyển màu “không hề nhẹ” trong các môi trường khác nhau. Và ở nước ngoài họ hay gọi chung 2 loại này là Pink Tradescantia hoặc Pink Wandering Jews (nếu gọi là Wandering Jews thì nó còn dễ lẫn với nhiều loài Tradescantia khác).
Bên dưới là hình ảnh các loài, giống cây Tradescantia fluminensis thông dụng khác, anh chị em tham khảo thêm nha.
- Tradescantia fluminensis albovittata
- Tradescantia fluminensis Aurea
- Tradescantia fluminensis Green and Yellow
- Tradescantia fluminensis Green Silver
- Tradescantia fluminensis Lavender
- Tradescantia fluminensis Lilac
- Tradescantia fluminensis Maidens Blush
- Tradescantia fluminensis Nanouk
- Tradescantia fluminensis Purple
- Tradescantia fluminensis Quadricolor
- Tradescantia fluminensis Quicksilver
- Tradescantia fluminensis Tricolor
- Tradescantia fluminensis Tricolour
- Tradescantia fluminensis variegata
- Tradescantia fluminensis Vell.
- Tradescantia fluminensis Wandering Willie
- Tradescantia fluminensis White Stripe
- Tradescantia fluminensis
Và giờ chúng ta bắt đầu các phần chính:
Những vấn đề nên quan tâm đối với Tradescantia fluminensis Tricolor hoặc Tradescantia fluminensis Quadricolor
Cái tên Wandering Jews đến từ đâu?
Có nhiều câu chuyện và giả thuyết cho tên gọi này, nhưng “hợp lý” nhất có lẽ là: Để ám chỉ cách mọc “bốn phương tám hướng” (wandering) của các loài thực vật này. Chúng có khả năng lan rộng nhanh, các phần nodes (mấu, mắt) có thể bung rễ ở dưới đất, trên mặt nước, trong không khí miễn là đủ ẩm, sau đó mọc chồi, đâm nhánh tứ phía.
Cũng có người nói rằng chỉ cần gửi cho bạn bè, người thân vài cành nhỏ của cây (propagated cuttings) ở khắp mọi nơi trên thế giới, nó cũng dễ dàng trở thành các “mẫu vật” để nhân giống với tỷ lệ sống sót cực cao. Chúng như những kẻ lang thang, đi đến đâu cũng có thể sống được.
Nhưng đó mới là cách giải thích cho chữ “Wandering”. Tại sao không gọi là “Wandering Plant” mà lại phải thêm phần Jew (dịch sang tiếng Việt là: “Người Do Thái”).
Cách giải thích thường thấy là một câu chuyện cổ của Kitô Giáo về một người Do Thái. Kẻ này được kể rằng đã có thái độ bất kính đối trước sự kiện “Đóng Đinh Chủa Giêsu” (Crucifixion, mocking Jesus). Chúa Giêsu sau đó đã đáp lại bằng cách kết án hắn phải đi lang thang khắp thế giới cho đến lúc ngài tái lâm lần nữa (second coming).
Những chú ý khi chăm sóc
Nếu có thời gian, cả nhà hãy xem bài này để có được những chia sẻ chi tiết về cách chăm sóc Tradescantia fluminensis Tricolor hay Tradescantia fluminensis Quadricolor: Tradescantia fluminensis quadricolor: Giới thiệu, chăm sóc và hướng dẫn nhân giống
Mặc dù đây là cây khá dễ chăm, tuy nhiên vẫn cần có một số chú ý để giữ cho cây khoẻ và đẹp. Rất nhiều bạn trồng loài cây này đã để cây chết với lý do rõ ràng hoặc chẳng hiểu vì sao mà chết. Nếu đọc kỹ link ở trên, thì vấn đề giống cây “đã thuần khí hậu nơi bạn sống” rất quan trọng. Em đã từng mua mấy thùng cây ở Trung Quốc về và làm chết gần như tất cả, chỉ còn vài cây sống thì mình thuần dần thuần dần, đến đời F5, F6 như hiện nay thì cây hoàn toàn thuần khí hậu miền Bắc Việt Nam, chịu được nắng trực tiếp (direct light) cả ngày trên sân thượng 4 mùa xuân, hạ, thu, đông. Như các cây Trung Quốc F0 nhập về, chỉ cần dính nắng mặt trời là lá cây cháy xém hoặc hỏng một phần, sau đó cây rất nhanh chết khô.
Vì thế, mặc định ở đây là mình đang nói về các cây Tradescantia fluminensis Tricolor hay Tradescantia fluminensis Quadricolor đã thuần khí hậu nơi mình sống (phía Nam Hà Nội) và là đời cây F6. Với các cây đến từ vùng khí hậu hoặc trong điều kiện chăm sóc khác với môi trường của anh chị em, tốt nhất là nên hỏi kỹ người mua để có các phương án thuần cây dần hoặc chăm sóc cẩn thận hơn.
Các lý do khiến cây chết (đối với cây đã thuần chịu nắng trực tiếp) thường chỉ có: Để cây ở chỗ quá tối hoặc (cũng có khi là và) để cây bị sũng nước (overwatered) dẫn đến thối gốc.
Và điều quan trọng nhất đối với cây đã thuần trong vấn đề chăm sóc theo mình là: Ánh sáng cao, độ ẩm phù hợp và một chế độ tưới nước “chuẩn” (Có thể áp dụng chế độ tưới nước: “Bất Can Bất Kiêu, Kiêu Tắc Kiêu Thấu“)
Ánh sáng thế nào là đủ?
Đối với các loài đã thuần nắng trực tiếp, nắng càng to sẽ khiến cho màu cây càng hồng và tím. Ánh sáng cao là yếu tố sống còn để giữ được các gam màu này và kích thích các lá non khi mọc ra có khả năng chuyển hồng, tím khi trưởng thành.
Đối với các loài chưa thuần nắng, hãy hỏi kỹ người bán vì có thể nắng sẽ khiến cháy lá một phần hoặc hoàn toàn. Muốn thuần cây phải đưa ra môi trường nắng nhẹ, rồi sang nắng vừa và cuối cùng nắng to, các lá lớn bị cháy hoặc chết cần được loại bỏ và liên tục theo dõi sức chịu đựng của các lớp lá tiếp theo.
Tưới nước thế nào cho đúng?
Theo kinh nghiệm cá nhân và các tài liệu trong sách và trên mạng, mình nhận thấy không nên để đất và giá thể trồng Tradescantia fluminensis Tricolor hay Tradescantia fluminensis Quadricolor bị khô quá lâu. Cố gắng giữ ẩm cho đất.
Vấn đề mâu thuẫn sẽ xảy ra, Tradescantia fluminensis Tricolor hay Tradescantia fluminensis Quadricolor không chịu được chế độ “ngồi trong nước” (sũng nước) nhưng ngược lại lại ưa đất và giá thể ẩm như ở trên vừa phân tích. Vậy làm sao để cân bằng 2 điều kiện này? Đáp án là: Hãy sử dụng các loại chậu có khả năng thoát nước tốt (nhiều lỗ dưới đáy, hoặc chậu đất nung có cơ chế thẩm thấu nước qua thành chậu) và dùng các loại hỗn hợp giá thể nhẹ, giữ ẩm tốt nhưng thoát nước mau để trồng cây (ví dụ, 1 lít xơ dừa có thể chứa được 8 lít nước nên giữ ẩm tốt và thoát nước cũng rất nhanh).
Nên tưới vào đất chứ không phải lên lá để đảm bảo nước không đọng trên lá và không thấm vào đất nhiều. Cách tưới an toàn là nhúng cả chậu (thường là chậu treo) vào một xô nước, chậu nước làm sao nước ngập gần hết cái chậu (ko ngập cây), ngâm 1,2 phút cho nước thấm đều vào đất rồi nhấc lên, cho nước ráo hết rồi lại treo về chỗ cũ. Quan trọng là chỉ làm điều này khi đất có dấu hiệu hơi khô 1 tý.
Rất nên tham khảo triết lý tưới cây của người Trung Quốc ạ: “Bất Can Bất Kiêu, Kiêu Tắc Kiêu Thấu”
Độ ẩm là một vấn đề quan trọng
Mình đánh giá các loài thực vật này ưa độ ẩm cao. Các trường hợp lá chuyển màu nâu, quăn lại và chết là do độ ẩm quá thấp.
Cố gắng đặt cây ở khu vực độ ẩm >60%, đẹp nhất là 70 – 80%. Anh chị em nên mua một cái máy đo đọ ẩm kèm nhiệt độ (shopee bán 50k), để luôn kiểm soát độ ẩm quanh cây.
Khi thấy độ ẩm thấp thì có thể bổ sung độ ẩm bằng các cách: Phun sương lên lá cây, đặt cây lên khay ẩm (khay nông đổ đầy cát hoặc sỏi và đổ nước sát mép khay, để chậu cây lên trên làm sao đáy chậu không ngập trong nước). Máy tạo độ ẩm cũng là một giải pháp tốt nếu trồng cây trong nhà hoặc ban công kín.
Cắt tỉa cây ra sao
Sẽ có lúc Tradescantia fluminensis Tricolor hay Tradescantia fluminensis Quadricolor có những hiện tượng sau: Thân cành mọc dài ngoằng và ít lá (leggy), không sum suê, dày dặn lá. Việc này là tự nhiên, có thể do cây thiếu sáng hoặc chỉ đơn giản là phần cành cây nhận được nhiều năng lượng hơn khiến cho chúng dài hơn so với độ dày và độ to của lá.
Với những trường hợp này, hãy cắt tỉa các ngọn có cành dài. Các ngọn cắt đi có thể đem cắm vào nước hoặc trồng đất để nhân giống thành các cây mới (xem thêm bài này ạ: Tradescantia fluminensis quadricolor: Giới thiệu, chăm sóc và hướng dẫn nhân giống). Các gốc sau khị bị cắt tỉa sẽ có xu hướng mọc ra 2 hoặc nhiều chồi từ vết cắt, khiến cho cây rễ sum suê, rậm rạp hơn.
Thường xuyên loại bỏ các lá chết, lá khô, các thân cây mọc yếu ớt để gốc dồn năng lượng cho việc ra lá và các cành khoẻ mạnh hơn.
Có một tip nhỏ là nếu bạn muốn màu hồng nhiều, hãy chọn lọc các lá to màu xanh không chuyển được sang màu hồng và loại bỏ, chỉ giữ lại các lá “var” có các mảng màu hồng. Kỹ thuật này khiến cho việc phân biệt Tradescantia fluminensis Tricolor hay Tradescantia fluminensis Quadricolor trở nên rất khó khăn là vì thế.
Bảo trì cây ra sao
Các loài cây có sắc tố tím, hồng như Tradescantia Zebrina Deep Purple hay Tradescantida fluminensis Tricolor, Quadricolor có thể mất đi các sắc tố hồng tím và trở về màu xanh lục đặc trưng của loài thuần chủng.
Ba nguyên nhân chính xảy ra điều này là do: Quá thiếu ánh sáng, Quá nóng hoặc Quá lạnh. Trong các điều kiện này, cây sẽ cho ra các lá màu xanh lục như một hình thức tiết kiệm năng lượng. Các biến thể var và các mảng màu tươi sáng như trắng, vàng, hồng, tím đòi hỏi nguồn năng lực rất lớn.
Khi điều này xảy ra, cách nhanh nhất là cắt bỏ các lá màu xanh lục. Anh chị em có thể để ý các lá màu xanh lục có xu hướng mọc nhanh và cứng cáp hơn hẳn các lá màu hồng, tím, trắng hoặc var. Nếu không cắt tỉa bớt đi, chúng sẽ chiếm ưu thế và không cho các lá hồng, tím có cơ hội phát triển. Sau khi đã loại bỏ các lá màu xanh, hãy để cây ở môi trường ánh sáng mạnh hơn với nền nhiệt độ “hợp lý” hơn (không quá nóng hoặc không quá lạnh).
Nhân giống cây như thế nào?
Phần này anh chị em xem ở bài này nhé, mình đã minh hoạ rất chi tiết bằng hình ảnh: Tradescantia fluminensis quadricolor: Giới thiệu, chăm sóc và hướng dẫn nhân giống
Các câu hỏi thường gặp khi trồng Tradescantia fluminensis Tricolor hoặc Tradescantia fluminensis Quadricolor
Tại sao lá xỉn màu rồi lụi, chết?
Vấn đề này thường xảy ra khi cây nhận được quá ít hoặc quá nhiều ánh sáng. Đối với cây đã thuần chịu nắng thì vấn đề chính xác là do việc để cây ở vị trí mà cây nhận được quá ít ánh sáng. Hãy chuyển cây ra vị trí nhận được nhiều ánh sáng hơn.
Tại sao cành thân cứ khẳng khiu?
Những phần thân dài và dài sẽ làm hỏng vẻ ngoài của cây tươi tốt và đầy đặn. Cách khắc phục dễ dàng là cắt bỏ phần mọc dài. Nhưng đó chỉ là giải pháp ngắn hạn. Anh chị em cần phải tìm ra nguyên nhân gây ra sự tăng trưởng yếu ngay từ đầu.
Điều này thường xảy ra trong những tháng mùa đông. Đó thường là dấu hiệu cho thấy cây của bạn không nhận đủ độ ẩm và ánh sáng. Di chuyển cây đến nơi có nhiều ánh sáng hơn và phun sương hoặc đặt cây trên khay đá cuội để tăng độ ẩm. Và cũng nên cắt tỉa các cành nhánh quá khẳng khiu để các chỗ cắt mọc ra nhiều chồi tạo vẻ sum suê hơn nhé.
Tại sao lá cây mất màu hồng, tím, trắng?
Lúc mới mang về cây rất nhiều màu hồng, tím, trắng, vàng. Nhưng sau đó cây chuyển sang màu xanh lục nhàm chán. Điều này sẽ xảy ra và dễ xảy ra!
Hãy kéo lên trên, nguyên nhân có thể là do: Thiếu sáng, nhiệt độ quá nóng hoặc quá lạnh! Hãy điều chỉnh nhiệt độ, tăng cường độ sáng, cắt tỉa lá xanh và chờ cây ra các lá mới hồng hơn!!!
Cây có độc với vật nuôi không?
Tradescantia Zebrina Deep Purple hay Tradescantida fluminensis Tricolor, Quadricolor rất buồn là có độc với vật nuôi, mặc dù chỉ là một dạng độc tính tương đối nhẹ. Nếu vật nuôi ăn phải lá cây, nó có thể bị dị ứng nhẹ.
Kết luận
Hy vọng anh chị em có thể trồng cây Thài Lài Hồng (tên Việt Nam thường gọi ^^) này một cách dễ dàng, cây khoẻ mạnh và giữ được màu sắc tuyệt vời của nó!!!