- Dịch: Huyền Nguyễn
Đất là người hùng thầm lặng trong một khu vườn. Thường được coi là bụi bẩn, nó là nền tảng để có được hệ thực vật quyến rũ trong khu vườn nhưng lại luôn làm việc thầm lặng.
Đất là nền tảng nuôi dưỡng cây và giúp cây phát triển, là môi trường chứa các vi sinh vật có lợi, giun đất và là nơi cung cấp độ ẩm và chất dinh dưỡng quan trọng cho rễ. Khi làm vườn, bạn đang thực sự chăm sóc đất chứ không phải là chăm sóc cây. Bất kể bạn đã chi bao nhiêu tiền hay bạn đã bỏ bao nhiêu công để gieo hạt, làm cỏ, tưới nước và chăm sóc khu vườn của mình, cây xanh của bạn sẽ không bao giờ phát huy hết tiềm năng nếu đất không tốt.
Do đó, biết loại đất ở khu vực bạn sinh sống (đôi khi được gọi là lớp đất mặt) là điều quan trọng để xác định những loại cây phù hợp cho khu vườn của bạn. Mỗi loại đất có tỉ lệ khoáng chất, chất hữu cơ và chất vô cơ làm cho nó phù hợp hơn với một số loại thực vật. Tỉ lệ này giúp bạn hiểu được đặc tính loại đất mà bạn dự định sẽ trồng cây, từ đó có thể sửa đổi nó khi cần thiết để tạo ra chất trồng lý tưởng.
Cát (Sand)
Cát là loại đất thô nhất trong số các loại đất, có cảm giác sạn và tơi xốp. Cát dễ trồng, nóng lên nhanh chóng vào mùa xuân và thoát nước rất tốt. Tuy nhiên, khả năng thoát nước cũng khiến đất cát khó giữ được chất dinh dưỡng hơn, do chất dinh dưỡng cũng thường bị rửa trôi. Vì hơi ẩm bốc hơi qua cát nên cát khô nhanh, đây là một điểm cộng cho những cây chịu hạn, nhưng lại là một nhược điểm đối với những cây có nhu cầu sử dụng nước lớn.
Đây là loại đất lý tưởng để trồng: các loại thảo mộc ở khu vực Địa Trung Hải như Hương Thảo (rosemary), Xô Thơm (sage), rau Kinh Giới (oregano), cỏ Xạ Hương (thyme) và Kinh Giới (marjoram), ưa điều kiện khô hạn; các loại rau củ như Cà Rốt (carrot), củ Cải (turnip) và củ Cải Tây (parsnip); các loại cây ăn quả như Nho (grape), Việt Quất (blueberry) và Dâu Tây (strawberry); các loài hoa như Anh Túc California (poppy), hoa Hiên (daylily) và hoa Cúc tím (coneflower); các loại củ như Nghệ tây (crocuses) và hoa Tulip; và thực vật sa mạc như cỏ và các loài cây mọng nước (succulent).
Bùn (Silt)
Thường được tìm thấy ở các vùng ngập lũ, đất phù sa mịn hơn cát và bạn sẽ có cảm giác mịn mượt khi chạm vào. Khi ướt, loại đất này trơn như xà phòng. Đất rất màu mỡ và giữ ẩm tốt, thậm chí quá tốt, vì vậy đây là loại đất lý tưởng để giữ nước trong vườn. Mặc dù đất phù sa dễ trồng cây vì kết cấu của nó, nhưng các đặc tính có thể làm cho nó dễ bị nén chặt và thông khí kém.
Đây là loại đất lý tưởng để trồng: Các loại cây ưa ẩm, chẳng hạn như cây Hostas và Dương Xỉ (fern); các loài hoa ưa đất dày, chẳng hạn như cây Bông Sữa đầm lầy (swamp milkweed) và cây Diên Vĩ Nhật Bản (Japanese irise); và các loại cây ăn quả và rau phát triển mạnh trên đất giàu chất dinh dưỡng (để trồng các loại cây này, người làm vườn nên chú ý đảm bảo thoát nước và có biện pháp kiểm soát sâu bệnh thích hợp, vì đất ẩm liên tục có thể gây ra những vấn đề này).
Đất sét (Clay)
Là loại đất nặng nhất trong số các loại đất, đất sét có cảm giác vón cục và dính khi ướt, nén chặt và cứng như đá khi khô, cả hai điều này đều gây khó khăn cho việc làm vườn. Bởi vì rất ít không khí có thể lưu thông qua các hạt đất sét, loại đất này chậm ấm vào mùa xuân và do đó thích hợp nhất cho một khu vườn có luống cao. Mặt khác, nó giữ độ ẩm và có lượng chất dinh dưỡng ao, vì vậy những người làm vườn vẫn có thể trồng cây trên loại đất này với một số điều kiện thích hợp.
Đây là loại đất lý tưởng để trồng: Các loại cây phát triển mạnh trong đất nặng, chẳng hạn như hoa Tuyết (snowdrop), hoa Trà (camellia), hoa Hồng (rose), hoa rudbeckia, hoa Hoàng Anh (goldenrod), Dong Riềng (canna) và Cúc Duyện Nhuộm (coreopsis); Các loại cây ăn được, chẳng hạn như các loại rau, bao gồm Bí mùa hè (summer squash), Bí mùa đông (winter squash), Đậu Bắp (okra) và Cải Thìa (chard) chịu được đất sét, và các loại cây ăn rễ nông như rau Chân Vịt (Spinach), rau Diếp (lettuce), Hành (onion) và Ngô (corn) cũng phù hợp để trồng trong đất sét vì chúng không cắm rễ sâu vào đất.
Đất sét pha cát (Loam)
Đất sét pha cát hay đất mùn là loại đất mà mọi người làm vườn đều mơ ước, loại đất chứa tất cả những thành phần có trong cát, phù sa và đất sét. Sự pha trộn cân bằng này khiến đất có cảm giác hơi ẩm, kết cấu mịn, thoát nước tốt trong khi vẫn giữ được độ ẩm. Khi ẩm ướt, đất mùn mịn, một phần sạn, một phần dính, nhưng dễ vỡ vụn. Nó chứa đầy chất dinh dưỡng và là loại đất dễ trồng nhất trong số các loại đất, dù là đất ướt hay khô.
Đây là loại đất lý tưởng để trồng: mọi thứ! Đất mùn giúp bạn trồng cây đạt năng suất cao, nhưng bạn cần luôn chú ý và cải thiện chất lượng đất trồng. Điều đó có nghĩa là bạn cần trồng cây và bón phân để bổ sung chất dinh dưỡng, thêm lớp phủ và phân trộn để giữ nguyên cấu trúc của đất, thực hành luân canh cây trồng mỗi mùa để giảm suy kiệt đất và ngăn ngừa bệnh ở cây trồng.
Làm thế nào để biết bạn có loại đất nào?
Lấy một nắm đất ướt và nén nhẹ trong nắm tay.
- Nếu khi mở tay ra thấy có sạn và rơi ra ngay thì tức là bạn có đất cát.
- Nếu bạn cảm thấy dính và nắm được đất thành hình quả bóng khi bạn buông tay ra, bạn có đất sét.
- Nếu cảm thấy mịn và giữ được hình dạng trong một thời gian ngắn, bạn có đất phù sa hoặc đất nhiều mùn. Tuy nhiên, bùn sẽ ướt lâu hơn mùn.
Còn về loại đất để trồng cây trong chậu thì sao?
Cây trồng trong chậu cần một loại đất đặc biệt, chứ hoàn toàn không phải đất thông thường. Được bán ở các trung tâm vườn dưới dạng hỗn hợp bầu hoặc đất trồng trong bầu, chất trồng này là hỗn hợp các chất hữu cơ được pha chế để hỗ trợ thông khí và thoát nước trong khi vẫn giữ được nhiều độ ẩm nhất có thể. Các thành phần phổ biến trong hỗn hợp bầu bao gồm rêu than bùn (hoặc xơ dừa), đá trân châu, vermiculite, vỏ cây mịn, cát, và đôi khi là phân trộn hoặc phân bón tan chậm.
Hỗn hợp bầu thường được sản xuất dành riêng cho loại cây nhất định. Ví dụ, hỗn hợp để trồng Xương Rồng (cacti) và Cọ (palm) sẽ nhiều cát hơn hỗn hợp để trồng rau và thảo mộc. Bạn không nên sử dụng đất tự nhiên để trồng cây trong chậu. Đất tự nhiên thường quá nặng đối với các chậu, và sẽ khiến việc tưới nước và trồng trọt trở nên khó khăn hơn nhiều.
Lời khuyên của chuyên gia: Bổ sung phân trộn mua ở cửa hàng hoặc đất vườn. Nếu không may mắn với đất mùn, bạn có thể cải thiện cấu trúc đất của mình bằng cách trộn nó với phân trộn hoặc đất vườn. Nếu bạn đang tìm nguồn phân trộn từ một trang trại hoặc cửa hàng thức ăn chăn nuôi, hãy đảm bảo rằng nó đã được ủ kỹ để không làm cháy cây. “Đất vườn” thực sự là một hỗn hợp của các loại đất, phân bón và chất hữu cơ khác nhau để tạo ra một phương tiện trồng trọt giàu chất dinh dưỡng, và đôi khi dành riêng cho những loại cây trồng nhất định.